Mόνο δύο σημεία που με ρωτήσατε αλλά έλειπα και η συζήτηση προχώρησε στο μεταξύ:
Ιδιωτική συγκοινωνία: αν ζεις σε κανένα κατσικοχώρι τότε ναι, σε απασχολεί το ζήτημα της μετακίνησης. Αλλά αν ζεις στο κατσικοχώρι η λίστα με τις ανάγκες δεν ισχύει για σένα γιατί η ζωή στην αγροτική κοινωνία είναι διαφορετική. Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας που το ΚΤΕΛ σε πάει παντού και που η δημόσια συγκοινωνία είναι οικονομική.
Ταξίδια στο εξωτερικό: δεν είμαι κατά των ταξιδιών αλλά άμα είσαι τουρίστας για μια βδομάδα δεν μαθαίνεις και πολλά για τις χώρες που βλέπεις. Οι 18χρονοι έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε προγράμματα ανταλλαγών μέσω της ΕΕ. Σε αυτά ίσως μάθεις κάτι παραπάνω.
Όσο για τους νεαρούς αλλοδαπούς που έρχονται στην Ελλάδα κάθε χρόνο για να γίνουν τύφλα στο μεθύσι, δεν είναι γιατί έχουν μεγάλο περίσσευμα στο μισθό αλλά γιατί τα πακέτα που βρίσκουν είναι πάμφθηνα και υπάρχουν και οι πιστωτικές κάρτες. Επιπλέον υπάρχει μεγάλη εξαθλίωση στον τρόπο ζωής των νέων του βασικού μισθού, τουλάχιστον εδώ που ξέρω τι γίνεται. Συγκατοίκηση οχτώ άτομα σε ένα μεγάλο σπίτι, να μοιράζονται και τα δωμάτια, δηλαδή να μην έχει ο καθένας το δικό του, και κάθε τρεις και λίγο να μετακινούνται αφού φεσώσουν το σπιτονοικοκύρη ή τους συγκάτοικους. Κι αν είχαν Έλληνες γονείς με το που θα έβλεπαν οι γονείς πού ζούνε και πώς θα έτρεχαν να το σώσουν το παιδί που έμπλεξε με κακές παρέες.
Και γενικότερα, το σημαντικότερο δεν είναι να σου φτάνουν τα λεφτά να κυκλοφορείς με το παπί, με το τσιγάρο κρεμασμένο στο στόμα ενώ σκέφτεσαι τι δώρο θα πάρεις της γκόμενας. Το βασικότερο είναι όσοι επιθυμούν να μείνουν χωριστά από τους γονείς τους να μπορούν να το κάνουν, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα ζουν με πολύ λιγότερες ανέσεις.
Κάτι φίλοι μου στην Πάτρα νοικιάζουν ένα τριάρι προς 300 το μήνα. 150 έκαστος. Να βάλω κι άλλα 150 τους λογαριασμούς του σπιτιού για τον καθένα; Πολύ μου ακούγεται αλλά ας υποθέσουμε ότι έχουν και τρελλά ιντερνέτια και καίνε θέρμανση συνέχεια. 300. Συγκοινωνία δεν πολυχρειάζονται, αλλά ας βάλουμε ένα πενηντάρικο το μήνα. 350. Φαγητό, δηλαδή ψώνια, 150 (?). 500. Με βασικό γύρω στα 600 σου μένει ένα κατοστάρικο για όλα τ' άλλα. Αν είσαι σε μεγάλη πόλη με ακριβότερα ενοίκια, μάλλον την πάτησες εκτός αν είσαι πολύ τσίφτης με την οικιακή οικονομία.
Και εδώ λέω απλά: καλωσήρθατε στην Ευρώπη. Όπου όταν κάποτε δούλευα σα μηχανικός σε υποτίθεται πολύ καλή δουλειά με καλά λεφτά το ενοίκιό μου ήταν το 70% του μισθού και οι μετακινήσεις ήταν το 20%. Αν συγκατοικούσα το ενοίκιο θα ήταν το 50% του μισθού μου. Η μόνη χώρα απ'όσες έχω δει που πραγματικά μπορείς να έχεις καλό βιοτικό επίπεδο με μισθό που σου επιτρέπει και να ζεις καλά και να αποταμιεύεις είναι οι ΗΠΑ. Με εξαίρεση ίσως τη Ν. Υόρκη που έχει ακριβή στέγαση.
ΥΓ Νίκελ δε σε ξέχασα. Η συνοπτική απάντηση είναι: δεν έχω προτάσεις γιατί δεν έχω καλή ενημέρωση για το θέμα και τα κακογραμμένα αρθρα σαν αυτό που έστειλα του Εκόνομιστ που επισημαίνω τις αδυναμίες του, δε με βοηθάνε. Χοντρικά θα έλεγα ότι προτεραιότητα θα έπρεπε να είναι για την τόνωση της επιχειρηματικότητας κλπ όχι τόσο η μείωση του κατώτατου αλλά η μείωση της υπερβολικής γραφειοκρατίας. Ο Έλληνας επιχειρηματίας δεν θα προσλάβει περισσότερους υπαλλήλους εν μέσω κρίσης, απλά θα βάλει στην τσέπη τη διαφορά που κι αυτό είναι τόνωση της οικονομικής δραστηριότητάς του, αλλά όχι η ιδανικότερη.