Έκθλιψη σε λόγια κείμενα

[daeman]

...
αντ' αυτού (εναντιωματικό), αντ' αυτού / αυτής (του προσώπου)
άλλα αντ' άλλων
αφ' ενός / αφ' ετέρου (αν δεν γραφτούν μονοκόμματα: αφενός / αφετέρου)
αφ' υψηλού
εφ' όλης (της ύλης)
καθ' ολοκληρία(ν)
καθ' εκάστη
καθ' έκαστον (δεν εννοώ τα καθέκαστα)
καθ' έξη (καθ' έξιν)
κατ' αγνώστου / κατ' αγνώστων
κατ' ανάγκη(ν)
κατ' αναγκαιότητα
κατ' αναπότρεπτην ανάγκη, κατ' αναπότρεπτο λόγο
κατ' αναπόδραστη ανάγκη (αναγκαιότητα, συνέπεια, νομοτέλεια)
κατ' αναπόφευκτη συνέπεια
κατ' αναλογία(ν)
κατ' αρχήν, κατ' αρχάς (αν δεν γραφτεί μονοκόμματο το καταρχήν)
κατ' αυτόν τον τρόπο, κατ' άλλον τρόπο
κατ' ουδένα τρόπο
κατ' ουδέν
κατ' αυτήν την άποψη
κατ' άλλη (άποψη, εκδοχή)
κατ' αυτόν / αυτήν / αυτούς (τον αναφερόμενο / την παρατιθέμενη)
κατ' άλλους
κατ' αίσθηση
κατ' αντίληψη
κατ' άνθρωπον
κατ' άτομο
κατ' αιτίαν
κατ' αίτηση
κατ' απαίτηση
κατ' αναίρεση
κατ' αντιμωλίαν
κατ' αντιδιαστολή(ν)
κατ' αντίθεση (κατ' αντίθεσιν)
κατ' αντίφαση
κατ' αντικείμενο
κατ' αντιστοιχία
κατ' αντονομασία(ν)
κατ' ακολουθίαν
κατ' ανέμου
κατ' αυτού / αυτής / αυτών (εναντίον)
κατ' άξονα
κατ' αποκλειστικότητα
κατ' αποκοπή(ν)
κατ' άρθρο
κατ' έγκλισιν
κατ' εξέλιξη
κατ' εικόνα
κατ' εξουσιοδότηση
κατ' ευφημισμό
κατ' αξίαν
κατ' απομίμηση
κατ' αντανάκλαση
κατ' αντιπαράσταση
κατ' απονομήν
κατ' αποστάσεις
κατ' αρχαιότητα
κατ' έθιμο
κατ' έκταση
κατ' επέκταση
κατ' εκλογή
κατ' επιλογή
κατ' εντολήν
κατ' εκτίμηση
κατ' ελάχιστον
κατ' εμέ
καθ' ημάς
κατ' εναλλαγή
κατ' επάγγελμα
κατ' επίδραση
κατ' επίκληση
κατ' επίφαση
κατ' ευκολία
κατ' ευχήν
κατ' ευτυχίαν
κατ' εφαρμογή
κατ' εξαίρεση
κατ' εξοχήν (αν δεν γραφτεί μονοκόμματο: κατεξοχήν)
κατ' ιδανικά μέρη
κατ' ισομοιρία
κατ' όγκον
κατ' οίκον
κατ' όροφον
κατ' επαγωγή
κατ' επανάληψη
κατ' εξακολούθηση
κατ' έτος
κατ' ιδίαν
κατ' όνομα
καθ' οδόν
καθ' ομοίωση
κατ' ουσίαν
κατ' ολίγον / ολίγον κατ' ολίγον
κατ' όψιν
καθ' ύλη(ν)
καθ' υπαγόρευση
υπ' αριθμόν
υπ' ατμόν
υπ' αυτήν (την έννοια)
υπ' αυτόν / αυτήν (τον αξιωματικό / την προϊσταμένη)
υπ' αυτού / αυτής / άλλων
υπ' ευθύνη

 

[daeman]

...
μετ' αποδοχών
μετ' εμποδίων
μετ' επαίνων
μετ' επιστροφής
μετ' επιτάσεως
μετ' ευτελείας
μετ' ευλαβείας
μεθ' ημών / μεθ' υμών
δι' ασήμαντον αφορμήν
αμ' έπος αμ' έργον

... Θα έλεγα μόνο πως ούτε τα λόγια κείμενα είναι απρόσβλητα από τη χασμωδία, άρα ποτέ μη λες ποτέ.

