Στη στήλη Επωνύμως του Book Press αυτού του μήνα ο Κώστας Κουτσουρέλης σχολιάζει μερικές κοινοτοπίες για τη μετάφραση:
«Όταν πρόκειται για τη μετάφραση, οι κοινοτοπίες είναι ο κανόνας. Κοφτές δηλώσεις, ρήσεις αποφαντικές, χρησμοί, ευφυολογήματα, διλήμματα δήθεν κατηγορηματικά — αυτά είναι που ορίζουν και περιορίζουν τις συζητήσεις μας γύρω από το θέμα. Τόσο πολύ μάλιστα, ώστε με τον καιρό να έχουν γίνει πια θέσφατα ενοχλητικά, αν όχι πλήρως ανασταλτικά της σκέψης. Σταχυολογώ και σχολιάζω μερικά, τα πιο χαρακτηριστικά.
① «Υπάρχουν μεταφράσεις ωραίες και άπιστες, και άλλες άσχημες και πιστές».
Η φράση έχει προέλευση γαλλική και το αρχικό της νόημα είναι παρεξηγημένο. Ωστόσο, όπως χρησιμοποιείται σήμερα, είναι παντελώς άστοχη στο ένα της σκέλος τουλάχιστον. Δεν ξέρω τι γίνεται με τις άσχημες ερωμένες, αν είναι δηλαδή όντως πιστές όπως θρυλείται, υποτεθείσθω ότι ισχύει ωστόσο είναι των αδυνάτων αδύνατο μια άσχημη μετάφραση ενός λογοτεχνικού έργου να τους παραβγεί. Διότι κρίσιμο (για την ακρίβεια: το κρίσιμο) γνώρισμα του λογοτεχνήματος είναι ακριβώς το αισθητικό του κάλλος. Αν αυτό παραπέσει μεταφραστικά, η έκβαση δεν είναι η πιστή απόδοση του πρωτοτύπου, αλλά η παραποίηση, η καρικατούρα του. Ο μεγάλος σινολόγος Άρθουρ Ουάλλεϋ αναφερόμενος στις μεταφράσεις τις καμωμένες από ειδικούς του κλάδου του, το είχε πει κάποτε επιγραμματικά: μια επιστημονική μετάφραση που προδίδει την αισθητική ποιότητα του πρωτοτύπου, δεν είναι επιστημονική. Με την ίδια λογική, μια άσχημη λογοτεχνική μετάφραση όχι πιστή δεν είναι, δεν είναι καν λογοτεχνία.
Στη συνέχεια, ο Κουτσουρέλης σχολιάζει και άλλες τέτοιες κοινοτοπίες, όπως:
Ο μεταφραστής δεν πρέπει να βελτιώνει το πρωτότυπο.
Σκοπός της μετάφρασης είναι διαβάζοντάς την κανείς, να νιώσει ό,τι ένιωσε ο αναγνώστης του πρωτοτύπου.
Ποίηση είναι ό,τι χάνεται στη μετάφραση.
Traduttore, traditore!
Για να κρίνεις μια μετάφραση, πρέπει να ξέρεις τη γλώσσα του πρωτοτύπου.
Ο μεταφραστής είναι δημιουργός κι αυτός όπως ο συγγραφέας.
Υπάρχουν έργα που δεν μεταφράζονται.
Μεταφράζω σημαίνει μεταφράζω νοήματα.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ:
https://www.bookpress.gr/stiles/eponimos/ennea-thesfata-gia-ti-metafrasi-koutsourelis
«Όταν πρόκειται για τη μετάφραση, οι κοινοτοπίες είναι ο κανόνας. Κοφτές δηλώσεις, ρήσεις αποφαντικές, χρησμοί, ευφυολογήματα, διλήμματα δήθεν κατηγορηματικά — αυτά είναι που ορίζουν και περιορίζουν τις συζητήσεις μας γύρω από το θέμα. Τόσο πολύ μάλιστα, ώστε με τον καιρό να έχουν γίνει πια θέσφατα ενοχλητικά, αν όχι πλήρως ανασταλτικά της σκέψης. Σταχυολογώ και σχολιάζω μερικά, τα πιο χαρακτηριστικά.
① «Υπάρχουν μεταφράσεις ωραίες και άπιστες, και άλλες άσχημες και πιστές».
Η φράση έχει προέλευση γαλλική και το αρχικό της νόημα είναι παρεξηγημένο. Ωστόσο, όπως χρησιμοποιείται σήμερα, είναι παντελώς άστοχη στο ένα της σκέλος τουλάχιστον. Δεν ξέρω τι γίνεται με τις άσχημες ερωμένες, αν είναι δηλαδή όντως πιστές όπως θρυλείται, υποτεθείσθω ότι ισχύει ωστόσο είναι των αδυνάτων αδύνατο μια άσχημη μετάφραση ενός λογοτεχνικού έργου να τους παραβγεί. Διότι κρίσιμο (για την ακρίβεια: το κρίσιμο) γνώρισμα του λογοτεχνήματος είναι ακριβώς το αισθητικό του κάλλος. Αν αυτό παραπέσει μεταφραστικά, η έκβαση δεν είναι η πιστή απόδοση του πρωτοτύπου, αλλά η παραποίηση, η καρικατούρα του. Ο μεγάλος σινολόγος Άρθουρ Ουάλλεϋ αναφερόμενος στις μεταφράσεις τις καμωμένες από ειδικούς του κλάδου του, το είχε πει κάποτε επιγραμματικά: μια επιστημονική μετάφραση που προδίδει την αισθητική ποιότητα του πρωτοτύπου, δεν είναι επιστημονική. Με την ίδια λογική, μια άσχημη λογοτεχνική μετάφραση όχι πιστή δεν είναι, δεν είναι καν λογοτεχνία.
Στη συνέχεια, ο Κουτσουρέλης σχολιάζει και άλλες τέτοιες κοινοτοπίες, όπως:
Ο μεταφραστής δεν πρέπει να βελτιώνει το πρωτότυπο.
Σκοπός της μετάφρασης είναι διαβάζοντάς την κανείς, να νιώσει ό,τι ένιωσε ο αναγνώστης του πρωτοτύπου.
Ποίηση είναι ό,τι χάνεται στη μετάφραση.
Traduttore, traditore!
Για να κρίνεις μια μετάφραση, πρέπει να ξέρεις τη γλώσσα του πρωτοτύπου.
Ο μεταφραστής είναι δημιουργός κι αυτός όπως ο συγγραφέας.
Υπάρχουν έργα που δεν μεταφράζονται.
Μεταφράζω σημαίνει μεταφράζω νοήματα.
Ολόκληρο το άρθρο εδώ:
https://www.bookpress.gr/stiles/eponimos/ennea-thesfata-gia-ti-metafrasi-koutsourelis