copyright vs. intellectual property rights

[Ambrose]

Διαβάζω στην Βικιπαιδεία "διανοητική ιδιοκτησία" ως απόδοση του intellectual property.

Διανοητική ιδιοκτησία ονομάζουμε τα δικαιώματα των δημιουργών που προκύπτουν από τη δημιουργία ενός προϊόντος του νου, το οποίο έτσι αντιμετωπίζεται ως άυλο περιουσιακό στοιχείο. H διανοητική ιδιοκτησία διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

* Τη Βιομηχανική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (εφευρέσεις), τα υποδείγματα χρησιμότητας (μικρές εφευρέσεις), τα δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών αλλά και τα σήματα, τα βιομηχανικά σχέδια και τις προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες προελεύσεως.
* Την Πνευματική ιδιοκτησία, που προστατεύει κυρίως έργα λογοτεχνίας και τέχνης, όπως βιβλία, θέατρο, ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, αρχιτεκτονική, αλλά και το λογισμικό και με συγγενικά δικαιώματα τις ηχογραφήσεις, τις εκτελέσεις και παραστάσεις έργων, ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα.

Το World Intellectual Property Organization το μεταφράζει Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (με 272 αποτελέσματα στο Google έναντι 726 για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας).

4000 αποτελέσματα για την Διανοητική Ιδιοκτησία και 691.000 για την Πνευματική. Πώς σας φαίνονται τα παραπάνω; Μήπως να το έβαζα στις μεταφραστικές γκάφες; Για ποιο λόγο γίνεται διάκριση μεταξύ βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας υπό τον όρο-ομπρέλλα "διανοητική ιδιοκτησία";

 

[NatCat]

Νομίζω ότι πρόκειται περί γκάφας. Στη νομική ορολογία ο όρος "διανοητική ιδιοκτησία" δεν απαντά πουθενά.

Υπάρχει ένα πρόβλημα γιατί στα ελληνικά έχει επικρατήσει το γνωστικό αντικείμενο της πνευματικής ιδιοκτησίας να περιλαμβάνει και τη βιομηχανική ιδιοκτησία (π.χ. ευρεσιτεχνίες) ενώ ταυτόχρονα σημαίνει και τα δικαιώματα του δημιουργού με βάση της Σύμβαση της Βέρνης (αυτό που στα αγγλικά αναφέρεται ως copyrights). Αλλά η απάντηση στο πρόβλημα δεν είναι η διανοητική ιδιοκτησία.

Το συγκεκριμένο λήμμα της Wikipedia δεν είναι καλογραμμένο και περιέχει ανακρίβειες.

 

[Ambrose]

Υπάρχει ένα πρόβλημα γιατί στα ελληνικά έχει επικρατήσει το γνωστικό αντικείμενο της πνευματικής ιδιοκτησίας να περιλαμβάνει και τη βιομηχανική ιδιοκτησία (π.χ. ευρεσιτεχνίες) ενώ ταυτόχρονα σημαίνει και τα δικαιώματα του δημιουργού με βάση της Σύμβαση της Βέρνης (αυτό που στα αγγλικά αναφέρεται ως copyrights).

Αυτό υποψιάστηκα κι εγώ, ότι δηλ. προσπαθεί να διαχωρίσει τα δύο, αλλά φοβάμαι ότι δεν το καταφέρνει με μεγάλη επιτυχία και το "λάθος" έχει αρχίσει και διαδίδεται.

 

[NatCat]

[...] το "λάθος" έχει αρχίσει και διαδίδεται.

Πρόκειται περί λάθους χωρίς εισαγωγικά. Ίσως θα έπρεπε οι κύκλοι των ασχολούμενων με την πνευματική ιδιοκτησία να υιοθετήσουν τη διάκριση. Για την ώρα, πάντως, αν πεις "διανοητική ιδιοκτησία" σε ένα συνέδριο, θα σε πάρουν με τις πέτρες ή θα θεωρήσουν ότι σπούδασες στο εξωτερικό δεν ξέρεις την ελληνική ορολογία.

