Την κωμωδία του Γούντι Άλεν Η Χάννα και οι αδελφές της θυμήθηκα διαβάζοντας το προχτεσινό κομμάτι του Γιάννη Χάρη στα Νέα (στο ιστολόγιό του). Το ξεκίνησε προ δεκαπενθημέρου (εδώ το πρώτο μέρος του) και βγάζει μαζεμένα απωθημένα με τα λατινογραμμένα ονόματα. Χαιρέκακα σχεδόν, ομολογώ, διάβασα και για τις δικές του ταλαιπωρίες να βρει πώς προφέρονται ή πού τονίζονται κάποια ονόματα. Ανάμεσα σε διάφορα γνωστά και άγνωστα ξεχωρίζει το όνομα της Hannah Arendt. Που αν κοιτάξουμε στο biblionet.gr βλέπουμε ότι έχουν συμφωνήσει να γράφεται Χάννα Άρεντ.
Αλλά να αντιγράψω πρώτα αυτό το μικρό κομμάτι από τον Χάρη:
Την ίδια εποχή, λίγο πιο πριν, μεταφράζω τις Προδομένες διαθήκες του Κούντερα, δοκίμιο, πλήθος τα ξένα ονόματα. Στέκομαι σκόπιμα στα πιο απλά, και για το πιο απλό θέμα, τη θέση του τόνου: Hannah Arendt, γερμανικό το όνομα, άρα ούτε λόγος: Άρεντ. Τυχαία κουβεντιάζω το ίδιο καλοκαίρι μ’ ένα φίλο, καθηγητή φιλοσοφίας τότε στο Βερμόντ. «Άρεντ;» κάνει κατάπληκτος· «Αρέντ τη λέμε». Απορώ εγώ, επιμένει εκείνος, την είχε γνωρίσει, περαστική απ’ το πανεπιστήμιό του· «θα το ξαναδώ και θα σου πω» κράτησε μια επιφύλαξη. «Αρέντ» ήρθε αργότερα η οριστική απάντηση απ’ την Αμερική. Εδώ δεν ήταν πολύ γνωστή τότε ακόμα, ένα μόνο βιβλίο της είχε μεταφραστεί, το έψαξα μπρος πίσω, μέσα έξω, παντού λατινικά το όνομα. Αρέντ έγραψα τότε εγώ, όμως Άρεντ επικρατεί σιγά σιγά, Άρεντ βγαίνουν έκτοτε όλα της τα βιβλία, τελευταία και η μελέτη της Κρίστεβα γι’ αυτήν, Άρεντ σε άλλα διαδικτυακά λεξικά, Αρέντ σε άλλα, μου ’χει γίνει έμμονη ιδέα, ώσπου πέφτω στη λύση του μυστηρίου: «Άρεντ στα αγγλικά, Αρέντ στα αμερικανικά»! Νά επιτέλους μια εξήγηση· παραταύτα δεν έχει νόημα να επιμείνω: Άρεντ τώρα πια κι εγώ.
Το αστείο, λοιπόν, είναι ότι εδώ και πάρα πολλά χρόνια τη λέω Αρέντ, χωρίς να έχω εξιχνιάσει το θέμα, χωρίς καν να θυμάμαι πια γιατί (στην Αγγλία έχω κάνει, στην Αμερική όχι). Το λογικό είναι, χωρίς δεύτερη συζήτηση, το Άρεντ, και μόνο η σύντομη παραμονή της στη Γαλλία, πριν καταφύγει στις ΗΠΑ, μπορεί να δικαιολογήσει το Αρέντ. Μόνο μία πηγή μου (το Pronouncing Dictionary of Proper Names) δίνει και τις δύο προφορές, Αρέντ και Άρεντ (με αυτή τη σειρά). Ωστόσο, όλες οι άλλες οι έντυπες, καθώς και ιστότοποι όπως www.forvo.com, www.youtube.com, δεν αφήνουν αμφιβολία για το Άρεντ. Και δεν νομίζω να ισχύει η διαφοροποίηση στην οποία κατέληξε ο Χάρης.
Αλλά η πλάκα είναι στη μεταγραφή του μικρού, του Hannah. Που είναι ο εβραϊκός τύπος του ονόματος, που εμείς κάναμε Άννα (ενίοτε με δασεία) και οι Λατίνοι στη συνέχεια Anna. Άλλη διάσημη Hannah είναι η Σιγκούλα. Ας αφήσουμε τη Σιγκούλα κι ας γυρίσουμε στην Άρεντ. Δείτε μεταγραφές του ονόματος (στο Altavista):
Χάνα Άρεντ 455 (έτσι και στη Βικιπαίδεια)
Χάννα Άρεντ 276
Χάνα Αρέντ 34
Χάννα Αρέντ 14
Άννα Άρεντ 14
Άννα Αρέντ 5
Ο Πάπυρος επιδιώκει να έχει σωστές προφορές και απλοποιεί τα διπλά σύμφωνα. Αδιαφορεί στην περίπτωση της Άρεντ για τα 35 χρόνια της στην Αμερική και μας δίνει τη γερμανική εκδοχή: Χανά Άρεντ. Κανένα εύρημα στο διαδίκτυο.
Εύρημα ωστόσο είναι αυτό το τραγούδι που μου θύμισε η Άρεντ:
