Πώς (υποκείμενο) (ρήμα) vs. Πώς (ρήμα) (υποκείμενο)

Αφορμή μιας σχετικής βασιλοπιτικής κουβέντας υπήρξε ο τίτλος του νεοεκδοθέντος βιβλίου Πώς η Ευρώπη πήγε στον πόλεμο το 1914, και των εναλλακτικών θέσεων του υποκειμένου: Πώς πήγε στον πόλεμο η Ευρώπη το 1914 κλπ.

Προσωπικά πιστεύω πως και οι δύο θέσεις του υποκειμένου μπορούν να σταθούν, ανάλογα με την περίπτωση. Αυτό το "ανάλογα με την περίπτωση" πιθανότατα έχει ήδη γίνει πεδίο έρευνας από τους γλωσσολόγους. Εγώ κρίνω κατά περίπτωση, με βάση το γλωσσικό μου αισθητήριο: α) στέκει το υποκείμενο μετά το ρήμα στη συγκεκριμένη φράση ή ακόμα περισσότερο στο συγκεκριμένο τίτλο, ή όχι με τίποτα; β) αν στέκει, αξίζει να μπει το υποκείμενο πρώτο για να λάμπει περισσότερο (προκειμένου για τίτλο, μιλάμε για μαρκίζα) ή όχι ;

Έκανα όμως και μια πρόχειρη έρευνα στους τίτλους της Βιβλιονέτ (έβαλα μόνο τη λέξη Πώς στην αναζήτηση τίτλου). Ορίστε η πρώτη σελίδα από τις είκοσι-και των αποτελεσμάτων:

Πως - πότε και γιατί ήρθε το μπάσκετ στην Ελλάδα
Πώς δημιουργούν τα σπουδαία μυαλά: το παιχνίδι της έμπνευσης, οι εμμονές και οι καθημερινές συνήθειες
Πώς η Ευρώπη πήγε στον πόλεμο το 1914
Πως αντιλαμβάνονται οι μαθητές του δημοτικού σχολείου τις έννοιες της θερμότητας και της θερμοκρασίας
Πώς αγοράζουν οι επαγγελματίες αγοραστές
Πώς και γιατί έσβησε το Κέντρον
Πως η διατροφή και η ανατροφή έγιναν διαστροφή
Πώς η κοκαΐνη κυβερνά τον κόσμο
Πώς νίκησε η ρώσικη επανάσταση
Πώς οι άνθρωποι θα αναλάβουν το ζήτημα της διατροφής ολόκληρου του κόσμου
Ομπάμα, πως γκρεμίστηκαν οι αυταπάτες
Πώς βγαίνουν τα χρήματα;
Πείτε μου πως είν' το δέντρο
Πώς η κρίση επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία
Πώς ήρθε στον κόσμο το πρώτο πνευστό, το πρώτο κρουστό, το πρώτο έγχορδο
Πως έρχονται οι λέξεις
Πώς η μαθηματική ιδιοφυία αποκάλυψε τη γλώσσα της συμμετρίας
Πώς παρακμάζουν οι θεσμοί και πεθαίνουν οι οικονομίες
Πώς λειτουργεί ο κόσμος
Πώς ανέκυψαν οι θρύλοι των θαυμάτων
Πώς οι σημερινοί επιχειρηματίες χρησιμοποιούν καινοτομίες για τη δημιουργία επιτυχημένων επιχειρήσεων
Πώς τα γονίδια κατευθύνουν την ανάπτυξη
Πώς η Άνγκελα Μέρκελ αποδομεί τη Γερμανία και την Ευρώπη
Πώς οι σκέψεις και τα συναισθήματα επηρεάζουν την υγεία μας
Κοίτα πώς τρέχει ο ουρανός
Πώς μπορεί να επιταχυνθεί η πορεία προς την πολιτικο-οικονομική ενηλικίωση
Μια μικρή ιστορία για το πώς επιτέλους θα αλλάξουν όλα
Πώς οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας επηρεάζουν τη μετέπειτα ζωή μας: Έξι ιστορίες
Πώς μια διαβρωμένη και εξωνημένη πολιτική ηγεσία ξεπούλησε μια χώρα στα άδυτα της μαφίας των εξοπλισμών
Πώς ακούστηκε κάποτε η ροκ μουσική από τους νέους μιας τριτοκοσμικής χώρας

Είναι για μένα φανερό πως όσο πιο βαριά είναι η φράση, με προσδιορισμούς, με αντικείμενα κλπ., τόσο πιο πολύ αν θες να αναδείξεις το υποκείμενο μπορείς να το βάλεις στην αρχή. Αλλά θα ήταν ωραίο να μας παραπέμψει κάποιος σε ειδικές γλωσσολογικές μελέτες, αν υπάρχουν και τις γνωρίζει, μελέτες που να εξετάζουν επιστημονικά τις πολλές και διάφορες παραμέτρους.

Costas said:

Αφορμή μιας σχετικής βασιλοπιτικής κουβέντας υπήρξε ο τίτλος του νεοεκδοθέντος βιβλίου Πώς η Ευρώπη πήγε στον πόλεμο το 1914, και των εναλλακτικών θέσεων του υποκειμένου: Πώς πήγε στον πόλεμο η Ευρώπη το 1914 κλπ.

