Έχω την εντύπωση ότι δεν διαπράττονται πολλά εγκλήματα, έστω παραπτώματα, σε θέματα έμφασης, αλλά ο Σαραντάκος, για πολλοστή, νομίζω, φορά, συλλαμβάνει σε μετάφραση αυτή την αφύσικη απόδοση του εμφατικού γαλλικού c’est ή του αντίστοιχου αγγλικού it is. Από εδώ:
Το είδος αυτό της σύνταξης ονομάζεται cleft sentence στα αγγλικά και παρουσιάζεται ως εξής στην Πύλη:
Κάποια από τα παραπάνω δεν θα τα έγραφα ποτέ. Ιδιαίτερα η πρώτη τριάδα, με τον Γιάννη και τον Κωτσόβολο (για λογαριασμό της Πύλης ζητώ συγγνώμη για την γκρίζα διαφήμιση), είναι απλώς κακά ελληνικά. Επίσης ανήκω σε εκείνους που προτιμούν το τρίτο πρόσωπο μετά από το «αυτοί που».
Ας δούμε μερικές τέτοιες προτάσεις που μάζεψα από το Practical English Usage του Michael Swan. Προσπαθώ να τις μεταφράσω χωρίς «αυτός που» (βεβαίως, στη ροή ενός κειμένου μπορεί να δοθούν διαφορετικές λύσεις):
It was him that told the police.
Αυτός ειδοποίησε την αστυνομία.
Θεωρείτε ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο; Στα ελληνικά δεν κολλάμε παντού την αντωνυμία. Όταν μπαίνει, μπαίνει για αποσαφήνιση ή για έμφαση.
It was John who paid for the drinks.
Τα ποτά τα πλήρωσε ο Γιάννης.
Συχνά η αλλαγή της ομαλής σύνταξης αρκεί για να δώσει κάποια έμφαση. Προσοχή μόνο μη δώσει λανθασμένη έμφαση.
It’s for him to decide.
Αυτός και μόνο αυτός θα πρέπει να αποφασίσει.
Η προσθήκη κάποιου επιρρήματος (π.χ. μόνο, ακριβώς) κάνει σαφέστερη την έμφαση. Εδώ, με την επανάληψη, έγινε με το παραπάνω.
It is his sarcastic remarks that annoy me most.
Τίποτα δεν με ενοχλεί όσο τα σαρκαστικά του σχόλια.
What I need is a good rest.
Αυτό που χρειάζομαι είναι ξεκούραση.
Μην τρελαθούμε. Δεν αποκλείσαμε όλα τα «αυτό που». (Αλλά αν πρέπει, αν κάτι σας θυμίζει ξενική σύνταξη, όλο και θα υπάρχει εναλλακτική λύση, π.χ. Ξεκούραση χρειάζομαι, τίποτ’ άλλο.)
Μια και πιάσαμε το θέμα της έμφασης, ας δούμε μερικούς άλλους τρόπους που διαθέτουν οι Αγγλοσάξονες για να δείξουν έμφαση (παραδείγματα από τον Swan και το διαδίκτυο):
Πρόταξη επιρρήματος
At no time did I say you couldn't come.
Seldom have I felt so alone.
Αρκεί να ξεκινήσουμε κι εμείς την πρότασή μας με επίρρημα.
Hardly had I arrived when he started complaining.
Καλά καλά δεν είχα φτάσει και ξεκίνησε τα παράπονα. / Δεν πρόλαβα να φτάσω και άρχισε την γκρίνια.
Little did I understand what was happening.
Είχα ελάχιστη αντίληψη τού τι συνέβαινε.
Little και few
Με την ευκαιρία:
Τα little και few, χωρίς το αόριστο άρθρο μπροστά, έχουν μια καθαρά αρνητική σημασία, εντελώς διαφορετική από τη σημασία τού a little / a few με το άρθρο. Το «ελάχιστος» είναι συχνά μια καλύτερη μετάφραση από το «λίγος». Το ίδιο για τα only a little / only a few και τα very little / very few.
I have little knowledge of this technology.
Ελάχιστα γνωρίζω για αυτή την τεχνολογία. / Δεν ξέρω πολλά κ.λπ.
I have a little knowledge of this technology.
Γνωρίζω λίγα πράγματα για αυτή την τεχνολογία. / Κάτι ξέρω κ.λπ.
Η χρήση του do
Βλέπουμε το βοηθητικό do / does / did να χρησιμοποιείται για έμφαση σε καταφατικές προτάσεις, του ενεστώτα, του αορίστου ή της προστατικής (δηλ. εκεί όπου δεν χρειάζεται κανονικά). Τις λέξεις που προσθέτω (π.χ. αλήθεια, πραγματικά κ.λπ.) μπορείτε να τις αφαιρέσετε αν παραβαραίνουν την πρόταση.
You do look nice today. Στις ομορφιές σου είσαι σήμερα, αλήθεια.
She does seem to be trying. Φαίνεται πραγματικά να προσπαθεί.
If he does decide to come, let me know, will you? Αν τελικά αποφασίσει κ.λπ.
I did see him, I tell you. Τον είδα, σου λέω.
I thought I’d pass the exam, and I did pass. Πίστευα ότι θα περάσω τις εξετάσεις, και έτσι έγινε.
Do forgive me. Συχώρα με / Συγχώρησέ με, σε παρακαλώ.
Do be more careful. Μα πρόσεχε λίγο.
Πλάγια για έμφαση
Η έμφαση που προφορικά δηλώνεται με τον ιδιαίτερο τονισμό μιας λέξης (π.χ. ενός βοηθητικού άλλου από το do ή μιας οποιασδήποτε άλλης λέξης) μπορεί στα ελληνικά να αποδοθεί με κάποιον από τους παραπάνω τρόπους (διαφορετική σύνταξη, προσθήκη λέξης) ή με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με υπογράμμιση της ελληνικής λέξης που θα τονιζόταν αντίστοιχα — αν είναι απαραίτητο:
I am telling the truth — you must believe me!
Μα λέω την αλήθεια… [προσθήκη λέξης]
Oh come on now, it can’t be that bad.
Έλα τώρα, δεν είναι και τόσο χάλια. [Υπογραμμίστε αν θέλετε, αλλά δεν είναι απαραίτητο.]
Σημείωση: Έχω δει σε μεταφράσεις να παρεξηγούν σαν δήλωση έμφασης τα πλάγια που χρησιμοποιούν οι Αγγλοσάξονες στην περίπτωση ξένων φράσεων και να τα επαναλαμβάνουν στα ελληνικά, με την ξένη φράση ή τη μετάφρασή της επίσης στα πλάγια. Π.χ.
… as they have a de facto monopoly on online auctions…
…επειδή κατέχουν μια εκ των πραγμάτων μονοπωλιακή θέση στις ηλεδημοπρασίες…
Το de facto δεν είναι πλάγια επειδή θέλει να δείξει έμφαση και η φράση «εκ των πραγμάτων» πρέπει να γραφτεί με όρθια.
Τον οβολό σας, παρακαλώ.
Δεύτερη γκρίνια, πιο ουσιαστική, η κατάχρηση του γαλλισμού «Είναι που…», όπως π.χ. «Όμως τα μάτια του δεν ήταν φουσκωμένα. Ήταν οι φακοί αυτοί που τους έδιναν ένα σφαιροειδές σχήμα», όπου το δεύτερο «ήταν» μπερδεύει τον αναγνώστη. Γνωστό το πρόβλημα, και θα σημειώσω και το αποκορύφωμά του, «είναι που είναι», εδώ: «Είχε τρία ράφια μόνο με σχολικά βιβλία, και ήταν αυτά που ήταν τα πιο κερδοφόρα, γιατί σπάνια άλλαζαν οι εκδόσεις…». Αναρωτιέμαι, δεν είναι καλύτερο να πει «και αυτά ακριβώς ήταν τα πιο κερδοφόρα…», αν υποτεθεί ότι η φράση «και αυτά ήταν τα πιο κερδοφόρα» δεν έχει αρκετή έμφαση.
Το είδος αυτό της σύνταξης ονομάζεται cleft sentence στα αγγλικά και παρουσιάζεται ως εξής στην Πύλη:
δίπτυχη πρόταση [cleft sentence]
Πρόκειται για έναν όρο της σύγχρονης γραμματικής θεωρίας, ο οποίος αναφέρεται σε ένα συντακτικό σχήμα που χρησιμοποιείται προκειμένου να δοθεί έμφαση σε ένα συγκεκριμένο προτασιακό όρο ή (δευτερεύουσα) πρόταση. Με το σχήμα αυτό, που είναι δάνειο από τα αγγλικά και γαλλικά, μια αρχική πρόταση χωρίζεται σε δύο τμήματα (εξού ο όρος δίπτυχη) με αποτέλεσμα να προκύπτει η ακόλουθη δομή: συνδετικό ρήμα, συνήθως σε τρίτο πρόσωπο, (είναι) + εξαιρόμενο στοιχείο (ονοματική φράση / προθετική φράση / ολόκληρη δευτερεύουσα πρόταση) + αναφορική πρόταση (εισαγόμενη συνήθως με το άκλιτο που). Το είναι αποσπά ένα στοιχείο από μια πρόταση και λειτουργεί ως προβολέας φωτίζοντάς το με έμφαση και πιθανόν φέρνοντάς το σε αντιδιαστολή με έναν άλλο ομοειδή γραμματικά, ορατό ή εννοούμενο όρο.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πρόταση Ο Γιάννης αγόρασε έναν υπολογιστή από τον Κωτσόβολο. Ανάλογα με τον προτασιακό όρο στον οποίο θα εστιαστεί η προσοχή, η παραπάνω πρόταση μπορεί να τραπεί σε δίπτυχη με τους εξής τρεις τρόπους:
α. Είναι ο Γιάννης που αγόρασε έναν υπολογιστή από τον Κωτσόβολο (όχι κάποιος άλλος).
β. Είναι έναν υπολογιστή που αγόρασε ο Γιάννης από τον Κωτσόβολο (όχι κάτι άλλο).
γ. Είναι από τον Κωτσόβολο που αγόρασε ο Γιάννης έναν υπολογιστή (όχι από κάπου αλλού).
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μερικές φορές η δίπτυχη πρόταση είναι δυνατόν να ακούγεται κάπως τεχνητή στα νέα ελληνικά, σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι συμβαίνει στις αντίστοιχες δομές ξένων γλωσσών, όμως κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος και στη γλώσσα αυτή.
Το συνδετικό ρήμα μπορεί να κλίνεται, δηλαδή να απαντά και σε άλλα πρόσωπα του ενικού και πληθυντικού αριθμού, όταν το εξαιρόμενο στοιχείο είναι μια προσωπική αντωνυμία. Στην περίπτωση αυτή εκτός από την αναφορική πρόταση είναι δυνατόν, προαιρετικά, να εμφανίζεται σε θέση κατηγορουμένου και η δεικτική αντωνυμία (αυτός / εκείνος) για ακόμα μεγαλύτερη έμφαση:
α. Εγώ είμαι (αυτός) που σε βοήθησα να ξεπεράσεις τα προβλήματα.
β. Δεν είσαι εσύ (αυτή) που θα μου πεις τι θα κάνω.
γ. Εμείς είμαστε (αυτοί) που στηρίξαμε τον αγώνα κατά της οικολογικής καταστροφής.
Όταν τίθεται και δεικτική αντωνυμία για μεγαλύτερη έμφαση, το ρήμα της αναφορικής πρότασης μπορεί να συμφωνεί ως προς το πρόσωπο είτε με την προσωπική αντωνυμία, όπως στα παραπάνω παραδείγματα, είτε όμως με το δεικτικό και να εμφανίζεται έτσι στο τρίτο πρόσωπο:
α. Εγώ είμαι αυτός που / ο οποίος σε βοήθησε να ξεπεράσεις τα προβλήματα.
