Απλή πρόταση
- Thread starter fifini
- Start date
Και αντικείμενο να έπαιρνε, πάλι απλή θα ήταν:
Με τη Ρηματική Φράση μπορώ να πω τι κάνει ο Βρασίδας:
Ο Βρασίδας… (Α) κοιμάται (Ρήμα αμετάβατο)
Ο Βρασίδας… (Β) διαβάζει ένα βιβλίο (Ρήμα μεταβατικό + αντικείμενο)
Ο Βρασίδας… (Γ) είναι χαρούμενος (Ρήμα συνδετικό + κατηγορούμενο)
Ο Βρασίδας… (Δ) δίνει γλυκά στους φίλους μου
(Ρήμα δίπτωτο + άμεσο αντικείμενο + έμμεσο αντικείμενο)
Όταν μια απλή Ονοματική Φράση – Υποκείμενο (π.χ. ο Βρασίδας)
συνδυάζεται με κάποιο από τα είδη Ρηματικής Φράσης (Α, Β, Γ, Δ),
τότε μας δίνει μια απλή πρόταση, δηλαδή μια πρόταση με τα απο-
λύτως απαραίτητα!
Ο Βρασίδας + κοιμάται.
Ο Βρασίδας + διαβάζει ένα βιβλίο.
Ο Βρασίδας + είναι χαρούμενος.
Ο Βρασίδας + δίνει γλυκά στους φίλους μου.
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2009/Grammatiki_E-ST-Dimotikou_html-apli/index_D16c1.html
Με τη Ρηματική Φράση μπορώ να πω τι κάνει ο Βρασίδας:
Ο Βρασίδας… (Α) κοιμάται (Ρήμα αμετάβατο)
Ο Βρασίδας… (Β) διαβάζει ένα βιβλίο (Ρήμα μεταβατικό + αντικείμενο)
Ο Βρασίδας… (Γ) είναι χαρούμενος (Ρήμα συνδετικό + κατηγορούμενο)
Ο Βρασίδας… (Δ) δίνει γλυκά στους φίλους μου
(Ρήμα δίπτωτο + άμεσο αντικείμενο + έμμεσο αντικείμενο)
Όταν μια απλή Ονοματική Φράση – Υποκείμενο (π.χ. ο Βρασίδας)
συνδυάζεται με κάποιο από τα είδη Ρηματικής Φράσης (Α, Β, Γ, Δ),
τότε μας δίνει μια απλή πρόταση, δηλαδή μια πρόταση με τα απο-
λύτως απαραίτητα!
Ο Βρασίδας + κοιμάται.
Ο Βρασίδας + διαβάζει ένα βιβλίο.
Ο Βρασίδας + είναι χαρούμενος.
Ο Βρασίδας + δίνει γλυκά στους φίλους μου.
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2009/Grammatiki_E-ST-Dimotikou_html-apli/index_D16c1.html
Αυτό που δεν γίνεται σαφές σε πολλές γραμματικές είναι η σημασία του κατηγορήματος. Η Απλή πρόταση αποτελείται από ρήμα και κατηγόρημα. Το κατηγόρημα δεν είναι μόνο είμαι + κατηγορούμενο ή σκέτο ρήμα είναι και ρήμα με αντικείμενο.
Αυτό δεν θα το καταλάβεις από την περιγραφή εδώ:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_001.html
Θα πρέπει να πας εδώ:
Κατά την παραδοσιακή, λογική προσέγγιση, η απλή πρόταση αποτελεί συνδυασμό ενός υποκειμένου με ένα κατηγόρημα (π.χ. Ο Σωκράτης είναι θνητός), δηλαδή ενός ειδικού όρου με έναν γενικό. Το υποκείμενο αναπαριστά αυτόν που κάνει μια πράξη (π.χ. Ο Πέτρος τάισε τη γάτα) ή γενικότερα αυτόν για τον οποίο γίνεται λόγος (που δεν είναι απαραίτητα δράστης, π.χ. Ο Πέτρος φοβάται το σκοτάδι), ενώ το κατηγόρημα είναι η ίδια η πράξη σε συνδυασμό με τον στόχο (αντικείμενο ή συμπλήρωμα) και πιθανόν διάφορα προσαρτήματα (προσδιορισμοί).