Click to expand...

Ειδικά γι' αυτό: δεν είναι αρκετά διαφορετικό το περιεχόμενο των δύο τίτλων;

Όπως το καταλαβαίνω, ο πρώτος τίτλος θέτει με τη διατύπωσή του πολύ πιο αυστηρά το ερώτημα «πώς» για το γεγονός «Η Ευρώπη πήγε στον πόλεμο», δηλαδή διερευνά τα αίτια του γεγονότος. Ο δεύτερος τίτλος μπορεί να χωρέσει και άλλα θέματα, πιο «δημοσιογραφικά» ή «χρονογραφικά», χωρίς άμεση σχέση αιτίου-αιτιατού με το γεγονός του πολέμου π.χ. ποιες ήταν οι κοινωνικές συνθήκες, οι πολιτισμικές και πολιτιστικές τάσεις, τα επιστημονικά επιτεύγματα και άλλα τέτοια. Ο δεύτερος τίτλος σηκώνει ακόμη και τη (δεδομένη και γνωστή) απάντηση, ότι η Ευρώπη πήγε πρόσχαρη στον πόλεμο, που (πάρα πολλοί πίστευαν ότι) θα τελείωνε σε 2-3 μήνες και θα ξεκαθάριζε τα πράγματα μια για πάντα, και μια σχετική παρουσίαση ή ανάλυση.

Επίσης χωράει και την απάντηση "καλά". Όπως λέμε "πώς πήγε το ψάρεμα;"

Mπράβο Κώστα, πολύ καλή δουλειά και σωστή βέβαια η άποψή σου για τη βαριά φράση. Με το δικό μου αισθητήριο, κατά γενικό κανόνα πιο στρωτή είναι η δεύτερη σύνταξη. Το βασιλοπιτικό παράδειγμα είναι οριακό. Οτιδήποτε απλούστερο θα το θεωρούσα λάθος να συνταχθεί με πρώτο το υποκείμενο.

Κι ένα μαργαριτάρι από τη χειρότερη μετάφραση όλων των εποχών, όπου το "Πώς δενότανε το ατσάλι", τίτλο εμβληματικού σοσιαλρεαλιστικού μυθιστορήματος τον απέδιδε "Πώς ο χάλυβας σκληρύνθηκε".

Η κύρια διαφορά που βρίσκω εγώ ανάμεσα στη σύνταξη «Πώς η Ευρώπη πήγε στον πόλεμο το 1914» (Α) και την «Πώς πήγε στον πόλεμο η Ευρώπη το 1914» (Β) είναι ότι η Β είναι πραγματική ερώτηση. Η (Α) δεν είναι. Είναι τίτλος.

Αν υπάρχει αντικείμενο ή προσδιορισμός, η εναλλαγή συνήθως επιτρέπεται:

Πώς κυβερνά η κοκαΐνη τον κόσμο; (Πραγματική ερώτηση)
Πώς η κοκαΐνη κυβερνά τον κόσμο (Ανεκτός τίτλος, όχι ερώτηση)

Αν δεν υπάρχει αντικείμενο ή επιρρηματικός προσδιορισμός, η σύνταξη Α είναι εντελώς αφύσικη.

Πώς βγαίνουν τα χρήματα
και όχι:
Πώς τα χρήματα βγαίνουν
Πώς ο κόσμος λειτουργεί
Πώς οι λέξεις έρχονται
Πώς το ατσάλι δενότανε
κτλ.

Η σύνταξη Α είναι τίτλος. Εύστοχο αυτό, ιδίως αν εντάξεις την πρόταση σε μια πληρέστερη φράση, ας πούμε:

Δεν ξέρω πώς έφτασε η Ευρώπη στον πόλεμο.
Δεν ξέρω πώς η Ευρώπη έφτασε στον πόλεμο -το βρίσκω αφύσικο, εκτός αν θέλεις να δώσεις ιδιαίτερη έμφαση στο υποκείμενο (η Ασία θα ήταν αναμενόμενο να φτάσει στον πόλεμο, αλλά η Ευρώπη όχι)

...
Ερωτήσεις με το «πώς» σε τίτλους


Καλή χρονιά και χρόνια πολλά στον Φιλ απ' το Πανξουτόνι!
«Βαρύς χειμώνας φέτος», λέει στα μαρμόρτικα ο Φιλ.

Α, λυπάμαι! δεν γνώριζα. Συχνά κοιτάζω αν υπάρχουν ίδια νήματα, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν το έκανα, καθώς είχα στο νου μου την πρόσφατη βασιλοπιτική κουβέντα περισσότερο, παρά κάποιαν άλλη πιο φλου αφορμή.

...
Δεν υπάρχει λόγος να λυπάσαι, Κώστα. Διότι repetitio est mater studiorum in forum forum .
Άλλωστε, σε κάθε επανάληψη όλο και κάτι νέο προκύπτει, πολλές φορές και χρήσιμο.