β. Δεν είσαι εσύ αυτή που / η οποία θα μου πει τι θα κάνω.
γ. Εμείς είμαστε αυτοί που / οι οποίοι στηρίξανε τον αγώνα κατά της οικολογικής καταστροφής.
Επιπλέον, αντί για το άκλιτο αναφορικό που, μπορεί να τεθεί η κλινόμενη αναφορική αντωνυμία ο οποίος, η οποία, το οποίο.
Το σχήμα της δίπτυχης πρότασης μπορεί να παραχθεί και με εστιακή έξαρση μιας ολόκληρης δευτερεύουσας πρότασης και με αφετηρία ένα σύνθετο ήδη συντακτικό σχήμα κύριας και δευτερεύουσας πρότασης. Η δευτερεύουσα πρόταση θα πρέπει να ανήκει σε συγκεκριμένα μόνο είδη (π.χ. αιτιολογική, τελική, χρονική) αλλά όχι σε άλλα (δεν μπορεί π.χ. να είναι υποθετική, εναντιωματική κλπ.). Ας δούμε τα ακόλουθα παραδείγματα:
α. Ο Γιάννης δεν πήγε στη δουλειά, επειδή ήταν άρρωστος.
β. Η Άννα μελετάει πολύ, για να πετύχει στον διαγωνισμό.
γ. Έφυγαν από το σπίτι όταν / μόλις / αφού τελείωσε ο αγώνας.
Στα παραπάνω παραδείγματα η δίπτυχη πρόταση μπορεί να πάρει τις εξής μορφές:
α. Είναι επειδή ήταν άρρωστος, που δεν πήγε ο Γιάννης στη δουλειά.
β. Είναι για να πετύχει στον διαγωνισμό, που η Άννα μελετάει τόσο πολύ.
γ. Είναι όταν / μόλις / αφού τελείωσε ο αγώνας, που έφυγαν από το σπίτι.
Το αναφορικό που, το οποίο χρησιμοποιείται για την εισαγωγή της αναφορικής πρότασης η οποία εμπεριέχει τα μη εστιαζόμενα μέρη της πρότασης και ακολουθεί τα στοιχεία αυτά, λειτουργεί, ανάλογα με το εστιαζόμενα στοιχεία που προσδιορίζει, είτε ως αναφορική αντωνυμία (όταν προσδιορίζει ονοματική φράση) είτε ως αναφορικό επίρρημα (όταν προσδιορίζει προθετική φράση) είτε ως σύνδεσμος (όταν προσδιορίζει πρόταση):
α. Είναι ο Σπύρος που (αναφορική αντωνυμία: ο οποίος) θα βοηθήσει την κατάσταση.
β. Είναι στην Αθήνα που (αναφορικό επίρρημα: όπου) θα γίνει η εκδήλωση.
γ. Είναι επειδή ήταν άρρωστος που (σύνδεσμος) δεν πήγε στο γραφείο.
Πρόκειται για έναν όρο της σύγχρονης γραμματικής θεωρίας, ο οποίος αναφέρεται σε ένα συντακτικό σχήμα που χρησιμοποιείται προκειμένου να δοθεί έμφαση σε ένα συγκεκριμένο προτασιακό όρο ή (δευτερεύουσα) πρόταση. Με το σχήμα αυτό, που είναι δάνειο από τα αγγλικά και γαλλικά, μια αρχική πρόταση χωρίζεται σε δύο τμήματα (εξού ο όρος δίπτυχη) με αποτέλεσμα να προκύπτει η ακόλουθη δομή: συνδετικό ρήμα, συνήθως σε τρίτο πρόσωπο, (είναι) + εξαιρόμενο στοιχείο (ονοματική φράση / προθετική φράση / ολόκληρη δευτερεύουσα πρόταση) + αναφορική πρόταση (εισαγόμενη συνήθως με το άκλιτο που). Το είναι αποσπά ένα στοιχείο από μια πρόταση και λειτουργεί ως προβολέας φωτίζοντάς το με έμφαση και πιθανόν φέρνοντάς το σε αντιδιαστολή με έναν άλλο ομοειδή γραμματικά, ορατό ή εννοούμενο όρο.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πρόταση Ο Γιάννης αγόρασε έναν υπολογιστή από τον Κωτσόβολο. Ανάλογα με τον προτασιακό όρο στον οποίο θα εστιαστεί η προσοχή, η παραπάνω πρόταση μπορεί να τραπεί σε δίπτυχη με τους εξής τρεις τρόπους:
α. Είναι ο Γιάννης που αγόρασε έναν υπολογιστή από τον Κωτσόβολο (όχι κάποιος άλλος).