 

[unique]

Ευχαριστώ Daeman, αλλά αρχίζω να αναρωτιέμαι: Αν θεωρήσω όλα αυτά εξαιρέσεις από τον κανόνα, μήπως τον καταργώ;

 

[daeman]

...
Τότε, αν κάποιος καταργεί τον κανόνα, δεν είσαι εσύ ή εγώ, αλλά η χρήση.
Όλα αυτά κάπου τα έχουμε διαβάσει ή τα έχουμε γράψει σε λόγϊα κείμενα, καθιερωμένα έτσι με την έκθλιψη, και μερικά από αυτά και σε μη λόγϊα, ακόμη και στα πιο απλά. Βέβαια, τα περισσότερα είναι στάνταρ φράσεις, απολιθωμένες, αλλά δες το κατά με τα φωνήεντα, ιδίως με το άλφα, και μάλιστα εκεί που παρεμβάλλεται επίθετο. Δεν μας πάει το -αα-, ούτε καν οπτικά, ούτε κατά διάνοια. Σε συγκεκριμένες, συχνές φράσεις πάντως, μου φαίνεται πως φιρί φιρί το πάει να ενωθεί, κατακεί πορεύεται.

 

[bernardina]

...
Τότε, αν κάποιος καταργεί τον κανόνα, δεν είσαι εσύ ή εγώ, αλλά η χρήση.

Δεν μας πάει το -αα-, ούτε καν οπτικά, ούτε κατά διάνοια. Σε συγκεκριμένες, συχνές φράσεις πάντως, μου φαίνεται πως φιρί φιρί το πάει να ενωθεί, κατακεί πορεύεται.

Και πού να δεις πώς δεν μου πάει εκείνο το ιιι, που είναι σαν ν' ακούω τη Ζουμπουλία να αναφωνεί περίτρομη.
Ζω για τη μέρα που κάποιος θα αποφασίσει να σουλουπώσει με ΚΑΠΟΙΟ τρόπο αυτή τη λέξη.

 

[daeman]

...
Κουλουράκια ΟΟΟ Τριβιδάκια ΙΙΙ για τον πρωινό σου καφέ: Αντιιικός, αντι-ιικός, αντιικός ή αντιπώς τελικά;

Καλή όρεξη. :laugh:

 

[bernardina]

...
Κουλουράκια ΟΟΟ Τριβιδάκια ΙΙΙ για τον πρωινό σου καφέ: Αντιιικός, αντι-ιικός, αντιικός ή αντιπώς τελικά;

Καλή όρεξη. :laugh:

Καλέ ναι, το ξέρω. Απλώς συνεχίζω να τα βλέπω τριπλά και κάτι μου 'ρχεται.

 

[daeman]

...
Ορίστε και ξαπλωτά. Ξ Ξ Ξ.
Αυτά σου φαίνονται καλύτερα ή να εχάσουμε το κεφαλαίο ξ, να το εορίσουμε απ' το αλφάβητο; :s

 

[bernardina]

...
Ορίστε και ξαπλωτά. Ξ Ξ Ξ.
Αυτά σου φαίνονται καλύτερα ή να εχάσουμε το κεφαλαίο ξ, να το εορίσουμε απ' το αλφάβητο; :s

ά σου. :twit:

 

[daeman]

...
:lol::lol: Άκσια, Μπέρνι, άκσια!

 

[nickel]

Ας συνδυάσουμε τη λογική της συζήτησης που γίνεται εδώ με εκείνη που γίνεται στο νήμα για τους Παραολυμπιακούς και την αποενοχοποίηση:
http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?14417&p=210121#post210121

Ο προβληματισμός που κατατέθηκε στο #1 δεν θεώρησα ποτέ ότι αφορά γνωστές εκφράσεις, είτε θεωρούνται λόγιες είτε όχι. Αυτά είναι ζητήματα που έχουν λυθεί. Εκεί που υπάρχει διαφοροποίηση και προβληματισμός είναι κατά πόσο σε λόγια κείμενα θα διαλέξουμε από τις παρακάτω περιπτώσεις τον τύπο με έκκρουση (έκθλιψη ή αφαίρεση) ή τον τύπο χωρίς έκκρουση:

μου είπε | μου 'πε
σου το έδωσε | σ' το έδωσε (ή και «στο 'δωσε»)
το όνομα | τ' όνομα
μου άρεσε | μ' άρεσε

κτό

Σε λόγιο γραπτό, όπως είπα, διαλέγω από την πρώτη στήλη.

 

[daeman]

...
Ο προβληματισμός που κατατέθηκε στο #1 δεν θεώρησα ποτέ ότι αφορά γνωστές εκφράσεις, είτε θεωρούνται λόγιες είτε όχι. Αυτά είναι ζητήματα που έχουν λυθεί.
...