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/glossology/show.html?id=190
Το ότι υπάρχει ασάφεια ως προς το κατά πόσο το κατηγόρημα περιλαμβάνει το αντικείμενο το βλέπουμε και στην αγγλική Wikipedia:
There are two competing notions of the predicate in grammar. The first concerns traditional grammar, which tends to view a predicate as one of two main parts of a sentence, the other part being the subject. In the sentence Bill heard Fred, the predicate is heard Fred. On this approach, the purpose of the predicate is to complete an idea about the subject, such as what it does or what it is like. The second notion is derived from work in predicate calculus and first order logic and is prominent in modern theories of syntax and grammar. The predicate of a sentence corresponds to the main verb (and potentially to any auxiliary verbs that accompany the main verb); whereas the arguments of that predicate (e.g. the subject and object noun phrases) are outside the predicate. On this approach, the predicate in the sentence Bill heard Fred is just the verb heard. The competition between these two notions has generated confusion concerning the use of the term predicate in general. This article considers both of these notions.
https://en.wikipedia.org/wiki/Predicate_(grammar)
Αυτό δεν θα το καταλάβεις από την περιγραφή εδώ:
http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_001.html
Θα πρέπει να πας εδώ:
Κατά την παραδοσιακή, λογική προσέγγιση, η απλή πρόταση αποτελεί συνδυασμό ενός υποκειμένου με ένα κατηγόρημα (π.χ. Ο Σωκράτης είναι θνητός), δηλαδή ενός ειδικού όρου με έναν γενικό. Το υποκείμενο αναπαριστά αυτόν που κάνει μια πράξη (π.χ. Ο Πέτρος τάισε τη γάτα) ή γενικότερα αυτόν για τον οποίο γίνεται λόγος (που δεν είναι απαραίτητα δράστης, π.χ. Ο Πέτρος φοβάται το σκοτάδι), ενώ το κατηγόρημα είναι η ίδια η πράξη σε συνδυασμό με τον στόχο (αντικείμενο ή συμπλήρωμα) και πιθανόν διάφορα προσαρτήματα (προσδιορισμοί).
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/glossology/show.html?id=190
Το ότι υπάρχει ασάφεια ως προς το κατά πόσο το κατηγόρημα περιλαμβάνει το αντικείμενο το βλέπουμε και στην αγγλική Wikipedia:
There are two competing notions of the predicate in grammar. The first concerns traditional grammar, which tends to view a predicate as one of two main parts of a sentence, the other part being the subject. In the sentence Bill heard Fred, the predicate is heard Fred. On this approach, the purpose of the predicate is to complete an idea about the subject, such as what it does or what it is like. The second notion is derived from work in predicate calculus and first order logic and is prominent in modern theories of syntax and grammar. The predicate of a sentence corresponds to the main verb (and potentially to any auxiliary verbs that accompany the main verb); whereas the arguments of that predicate (e.g. the subject and object noun phrases) are outside the predicate. On this approach, the predicate in the sentence Bill heard Fred is just the verb heard. The competition between these two notions has generated confusion concerning the use of the term predicate in general. This article considers both of these notions.
https://en.wikipedia.org/wiki/Predicate_(grammar)
Ο Βρασίδας διαβάζει , λοιπόν είναι απλή;
Υπάρχει κάποια εξήγηση γιατί δεν γίνεται σαφές σε κάποιες γραμματικές (κυρίως σε πιο παλιές) ότι και η περίπτωση "ρήμα + αντικείμενο" αποτελεί κατηγόρημα; Μήπως θεωρείται αυτονόητο δεδομένου ότι τα μεταβατικά ρήματα παίρνουν υποχρεωτικά αντικείμενο, είναι δηλαδή στη φύση τους.
Δεν ξέρω τι μπορεί να φταίει για αυτή την ασάφεια. Πιο χαρακτηριστικό είναι το πρώτο κεφάλαιο στην «Νεοελληνική σύνταξι» του Τζάρτζανου (μπορείτε να την κατεβάσετε από εδώ: http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/browse/item.html?code=01-17088&tab=01). Εκεί γίνεται ολόκληρη συζήτηση για την πρόταση και το κατηγόρημα στο πρώτο κεφάλαιο και θα πρέπει να πας στο δεύτερο κεφάλαιο για να διαβάσεις για μεταβατικά ρήματα και αντικείμενα.
Ίδια ασάφεια ωστόσο υπάρχει και στη Σύγχρονη Σχολική Γραμματική του καθηγητή Μπαμπινιώτη. Δεν αντέχω να μην αντιγράψω τη σχετική ενότητα. Πρόκειται για ασάφεια που είναι σχεδόν σαν να σου λέει ότι ρήμα με αντικείμενο δεν είναι κατηγόρημα.