β. Είναι έναν υπολογιστή που αγόρασε ο Γιάννης από τον Κωτσόβολο (όχι κάτι άλλο).
γ. Είναι από τον Κωτσόβολο που αγόρασε ο Γιάννης έναν υπολογιστή (όχι από κάπου αλλού).
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μερικές φορές η δίπτυχη πρόταση είναι δυνατόν να ακούγεται κάπως τεχνητή στα νέα ελληνικά, σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι συμβαίνει στις αντίστοιχες δομές ξένων γλωσσών, όμως κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος και στη γλώσσα αυτή.
Το συνδετικό ρήμα μπορεί να κλίνεται, δηλαδή να απαντά και σε άλλα πρόσωπα του ενικού και πληθυντικού αριθμού, όταν το εξαιρόμενο στοιχείο είναι μια προσωπική αντωνυμία. Στην περίπτωση αυτή εκτός από την αναφορική πρόταση είναι δυνατόν, προαιρετικά, να εμφανίζεται σε θέση κατηγορουμένου και η δεικτική αντωνυμία (αυτός / εκείνος) για ακόμα μεγαλύτερη έμφαση:
α. Εγώ είμαι (αυτός) που σε βοήθησα να ξεπεράσεις τα προβλήματα.
β. Δεν είσαι εσύ (αυτή) που θα μου πεις τι θα κάνω.
γ. Εμείς είμαστε (αυτοί) που στηρίξαμε τον αγώνα κατά της οικολογικής καταστροφής.
Όταν τίθεται και δεικτική αντωνυμία για μεγαλύτερη έμφαση, το ρήμα της αναφορικής πρότασης μπορεί να συμφωνεί ως προς το πρόσωπο είτε με την προσωπική αντωνυμία, όπως στα παραπάνω παραδείγματα, είτε όμως με το δεικτικό και να εμφανίζεται έτσι στο τρίτο πρόσωπο:
α. Εγώ είμαι αυτός που / ο οποίος σε βοήθησε να ξεπεράσεις τα προβλήματα.
β. Δεν είσαι εσύ αυτή που / η οποία θα μου πει τι θα κάνω.
γ. Εμείς είμαστε αυτοί που / οι οποίοι στηρίξανε τον αγώνα κατά της οικολογικής καταστροφής.
Επιπλέον, αντί για το άκλιτο αναφορικό που, μπορεί να τεθεί η κλινόμενη αναφορική αντωνυμία ο οποίος, η οποία, το οποίο.
Το σχήμα της δίπτυχης πρότασης μπορεί να παραχθεί και με εστιακή έξαρση μιας ολόκληρης δευτερεύουσας πρότασης και με αφετηρία ένα σύνθετο ήδη συντακτικό σχήμα κύριας και δευτερεύουσας πρότασης. Η δευτερεύουσα πρόταση θα πρέπει να ανήκει σε συγκεκριμένα μόνο είδη (π.χ. αιτιολογική, τελική, χρονική) αλλά όχι σε άλλα (δεν μπορεί π.χ. να είναι υποθετική, εναντιωματική κλπ.). Ας δούμε τα ακόλουθα παραδείγματα:
α. Ο Γιάννης δεν πήγε στη δουλειά, επειδή ήταν άρρωστος.
β. Η Άννα μελετάει πολύ, για να πετύχει στον διαγωνισμό.
γ. Έφυγαν από το σπίτι όταν / μόλις / αφού τελείωσε ο αγώνας.