 

[anef]

Μια που θίξατε το θέμα, όταν έχετε και τα δύο σε μια μετάφραση, και το intellectual property και το copyright, πώς τα διαχωρίζετε;

 

[Ambrose]

Φαντάζομαι εξαρτάται από την περίπτωση και αν πρέπει να διαχωριστεί. Copyright είναι τα δικαιώματα. Μπορεί και δικαίωμα του δημιουργού.

 

[NatCat]

Δύσκολο ζήτημα. Η έννοια του copyright δεν υπάρχει στο ελληνικό δίκαιο ως επιμέρους έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας. Στην Ελλάδα μιλάμε γενικά για πνευματικά δικαιώματα. Έτσι, αποδίδουμε με βάση τα συμφραζόμενα και τη χρήση του κειμένου. Αν το κείμενο πρέπει να μεταφραστεί σε ατμόσφαιρα common law (π.χ. σύμβαση που διέπεται από το αγγλικό δίκαιο), δεν γλιτώνουμε την αναφορά του copyright σε παρένθεση. Σε αντίθετη περίπτωση, η απόδοση ως πνευματικά δικαιώματα (ή δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας) συνήθως μας καλύπτει.

 

[nickel]

Πρόκειται για προσπάθεια να ευθυγραμμιστούμε με την αγγλοσαξονική ορολογία.

Έτσι ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρει ότι «Η διανοητική ιδιοκτησία προστατεύεται». Ο όρος εμφανίζεται και σε άλλα σημεία διεθνών συνθηκών για να μεταφράσει το intellectual property, π.χ. «Για τη διευκόλυνση της βιομηχανικής συνεργασίας, τα κράτη μέλη θα προστατεύουν τη διανοητική ιδιοκτησία σύμφωνα με τα σχετικά διεθνή πρότυπα» (ΣΥΜΦΩΝΙΑ 30.10.2003).

Μπορούμε δηλαδή να δούμε δύο μεταφραστικές προσεγγίσεις: όταν αναφερόμαστε στο εθνικό δίκαιο, να διατηρούμε τους όρους που χρησιμοποιούν οι δικοί μας νόμοι, αλλά όταν διεθνοποιείται το γραπτό μας να παίζουμε ανάμεσα στη διανοητική και την πνευματική ιδιοκτησία. Σε αυτό το πνεύμα είναι σωστό το κείμενο της Wikipedia και ίσως θα έπρεπε να προτιμήσουμε το «Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας» γιατί πιο πιθανό είναι να προσαρμόσουμε στο μέλλον τις δικές μας διατυπώσεις στις διεθνείς παρά το αντίθετο. Το κείμενο της Wikipedia είναι ελλιπές στο βαθμό που δεν παρουσιάζει τη σχετική ελληνική νομοθεσία (οπότε θα βλέπαμε και τη δική μας ορολογία).

 

[NatCat]

nickel, μάλλον έχεις δίκιο. Είναι πιθανό (και θεμιτό, κατά τη γνώμη μου) στο μέλλον να καθιερωθεί η διανοητική ιδιοκτησία και στο εσωτερικό δίκαιο. Στο μεταξύ, επικρατεί αρκετή σύγχυση (βλ. π.χ. εδώ, όπου οι όροι πνευματική και διανοητική ιδιοκτησία τελικά χρησιμοποιούνται αδιακρίτως).

 

[Palavra]

Νόμος: http://www.acci.gr/ecomm/legal/pdf/2121a.pdf
Για το copyright όταν γίνεται σαφής διάκριση με τα πνευματικά δικαιώματα, εγώ προτιμώ το «δικαίωμα αποκλειστικής εκμετάλλευσης».

 

[nickel]

Στο μεταξύ, επικρατεί αρκετή σύγχυση (βλ. π.χ. εδώ, όπου οι όροι πνευματική και διανοητική ιδιοκτησία τελικά χρησιμοποιούνται αδιακρίτως).