Ασφαλώς, συμφωνώ για τον προβληματισμό του #1. Μόνο που ο unique ρώτησε στη συνέχεια αυτό:

Ποιες εκθλίψεις θα θεωρούσατε λόγιες εκτός από το "καθ’ όλα";

και σε αυτό απάντησα —όπως και η Μπέρνη, πιστεύω. :)

...
Εκεί που υπάρχει διαφοροποίηση και προβληματισμός είναι κατά πόσο σε λόγια κείμενα θα διαλέξουμε από τις παρακάτω περιπτώσεις τον τύπο με έκκρουση (έκθλιψη ή αφαίρεση) ή τον τύπο χωρίς έκκρουση:
...
Σε λόγιο γραπτό, όπως είπα, διαλέγω από την πρώτη στήλη.

Για τέτοιες περιπτώσεις που αναφέρεις, δεν προβληματίζομαι και πολύ. Διαλέγω κι εγώ τα ατόφια από την πρώτη στήλη κι έχω το κεφάλι μου ήσυχο. Όταν με το καλό απενοχοποιηθεί το απλούστερο, πιο φυσιολογικό ύφος και απελευθερωθεί η ροή του λόγου και στα «επίσημα» γραπτά —και ξεψαρώσουν και οι εκάστοτε επιμελητές— τότε θα λυθούν και αυτά τα θέματα και θ' ανασάνουμε λιγάκι ώστε να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο και φαιά ουσία στην ουσία και λιγότερο στις συμβάσεις που, όσο να 'ναι, μερικές φορές και σε ορισμένα σημεία γίνονται περιοριστικές. Συνήθως είναι και το κοινό έτσι μαθημένο, βλέπεις, σε τέτοια κείμενα να περιμένει σένιο κουστούμι και άψογη, σφιχτοδεμένη γραβάτα, και συχνά να κρίνει κυρίως αυτά τα εξωτερικά —και από αυτά, το ένδον και το όλον. Style. That's what people remember.

Παρένθεση, για την επιμέλεια: στον υποτιτλισμό ιδίως, όπου οι κανόνες ύφους και στυλ είναι ως επί το πλείστον φλου, επιπλέον είναι και σπάνιο να ξέρεις πώς είναι ασφαλές να πορευτείς, γιατί ναι μεν σε καθοδηγεί το ίδιο το κείμενο, το ύφος και οι εκφράσεις του, αλλά και ο ήχος, η εικόνα, η σκηνή, το περιεχόμενο και το είδος του οπτικοακουστικού υλικού και το θέμα του —όλα αυτά που εφόσον τα αντιλαμβάνεσαι, είσαι υποχρεωμένος να τα ακολουθείς— όμως δεν ξέρεις σε τι επιμελητή θα πέσεις και αν θα καταλάβει ή θα δεχτεί τις όποιες μελετημένες, συνειδητές επιλογές σου ή θα τα σαρώσει όλα σαν οδοστρωτήρας για την ευκολία του και τη δική του ασφάλεια, βασισμένος σε ξερούς γραμματικούς κανόνες, συχνά γενικευτικούς και αποκομμένους από το συγκεκριμένο περιεχόμενο, και κραδαίνοντας τη σφύρα της ισοπέδωσης (αμάν αυτή η με το στανιό ομοιομορφία της κοπιπάστας, λες κι επειδή έγραψες κάτι μια φορά πρέπει να είναι παντού το ίδιο, σαν να έφτιαξες καλούπι και δεν επιτρέπεται η παρέκκλιση ενώ στο πρωτότυπο υπάρχει· ακόμη και τα χαϊδευτικά στα ονόματα μπορεί να μην αποδοθούν, να «ευπρεπιστούν» χωρίς λόγο). Δεν θέλει μόνο αρετή, θέλει και τόλμη, θέλει κι ευελιξία, θέλει και κατανόηση και συνεννόηση και συναίνεση και καλή θέληση από όλους τους εμπλεκόμενους στην πορεία του έργου. Αφήνω όμως τον πόνο μου κατά μέρος, είναι μια παράμετρος κι αυτή για την οποία θα κλαυτώ άλλη φορά.

Αναφέρομαι στη μετάφραση τώρα βέβαια και όχι στην εξαρχής συγγραφή, αλλά δεν είναι άσχετο με το θέμα της επισημότητας στο ύφος: πριν από λίγο τελείωσα την επιμέλεια του κινηματογραφικού υποτιτλισμού γνωστής αμερικάνικης κωμωδίας, με ύφος γενικά πολύ χαλαρό όπου κυριαρχούσε η καθομιλουμένη και συχνά-πυκνά η σλανγκιά, η λεξιπλασία και οι παλαβές παραλλαγές στην έκφραση και τη σύνταξη. Ενώ ο υποτιτλιστής τα κατάφερνε μια χαρά στο χαμηλότερο ρέτζιστερ (έως και το παράκανε, ευτυχώς όχι συχνά), πολλές φορές παρασυρόταν στην ίδια χαλαρότητα και στα σημεία που αυτό ξαφνικά ανέβαινε εκ των πραγμάτων. Το τι «σα» άλλαξα σε «σαν» και γενικά τι παλινορθώσεις ύφους έκανα δεν λέγεται. Τα άφησα απείραχτα εκεί που χρειάζονταν, εκεί που εξυπηρετούσαν τη φυσικότητα της απόδοσης κι εντέλει την ίδια την ταινία και τον θεατή.