Στα παραπάνω παραδείγματα η δίπτυχη πρόταση μπορεί να πάρει τις εξής μορφές:
α. Είναι επειδή ήταν άρρωστος, που δεν πήγε ο Γιάννης στη δουλειά.
β. Είναι για να πετύχει στον διαγωνισμό, που η Άννα μελετάει τόσο πολύ.
γ. Είναι όταν / μόλις / αφού τελείωσε ο αγώνας, που έφυγαν από το σπίτι.
Το αναφορικό που, το οποίο χρησιμοποιείται για την εισαγωγή της αναφορικής πρότασης η οποία εμπεριέχει τα μη εστιαζόμενα μέρη της πρότασης και ακολουθεί τα στοιχεία αυτά, λειτουργεί, ανάλογα με το εστιαζόμενα στοιχεία που προσδιορίζει, είτε ως αναφορική αντωνυμία (όταν προσδιορίζει ονοματική φράση) είτε ως αναφορικό επίρρημα (όταν προσδιορίζει προθετική φράση) είτε ως σύνδεσμος (όταν προσδιορίζει πρόταση):
α. Είναι ο Σπύρος που (αναφορική αντωνυμία: ο οποίος) θα βοηθήσει την κατάσταση.
β. Είναι στην Αθήνα που (αναφορικό επίρρημα: όπου) θα γίνει η εκδήλωση.
γ. Είναι επειδή ήταν άρρωστος που (σύνδεσμος) δεν πήγε στο γραφείο.
Κάποια από τα παραπάνω δεν θα τα έγραφα ποτέ. Ιδιαίτερα η πρώτη τριάδα, με τον Γιάννη και τον Κωτσόβολο (για λογαριασμό της Πύλης ζητώ συγγνώμη για την γκρίζα διαφήμιση), είναι απλώς κακά ελληνικά. Επίσης ανήκω σε εκείνους που προτιμούν το τρίτο πρόσωπο μετά από το «αυτοί που».
Ας δούμε μερικές τέτοιες προτάσεις που μάζεψα από το Practical English Usage του Michael Swan. Προσπαθώ να τις μεταφράσω χωρίς «αυτός που» (βεβαίως, στη ροή ενός κειμένου μπορεί να δοθούν διαφορετικές λύσεις):
It was him that told the police.
Αυτός ειδοποίησε την αστυνομία.
Θεωρείτε ότι χρειάζεται κάτι περισσότερο; Στα ελληνικά δεν κολλάμε παντού την αντωνυμία. Όταν μπαίνει, μπαίνει για αποσαφήνιση ή για έμφαση.
It was John who paid for the drinks.
Τα ποτά τα πλήρωσε ο Γιάννης.
Συχνά η αλλαγή της ομαλής σύνταξης αρκεί για να δώσει κάποια έμφαση. Προσοχή μόνο μη δώσει λανθασμένη έμφαση.
It’s for him to decide.
Αυτός και μόνο αυτός θα πρέπει να αποφασίσει.
Η προσθήκη κάποιου επιρρήματος (π.χ. μόνο, ακριβώς) κάνει σαφέστερη την έμφαση. Εδώ, με την επανάληψη, έγινε με το παραπάνω.
It is his sarcastic remarks that annoy me most.
Τίποτα δεν με ενοχλεί όσο τα σαρκαστικά του σχόλια.
What I need is a good rest.
Αυτό που χρειάζομαι είναι ξεκούραση.
Μην τρελαθούμε. Δεν αποκλείσαμε όλα τα «αυτό που». (Αλλά αν πρέπει, αν κάτι σας θυμίζει ξενική σύνταξη, όλο και θα υπάρχει εναλλακτική λύση, π.χ. Ξεκούραση χρειάζομαι, τίποτ’ άλλο.)
Μια και πιάσαμε το θέμα της έμφασης, ας δούμε μερικούς άλλους τρόπους που διαθέτουν οι Αγγλοσάξονες για να δείξουν έμφαση (παραδείγματα από τον Swan και το διαδίκτυο):
Πρόταξη επιρρήματος
At no time did I say you couldn't come.