2.2.2 Απλή - επαυξημένη - σύνθετη - ελλειπτική πρόταση
Μια πρόταση μπορεί να περιλαμβάνει μόνο τα απαραίτητα στοιχεία, δηλ. το ρήμα και τα ορίσματά του (ή κατηγορούμενο σε περίπτωση συνδετικού ρήματος), οπότε χαρακτηρίζεται απλή πρόταση:
Φοιτητές διαδηλώνουν
Ο αθλητής είναι περήφανος
Μπορεί όμως να περιλαμβάνει επιπλέον στοιχεία, δηλ. την περαιτέρω εξειδίκευση τού ρήματος και των ορισμάτων του, οπότε χαρακτηρίζεται επαυξημένη πρόταση:
Πολλοί φοιτητές και εργάτες διαδηλώνουν στους δρόμους
Ο Έλληνας αθλητής τής άρσης βαρών είναι περήφανος
Δοθέντος ότι κανονικά ο λόγος τείνει προς την εξειδίκευση, δηλ. την παράθεση περισσοτέρων πληροφοριών, ο συνήθης τύπος προτάσεων είναι η επαυξημένη πρόταση, ενώ σπανίζουν οι απλές προτάσεις με μόνα τα βασικά συστατικά χωρίς καθόλου εξειδικεύσεις (προσδιορισμούς).
Αν η πρόταση περιλαμβάνει μία κύρια πρόταση και μία ή περισσότερες δευτερεύουσες (εξαρτημένες) προτάσεις, τότε χαρακτηρίζεται σύνθετη
Φοιτητές διαδηλώνουν, για να εξασφαλίσουν καλύτερη παιδεία
Στην παραδοσιακή γραμματική για τέτοιες σύνθετες προτάσεις με τις οποίες άρχιζε και ολοκληρωνόταν ένα σύνθετο νόημα, διατρέχοντας τρόπον τινά έναν κύκλο, χρησιμοποιήθηκε ο όρος περίοδος Σήμερα και στην περίπτωση των σύνθετων προτάσεων (των περιόδων) χρησιμοποιείται απλώς ο όρος πρόταση, με περιγραφή τής σύστασής της όπου χρειάζεται (π χ. κύρια πρόταση + δευτερεύουσα πρόταση τού σκοπού).
Αν ένας από τους βασικούς όρους τής πρότασης παραλείπεται ως ευκόλως εννοούμενος από τα συμφραζόμενα, η πρόταση χαρακτηρίζεται ελλειπτική
- Ήρθε ο ηλεκτρολόγος;
- Ήρθε [ενν. ο ηλεκτρολόγος]
Στο διαδίκτυο, σε δυο καλές ιστοσελίδες γραμματικής, υπάρχει απόλυτη σαφήνεια:
Άλλη, του Άρη Γιαβρή:
Ίδια ασάφεια ωστόσο υπάρχει και στη Σύγχρονη Σχολική Γραμματική του καθηγητή Μπαμπινιώτη. Δεν αντέχω να μην αντιγράψω τη σχετική ενότητα. Πρόκειται για ασάφεια που είναι σχεδόν σαν να σου λέει ότι ρήμα με αντικείμενο δεν είναι κατηγόρημα.
2.2.2 Απλή - επαυξημένη - σύνθετη - ελλειπτική πρόταση
Μια πρόταση μπορεί να περιλαμβάνει μόνο τα απαραίτητα στοιχεία, δηλ. το ρήμα και τα ορίσματά του (ή κατηγορούμενο σε περίπτωση συνδετικού ρήματος), οπότε χαρακτηρίζεται απλή πρόταση:
Φοιτητές διαδηλώνουν
Ο αθλητής είναι περήφανος
Μπορεί όμως να περιλαμβάνει επιπλέον στοιχεία, δηλ. την περαιτέρω εξειδίκευση τού ρήματος και των ορισμάτων του, οπότε χαρακτηρίζεται επαυξημένη πρόταση:
Πολλοί φοιτητές και εργάτες διαδηλώνουν στους δρόμους
Ο Έλληνας αθλητής τής άρσης βαρών είναι περήφανος
Δοθέντος ότι κανονικά ο λόγος τείνει προς την εξειδίκευση, δηλ. την παράθεση περισσοτέρων πληροφοριών, ο συνήθης τύπος προτάσεων είναι η επαυξημένη πρόταση, ενώ σπανίζουν οι απλές προτάσεις με μόνα τα βασικά συστατικά χωρίς καθόλου εξειδικεύσεις (προσδιορισμούς).