Από την άλλη, σε ντοκιμαντέρ έχω βρει συχνά λογιοσύνες που δεν δικαιολογούνταν από το πρωτότυπο και το ύφος του —αφού στα σύγχρονα ντοκιμαντέρ τουλάχιστον, οι αγγλόφωνοι έχουν χαλαρώσει αρκετά, επιδιώκοντας να προσελκύσουν και να κρατήσουν το ενδιαφέρον των θεατών και με τη φυσικότητα του λόγου— μόνο και μόνο επειδή ο υποτιτλιστής θεώρησε ότι στο ντοκιμαντέρ πρέπει οπωσδήποτε να φοράει τα καλά του και να γράφει σαν από καθέδρας, αγνοώντας τα ολοφάνερα σημάδια που του έδινε το ίδιο το υλικό, σαν να τον τραβούσε απ' το πόδι: «Χαλάρωσε, λύσε τη γραβάτα σου, να το ευχαριστηθείς κι εσύ κι επομένως και ο θεατής». Τι αχρείαστους λογιοτατισμούς έχω διορθώσει, πάλι δεν λέγεται. Κεκτημένη ταχύτητα από τα παλιότερα δείγματα, συνήθεια λόγω της σχετικής ακαμψίας τέτοιων κειμένων στα ελληνικά και απροθυμία να ξεφύγεις από την ασφάλεια της πεπατημένης (και μερικές φορές, η αντίληψη ότι τα ράσα κάνουν τον παπά, που φτάνει μέχρι και τον σουσουδισμό).

Νου και γνώση και μέτρον άριστον θέλει κι εδώ, όπως στα περισσότερα πράγματα, μάτια ανοιχτά να δεις πού πρέπει να το πας και πού σε πάει το έργο που έχεις μπροστά σου είτε προς συγγραφή είτε προς μετάφραση και μυαλό ανοιχτό ώστε να τολμήσεις να το σφίξεις ή να το χαλαρώσεις, όπου και όπως χρειάζεται, πάντα έχοντας κατά νου τον σκοπό του κειμένου και τον τελικό αποδέκτη του.

Σε Κ.Σ. αυτά και κατά Μ.Ο., γιατί έχω δει και σε παιδικό παραμύθι κάτι σχήματα υπερβατά με αρχαιοπρεπείς μετοχές, που πήγα να πνιγώ. Αφού το πρωτότυπο είναι απλούστατο, αντί να βρεις κάτι απλό που θα αποδώσει και το νόημα και το ύφος, τι θες και το περιπλέκεις, γιατί το κάνεις σαν τυπικά κορδωμένο φιλοσοφικό δοκίμιο, ακαταλαβίστικο και τελικά απογοητευτικό για τους αποδέκτες του; Κρίμα, τα καημένα τα παιδάκια.

 

[unique]

Πολύ ωραίο κείμενο. Συμφωνώ απόλυτα. Ο κατάλογος με τις λόγιες εκθλίψεις πολύ χρήσιμος και για άλλες χρήσεις. Ευχαριστώ πολύ.

 

[Costas]

σου το έδωσε | σ' το έδωσε (ή και «στο 'δωσε»)
μου ανέφερε | μ' ανέφερε

Το πρώτο δεν παρουσιάζει μια αντίφαση; αν "σ' το έδωσε" γιατί όχι "σ' το 'δωσε"; Η αλλαγή τόνου και μόνο το δικιολογεί;
Στο δεύτερο, αυτό το "μ' ανέφερε" μου φαίνεται πολύ τραβηγμένο. Εδώ "με" να είναι, πάλι συνήθως λέμε "με ανέφερε" (μιλάω για το συγκεκριμένο ρήμα)· πόσο μάλλον αν είναι "μου".

 

[nickel]

ΟΚ, το έκανα «μ' άρεσε», που είναι και πολύ συνηθισμένο.

https://www.google.gr/search?q=""μ'"+άρεσε"

(Α, να διορθώσω και το πρώτο; Δεν το χρησιμοποιώ αυτό το «στο», οπότε αμαύρωσα όλο το παράδειγμα. )