Είναι λογικό και αναπόφευκτο, σε μια ενδιάμεση περίοδο, ακόμα και οι μεταφραστές ευρωπαϊκών κειμένων να ταλαντεύονται ανάμεσα στο εθνικό και το διεθνικό. Έτσι βέβαια, μέσα στο ίδιο κείμενο, μόνο σύγχυση μπορεί να προκύψει. Από αυτή την άποψη, ο συντάκτης του κειμένου της W. είναι αξιέπαινος στη «μονολιθικότητά» του. Ωστόσο, να, ο νόμος που αναφέρει η Palavra θα έπρεπε να αποτελεί τουλάχιστον έναν χρήσιμο σύνδεσμο (αυτός που δίνεται τώρα εκεί για την ελληνική νομοθεσία είναι του WIPO, στα αγγλικά).

 

[Ambrose]

Ο όρος διανοητική ιδιοκτησία ως απόδοση του αγγλικού intellectual είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα κακής μετάφρασης. Αντιλαμβάνομαι την αναγκαιότητα διαχωρισμού εννοιών και σε νομικό επίπεδο, αλλά η λέξη "διανοητικός" ως απόδοση του intellectual σε αυτό το συγκείμενο απλά δεν λέγεται. Είναι βιασμός της γλώσσας. Το "διανοητικός" χρησιμοποιείται με άλλες σημασίες και παραδηλώσεις και σε άλλα περιβάλλοντα. Συνήθως. Από εκεί και πέρα, αν πρέπει οπωσδήποτε να τα διαχωρίσουμε, ας κοιτάξουμε για μια καθολική και ορθή απόδοση του copyright (για το οποίο ήδη υπάρχουν αποδόσεις και ιδέες), όχι του intellectual.

To "πνευματικός" είναι ιδανική απόδοση για το intellectual και ακριβές ισοδύναμο, καλύπτει δε με εξαιρετική άνεση τόσο την βιομηχανική δημιουργία, όσο και την καλλιτεχνική.

 

[nickel]

Δεν υπάρχει κανένας βιασμός της γλώσσας. Ήδη και οι ελληνικοί νόμοι (και όχι μόνο) περιλαμβάνουν τον όρο προϊόν(τα) της διάνοιας. Θα σηκωθούν οι διανοούμενοι και θα φωνάζουν — μαζί και ο πνευματικός κόσμος της χώρας. :)

 

[Ambrose]

Και εις επίρρωση των ανωτέρω, παραθέτω από το αντίστοιχο λήμμα της Αγγλικής Wikipedia:

Intellectual property rights are a bundle of exclusive rights over creations of the mind, both artistic and commercial. The former is covered by copyright laws, which protect creative works, such as books, movies, music, paintings, photographs, and software, and gives the copyright holder exclusive right to control reproduction or adaptation of such works for a certain period of time.[1]

The second category is collectively known as "industrial properties", as they are typically created and used for industrial or commercial purposes. A patent may be granted for a new, useful, and non-obvious invention and gives the patent holder a right to prevent others from practicing the invention without a license from the inventor for a certain period of time. A trademark is a distinctive sign which is used to prevent confusion among products in the marketplace.

 

[Ambrose]

Δεν υπάρχει κανένας βιασμός της γλώσσας. Ήδη και οι ελληνικοί νόμοι (και όχι μόνο) περιλαμβάνουν τον όρο προϊόν(τα) της διάνοιας. Θα σηκωθούν οι διανοούμενοι και θα φωνάζουν — μαζί και ο πνευματικός κόσμος της χώρας. :)

Να σηκωθούν και να φωνάξουν για τις διάφορες ανοησίες (μην-τις-χαρακτηρίσω) που πάνε και πετάνε μέσα στους νόμους του κράτους. Μέσα στις τελευταίες ημέρες, σε αυτό εδώ το φόρουμ πόσα και πόσα παραδείγματα αλαμπουρνέζικων από εθνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν έχουμε δει; Ένα και δύο; Ή διαλέγουμε αυτά που μας συμφέρουν και τα άλλα τα δεχόμαστε;

Η διανοητική ιδιοκτησία είναι καθαρός βιασμός και κακή χρήση της γλώσσας, κάτι σαν το μνημόνιον συναντίληψης ένα πράγμα, χαρακτηριστικό δείγμα μικροαστικής μεταφραστικής σύγχυσης. Ας το ξεπεράσουμε.

Τέλος, το πρόβλημα βρίσκεται όπως καθαρά νομίζω έδειξα όχι στο intellectual, αλλά στο copyright.