Αν η πρόταση περιλαμβάνει μία κύρια πρόταση και μία ή περισσότερες δευτερεύουσες (εξαρτημένες) προτάσεις, τότε χαρακτηρίζεται σύνθετη
Φοιτητές διαδηλώνουν, για να εξασφαλίσουν καλύτερη παιδεία
Στην παραδοσιακή γραμματική για τέτοιες σύνθετες προτάσεις με τις οποίες άρχιζε και ολοκληρωνόταν ένα σύνθετο νόημα, διατρέχοντας τρόπον τινά έναν κύκλο, χρησιμοποιήθηκε ο όρος περίοδος Σήμερα και στην περίπτωση των σύνθετων προτάσεων (των περιόδων) χρησιμοποιείται απλώς ο όρος πρόταση, με περιγραφή τής σύστασής της όπου χρειάζεται (π χ. κύρια πρόταση + δευτερεύουσα πρόταση τού σκοπού).
Αν ένας από τους βασικούς όρους τής πρότασης παραλείπεται ως ευκόλως εννοούμενος από τα συμφραζόμενα, η πρόταση χαρακτηρίζεται ελλειπτική
- Ήρθε ο ηλεκτρολόγος;
- Ήρθε [ενν. ο ηλεκτρολόγος]
Στο διαδίκτυο, σε δυο καλές ιστοσελίδες γραμματικής, υπάρχει απόλυτη σαφήνεια:
Απλή λέγεται η πρόταση που αποτελείται από τους κύριους όρους, δηλ. περιλαμβάνει τις απολύτως απαραίτητες πληροφορίες για να δηλωθεί ένα νόημα, για να μεταδοθεί ένα μήνυμα.
Κύριοι όροι της πρότασης θεωρούνται το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο.
Οι μορφές που μπορεί να έχει μια απλή πρόταση είναι οι εξής:
Ο Γιάννης κοιμάται. α) υπ. + ρήμα
Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα. β) υπ. + ρήμα + αντικείμενο
Ο Γιάννης είναι καλός. γ) υπ. + ρήμα + κατηγορούμενο
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos Politismos/Yliko/Theoria Nea/Protasi-Eidi-protaseon.htm
Κύριοι όροι της πρότασης θεωρούνται το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο.
Οι μορφές που μπορεί να έχει μια απλή πρόταση είναι οι εξής:
Ο Γιάννης κοιμάται. α) υπ. + ρήμα
Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα. β) υπ. + ρήμα + αντικείμενο
Ο Γιάννης είναι καλός. γ) υπ. + ρήμα + κατηγορούμενο
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos Politismos/Yliko/Theoria Nea/Protasi-Eidi-protaseon.htm
Άλλη, του Άρη Γιαβρή:
Αν επιλέξουμε η πρότασή μας να περιέχει μόνο τους βασικούς μετέχοντες, τότε τη χαρακτηρίζουμε απλή (πίνακας 1).
Η δομή της απλής πρότασης
Πίνακας 1
Οι δομές της απλής πρότασης
Υποκείμενο ρήμα
Υποκείμενο ρήμα Αντικείμενο
Υποκείμενο ρήμα Αντικείμενο άμεσο και έμμεσο
Υποκείμενο ρήμα Κατηγορούμενο
Υποκείμενο ρήμα Ποιητικό αίτιο
Παραδείγματα
1. Το πλοίο φεύγει.
2. Ο τερματοφύλακας έδιωξε την μπάλα.
3. Ο Άρης χάρισε ένα βιβλίο στην Αλεξία.
4. Ο διαιτητής ήταν δίκαιος.
2. Το δέντρο χτυπήθηκε από τον κεραυνό.
https://www.arisgiavris.gr/giavris-grammar-9-9-0-protaseis-domi.php
Η δομή της απλής πρότασης
Πίνακας 1
Οι δομές της απλής πρότασης
Υποκείμενο ρήμα
Υποκείμενο ρήμα Αντικείμενο
Υποκείμενο ρήμα Αντικείμενο άμεσο και έμμεσο
Υποκείμενο ρήμα Κατηγορούμενο
Υποκείμενο ρήμα Ποιητικό αίτιο
Παραδείγματα
1. Το πλοίο φεύγει.
2. Ο τερματοφύλακας έδιωξε την μπάλα.
3. Ο Άρης χάρισε ένα βιβλίο στην Αλεξία.
4. Ο διαιτητής ήταν δίκαιος.
2. Το δέντρο χτυπήθηκε από τον κεραυνό.
https://www.arisgiavris.gr/giavris-grammar-9-9-0-protaseis-domi.php