Seldom have I felt so alone.
Αρκεί να ξεκινήσουμε κι εμείς την πρότασή μας με επίρρημα.
Hardly had I arrived when he started complaining.
Καλά καλά δεν είχα φτάσει και ξεκίνησε τα παράπονα. / Δεν πρόλαβα να φτάσω και άρχισε την γκρίνια.
Little did I understand what was happening.
Είχα ελάχιστη αντίληψη τού τι συνέβαινε.
Little και few
Με την ευκαιρία:
Τα little και few, χωρίς το αόριστο άρθρο μπροστά, έχουν μια καθαρά αρνητική σημασία, εντελώς διαφορετική από τη σημασία τού a little / a few με το άρθρο. Το «ελάχιστος» είναι συχνά μια καλύτερη μετάφραση από το «λίγος». Το ίδιο για τα only a little / only a few και τα very little / very few.
I have little knowledge of this technology.
Ελάχιστα γνωρίζω για αυτή την τεχνολογία. / Δεν ξέρω πολλά κ.λπ.
I have a little knowledge of this technology.
Γνωρίζω λίγα πράγματα για αυτή την τεχνολογία. / Κάτι ξέρω κ.λπ.
Η χρήση του do
Βλέπουμε το βοηθητικό do / does / did να χρησιμοποιείται για έμφαση σε καταφατικές προτάσεις, του ενεστώτα, του αορίστου ή της προστατικής (δηλ. εκεί όπου δεν χρειάζεται κανονικά). Τις λέξεις που προσθέτω (π.χ. αλήθεια, πραγματικά κ.λπ.) μπορείτε να τις αφαιρέσετε αν παραβαραίνουν την πρόταση.
You do look nice today. Στις ομορφιές σου είσαι σήμερα, αλήθεια.
She does seem to be trying. Φαίνεται πραγματικά να προσπαθεί.
If he does decide to come, let me know, will you? Αν τελικά αποφασίσει κ.λπ.
I did see him, I tell you. Τον είδα, σου λέω.
I thought I’d pass the exam, and I did pass. Πίστευα ότι θα περάσω τις εξετάσεις, και έτσι έγινε.
Do forgive me. Συχώρα με / Συγχώρησέ με, σε παρακαλώ.
Do be more careful. Μα πρόσεχε λίγο.
Πλάγια για έμφαση
Η έμφαση που προφορικά δηλώνεται με τον ιδιαίτερο τονισμό μιας λέξης (π.χ. ενός βοηθητικού άλλου από το do ή μιας οποιασδήποτε άλλης λέξης) μπορεί στα ελληνικά να αποδοθεί με κάποιον από τους παραπάνω τρόπους (διαφορετική σύνταξη, προσθήκη λέξης) ή με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με υπογράμμιση της ελληνικής λέξης που θα τονιζόταν αντίστοιχα — αν είναι απαραίτητο:
I am telling the truth — you must believe me!
Μα λέω την αλήθεια… [προσθήκη λέξης]
Oh come on now, it can’t be that bad.
Έλα τώρα, δεν είναι και τόσο χάλια. [Υπογραμμίστε αν θέλετε, αλλά δεν είναι απαραίτητο.]
Σημείωση: Έχω δει σε μεταφράσεις να παρεξηγούν σαν δήλωση έμφασης τα πλάγια που χρησιμοποιούν οι Αγγλοσάξονες στην περίπτωση ξένων φράσεων και να τα επαναλαμβάνουν στα ελληνικά, με την ξένη φράση ή τη μετάφρασή της επίσης στα πλάγια. Π.χ.
… as they have a de facto monopoly on online auctions…
…επειδή κατέχουν μια εκ των πραγμάτων μονοπωλιακή θέση στις ηλεδημοπρασίες…
Το de facto δεν είναι πλάγια επειδή θέλει να δείξει έμφαση και η φράση «εκ των πραγμάτων» πρέπει να γραφτεί με όρθια.
Τον οβολό σας, παρακαλώ.