 

[Palavra]

Καλημέρα σας,
θα ήθελα να συζητήσουμε ένα αναθεματισμένο πρόβλημα που μου προκύπτει πολύ συχνά σε μεταφράσεις.

Προσωπικά, προτιμώ να αποδίδω το copyright ως δικαίωμα αποκλειστικής εκμετάλλευσης και το intellectual property rights ως δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Έλα όμως που όλο μου διορθώνουν το copyright σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Και καλά αυτό, θα μου πείτε. Το θέμα είναι ότι συχνά, συχνότατα, το βρίσκω δίπλα δίπλα με το intellectual property rights και τι να κάνω; Να γράφω, π.χ., παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας;

Για το copyright έχω συναντήσει επίσης τις εξής αποδόσεις:

• δικαιώματα αναπαραγωγής
• δικαιώματα αναδημοσίευσης
• δικαιώματα δημιουργού

καθώς επίσης και συγγραφικά δικαιώματα, το οποίο θεωρώ λάθος γιατί κατά τη γνώμη μου αποδίδει το royalties.

Εσείς τι λέτε;

 

[Zazula]

To copyright, αυστηρά μιλώντας (δηλ. όταν έχουμε δίπλα κι ένα intellectual property rights), είναι το (αποκλειστικό) δικαίωμα αναπαραγωγής, μία από τις συνιστώσες των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας. Σίγουρα δεν ταυτίζεται με τα «δικαιώματα δημιουργού», τα δε «δικαιώματα αναδημοσίευσης» είναι πιο περιορισμένα σε σημασιακό εύρος από τα «δικαιώματα αναπαραγωγής». Όταν όμως έχουμε μόνο του το copyright, τότε κατά κανόνα δηλώνει αυτό ακριβώς που δηλώνει και το intellectual property rights: τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (ή πνευματικά δικαιώματα).

 

[Lina]

Το πρόβλημα αυτό με έχει απασχολήσει και μένα παλιότερα. Η λύση που βρήκα σε κάποια κοινοτικά κείμενα ήταν η απόδοση δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας για το intellectual property rights.

Είμαι σχεδόν βέβαιη ότι το θέμα έχει ξανασυζητηθεί εδώ, τουλάχιστον κατά το σκέλος των intellectual property rights.

Mod's edit: σωστά, τα νήματα συγχωνεύτηκαν.

 

[Rogerios]

Το μεταφραστικό μου ένστικτο θα με έκανε να συμφωνήσω με την Παλάβρα. Οι επαγγελματικές μου εμπειρίες, όχι. Καλώς ή κακώς, στα κοινοτικά κείμενα έχει παγιωθεί η αντιστοιχία "droits d´auteur = copyright = δικαιώματα του δημιουργού" (βλ. οδηγία 2001/29/ΕΚ).

Παράδειγμα: η απόφαση του ΔΕΚ της 23ης Απριλίου 2009, C-533/07, Falco: στη σκέψη 12 της απόφασης το πρωτότυπο γαλλικό κείμενο μιλά για "atteinte aux droits d’auteur" (που αποδίδεται στο ελληνικό κείμενο της απόφασης ως "προσβολή των δικαιωμάτων του δημιουργού"). Ο Άγγλος μεταφραστής το αποδίδει ως "copyright infringement". Όσον αφορά την "εκμετάλλευση" στο διατακτικό της ίδιας απόφασης έχουμε "droit de l´exploiter (= le droit)" = "right to use that right" = "άδεια εκμεταλλεύσεως του δικαιώματος".

Για πανομοιότυπα μεταφραστικά αποτελέσματα βλ. επίσης αποφάσεις ΔΕΚ της 15ης Οκτωβρίου 2009, C-324/08, Macro, και της 23ης Απριλίου 2009, C-425/07 P, ΑΕΠΙ κατά Επιτροπής (όπου έχουμε και υπόθεση ελληνικού ενδιαφέροντος).

 

[Palavra]

Update: Με ενημερώνουν ότι οι Έλληνες νομικοί προτιμούν το δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας για το intellectual property rights και το πνευματικά δικαιώματα για το copyright. Anybody? Ρογήρε;