Οι κοιμώμενες και οι ωραίες κοιμωμένες...

nickel

Administrator
Staff member
Ένα πρόβλημα που έχω εντοπίσει μερικές φορές στη βάση της biblionet είναι η περίπτωση παρατονισμού που γίνεται κατά την πληκτρολόγηση των στοιχείων που αποστέλλουν οι εκδότες (ή ίσως το Κέντρο ISBN της Εθνικής Βιβλιοθήκης). Φτάνει δηλαδή στα χέρια του καταχωρητή το δελτίο με τα στοιχεία του βιβλίου, τα στοιχεία (τίτλος, συντελεστές) είναι με κεφαλαία, ο καταχωρητής τα περνάει με πεζά, οπότε αποφασίζει ο καταχωρητής πού πέφτει ο τόνος — αλλά δεν τον ρίχνει πάντα στο σωστό γράμμα. Αυτή την παρατήρηση θα την καταγράψω και στο νήμα της biblionet μόλις συγκεντρώσω πειστικές αποδείξεις.

Διάβασα σήμερα στο Facebook μια συζήτηση για τη μετάφραση του Sleeping Beauties του Στίβεν Κινγκ, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τον Κλειδάριθμο με τον τίτλο «ΩΡΑΙΕΣ ΚΟΙΜΩΜΕΝΕΣ». Ψάχνω τον τίτλο στην biblionet και βλέπω να γράφει «Ωραίες κοιμωμένες». Σκέφτηκα ότι έχω ένα καλό παράδειγμα βιβλιονετικού παρατονισμού, αλλά στη συνέχεια διαπίστωσα ότι έτσι τονίζεται ο πεζογραφημένος τίτλος και σε ιστοσελίδα του εκδότη και στο δελτίο του Κέντρου ISBN:

Το πρόβλημα με λίγα λόγια: Η μετοχή ενεστώτα του ρήματος κοιμώμαι (που στη δημοτική είναι κοιμάμαι και κοιμούμαι) είναι κοιμώμενος. Η λόγια μετοχή χρησιμοποιείται και στη δημοτική. Το θηλυκό στην καθαρεύουσα, που κατεβάζει τον τόνο λόγω μακρού η, είναι κοιμωμένη. Έτσι, το κλασικό παραμύθι Sleeping Beauty είναι γνωστό στα ελληνικά από τα παλιά ως «Η ωραία κοιμωμένη». Στη δημοτική δεν θα ήταν απαραίτητο αυτό το κατέβασμα του τόνου. Θα λέγαμε «η κοιμώμενη». Τι γίνεται όμως στον πληθυντικό; Στον πληθυντικό, θα πούμε κανονικά «οι κοιμώμενες», επειδή το ε είναι βραχύ και δεν απαιτείται να κατέβει ο τόνος (και στην καθαρεύουσα: αι κοιμώμεναι). Όπως π.χ. στα αρχαία η κειμένη, πληθ. αι κείμεναι (στη δημοτική: οι κείμενες).

Ορίστε και αρκετές διαδικτυακές «κοιμώμενες».
https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q="κοιμώμενες"

Αλλά τι να κάνουμε… Και στην υπουργό ξέφυγε προχτές, που παρουσίασε τον νέο φωτισμό στην Ακρόπολη, κάτι για «Ερεχθείο»…
https://lexilogia.gr/forum/showthread.php?2875
 
Αμάν, μας πιάσανε κύριε μεταφραστά και κύριε εκδότα:eek:mg:

Ωραίες "θυμωμένες" τότε προτιμώ:clap:

Ωραίες θυμωμένες μου
γενείτε κοιμωμένες
και μες τις τόσες γέννες μου
τίκτω κι εσάς καημένες
 

nickel

Administrator
Staff member

Attachments

  • Ο σχηματισμός του πληθυντικού αριθμού των μετοχών η?.pdf
    266 KB · Views: 212

Zazula

Administrator
Staff member
Διαφωνώ όσο δεν πάει. Οι κοιμώμενες είναι η μετοχή για γενική χρήση, ενώ οι κοιμωμένες είναι ο πληθυντικός του «[ωραία] κοιμωμένη» με όλες τις συμπαραδηλώσεις του.

Στο διαδίκτυο, έχουμε πολλές «κοιμώμενες» και μόνο του Στίβεν Κινγκ τις «κοιμωμένες».
Αναζητώντας στον ΕΘΕΓ, κατέληξα στην Καθημερινή: Το χιούμορ δεν φοβάται εποχές
[...] από τον Νοέμβριο μέχρι και τα μέσα Ιανουαρίου τα πιο πολλά από τα βρετανικά θέατρα, ακόμα και οι Λυρικές σκηνές του Ενωμένου Βασιλείου τους, παρουσιάζουν έργα τα οποία έχουν σχέση με παραμύθια, μπαλέτα με ωραίες κοιμωμένες και ψεύτικο χιόνι, όπως επίσης και τις περίφημες κωμικές «παντομίμες» τους που καταναλώνονται εκεί όπως εδώ τα ζεστά κάστανα τον Δεκέμβριο.
 

nickel

Administrator
Staff member
Ωραία, ας αντιγράψω κι εγώ εδώ τον επίλογο από το κείμενο της κ. Κατσούδα:

8. Επίλογος
Από τη μελέτη ενός τόσο περιορισμένου θέματος, όπως του σχηματισμού πληθυντικού συγκεκριμένων θηλ. ουσιαστικοποιημένων μετοχών, ήρθαν στην επιφάνεια, για ακόμη μία φορά, προβλήματα της σύγχρονης ελληνικής γραμματικής και λεξικογραφίας, όπως είναι η έλλειψη συχνών επανεκδόσεων των γραμματικών και των λεξικών, που κάθε φορά θα απεικονίζουν τις αλλαγές του γλωσσικού συστήματος, η έλλειψη σωμάτων γλωσσικού υλικού (corpora) που θα μπορούν να οδηγούν γραμματικούς και λεξικογράφους σε ασφαλή συμπεράσματα, η μη αξιοποίηση υπό προϋποθέσεις των δεδομένων του διαδικτύου. Οι διτυπίες του πληθυντικού των μετοχών ηγουμένη, προϊσταμένη, υφισταμένη, εφαπτομένη αποτελούν έκφανση της μορφολογικής πάλης δύο τύπων που συγχρονικά συνυπάρχουν. Μετά από πέντε ή δέκα χρόνια πιθανόν να μιλάμε για πλήρη επικράτηση του ενός από τους δύο τύπους. Γι’ αυτό, οι γραμματικές και τα λεξικά με τη βοήθεια ειδικών μελετών, των corpora και του διαδικτύου πρέπει να αναπροσαρμόζονται, για να εκτελούν επιτυχώς την αποστολή τους.​
 
Μάλιστα εδώ έχουμε αναφορά ακριβώς σε «κοιμώμενες» του Χαλεπά…
https://books.google.gr/books?id=4p...hUKEwjO_Ja86Z3sAhVwk4sKHWp0AbsQ6AEwB3oECAkQAg

ΥΓ.
Ξηγημένα πράματα: αν τολμήσουν τίποτε «κοιμωμένες» και περάσουν από τον πάγκο μου, θα πέσει διορθωτικό τσικούρι μη χαμπαριάζον για ένιες εκφάνσεις της «τρέχουσας γλωσσικής πραγματικότητας» :devil:
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Διαφωνώ όσο δεν πάει. Οι κοιμώμενες είναι η μετοχή για γενική χρήση, ενώ οι κοιμωμένες είναι ο πληθυντικός του «[ωραία] κοιμωμένη» με όλες τις συμπαραδηλώσεις του.
Δεν το καταλαβαίνω αυτό πώς το εννοείς. Εκτός αν βλέπεις κάποια αόρατη αντιστοιχία του π.χ. τιμώμενες - τιμημένες που δεν μπορεί να γίνει κοιμώμενες - *κοιμημένες/κοιμισμένες επειδή η «ωραία κοιμωμένη» είναι και λίγο «κουλτούρα», επειδή η πρακτικά ανύπαρκτη «κοιμημένη» θυμίζει την «προσφιλή κεκοιμημένη» και οι «ωραίες κοιμισμένες» μάλλον βγάζουν γέλιο. Με άλλα λόγια, βλέπεις σε δράση έναν ειδικό τύπο ειδικής αποστολής;
 

nickel

Administrator
Staff member
Μάλιστα εδώ έχουμε αναφορά ακριβώς σε «κοιμώμενες» του Χαλεπά…

Χο χο...

Ερχόμουν να πω πόσο ωραία είναι η σύγκριση των ευρημάτων με κοιμώμενες και κοιμωμένες του Χαλεπά. :)

https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q="χαλεπά"+"κοιμώμενες"

https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q="χαλεπά"+"κοιμωμένες"
 
Όντως ενδιαφέρουσα η σύγκριση των εκατέρωθεν γραφών.

Θα κλονιζόμουν κάπως (και θα άλλαζα το τσικούρι με μαχαίρι…) εάν διάβαζα να γράφουν «κοιμωμένες» ιστορικοί της τέχνης και μουσειολόγοι, αρχαιολόγοι και μεταπτυχιακοί ερευνητές (εδώ ο Τ. Σπητέρης, Α. Σαλή-Παπασαλή, Μ. Στεφανίδης, Η. Μυκονιάτης, Π. Μπιμπούδης, Β. Παππά, Π. Ρίγγα)

Αλλά, από ό,τι βλέπω, οι προαναφερόμενοι είναι στο σωστό στρατόπεδο. :)
 

Zazula

Administrator
Staff member
Καλή καρδιά, παιδιά, η αντίσταση στις κοιμωμένες έχω την αίσθηση πως θ' αποδειχτεί μάταιη. :cheek:
 

nickel

Administrator
Staff member
Από το κείμενο της κ. Κατσούδα:

Μετά από πέντε ή δέκα χρόνια πιθανόν να μιλάμε για πλήρη επικράτηση του ενός από τους δύο τύπους.

Όπως ξέρουμε, μια χαρά ζούμε με δύο τύπους...
 
Καλή καρδιά, παιδιά, η αντίσταση στις κοιμωμένες έχω την αίσθηση πως θ' αποδειχτεί μάταιη. :cheek:

Ουδέποτε οι συντριπτικές μειοψηφίες αντέστησαν επί ματαίω:upz:
 
Top