“The law is an ass.” Αυτή τη φράση που μας κληροδότησε ο Ντίκενς θυμήθηκα πάλι αυτές τις μέρες καθώς σκεφτόμουν ότι δεν φταίνε πάντα οι δικαστές, μπορεί να φταίνε και οι νόμοι. Το τσιτάτο το έχω λατρέψει από τον καιρό που είδα την κλασική βερσιόν του Όλιβερ Τουίστ (του 1948, με τον Άλεκ Γκίνες) και νιώθω συχνά την ανάγκη να το επαναλάβω.
Αναζήτησα τη διάδοση της έκφρασης στο ελληνικό διαδίκτυο και έπεσα πάνω σε αυτό το κείμενο, από την παρουσίαση αγγλικού βιβλίου για διάφορους εξωφρενικούς νόμους από όλο τον κόσμο. Ο τίτλος είναι αυτός που μαντέψατε. Και τι λέει το ελληνικό κείμενο;
Μισή εξήγηση, βέβαια, γιατί ούτε ο νόμος είναι γάιδαρος ούτε το ass σ’ αυτή τη χρήση. Στην περίπτωση αυτή, ass είναι ο βλαξ. Και όχι σε καμιά αργκό του 19ου αιώνα, αλλά από πολύ παλιά. Στο OED μάλιστα εξηγεί:
Ιδού το απόσπασμα από το πρωτότυπο, όπου καλό θα είναι να επισημάνουμε ότι ο υπεύθυνος του πτωχοκομείου μιλάει στην αργκό του Λονδίνου, την κόκνεϊ, και τρώει τα «n» από το αόριστο άρθρο:
Έψαξα για καμιά μετάφραση του Όλιβερ Τουίστ στο διαδίκτυο και έπεσα πάνω σε αυτή τη μετάφραση των εκδόσεων Γκοβόστη:
Να τον πάλι τον γάιδαρο, ενώ ξέρουμε ότι στα ελληνικά «γάιδαρος» είναι ο αγενής ή ο αναίσθητος, όχι ο ανόητος.
Καλύτερη είναι η απόδοση στους ελληνικούς υπότιτλους της κλασικής βερσιόν που βρήκα εδώ:
https://youtu.be/4ckSwLQnVBA?t=5709
Αναζήτησα τη διάδοση της έκφρασης στο ελληνικό διαδίκτυο και έπεσα πάνω σε αυτό το κείμενο, από την παρουσίαση αγγλικού βιβλίου για διάφορους εξωφρενικούς νόμους από όλο τον κόσμο. Ο τίτλος είναι αυτός που μαντέψατε. Και τι λέει το ελληνικό κείμενο;
Ο νόμος είναι γάιδαρος
[…] Αν ο τίτλος του βιβλίου σάς φαίνεται υβριστικός, ο ίδιος ο συγγραφέας διευκρινίζει ότι η φράση δεν είναι δική του. Την πήρε αυτούσια από το έργο του πασίγνωστου Βρετανού συγγραφέα Κάρολου Ντίκενς «Ολιβερ Τουίστ». Και η λέξη “ass” στο κείμενο δεν εννοεί τον… πισινό, όπως ξέρουμε όλοι, αλλά είναι μια άλλη λέξη για το… γάιδαρο στην αγγλική αργκό του 19ου αιώνα!
https://www.flowmagazine.gr/o_nomos_einai_gaidaros/
[…] Αν ο τίτλος του βιβλίου σάς φαίνεται υβριστικός, ο ίδιος ο συγγραφέας διευκρινίζει ότι η φράση δεν είναι δική του. Την πήρε αυτούσια από το έργο του πασίγνωστου Βρετανού συγγραφέα Κάρολου Ντίκενς «Ολιβερ Τουίστ». Και η λέξη “ass” στο κείμενο δεν εννοεί τον… πισινό, όπως ξέρουμε όλοι, αλλά είναι μια άλλη λέξη για το… γάιδαρο στην αγγλική αργκό του 19ου αιώνα!
https://www.flowmagazine.gr/o_nomos_einai_gaidaros/
Μισή εξήγηση, βέβαια, γιατί ούτε ο νόμος είναι γάιδαρος ούτε το ass σ’ αυτή τη χρήση. Στην περίπτωση αυτή, ass είναι ο βλαξ. Και όχι σε καμιά αργκό του 19ου αιώνα, αλλά από πολύ παλιά. Στο OED μάλιστα εξηγεί:
The ass has, since the time of the Greeks, figured in fables and proverbs as the type of clumsiness, ignorance, and stupidity; hence many phrases and proverbial expressions. (Chiefly since 1500; the early references to the animal being mostly Scriptural, with no depreciatory associations.)
Ιδού το απόσπασμα από το πρωτότυπο, όπου καλό θα είναι να επισημάνουμε ότι ο υπεύθυνος του πτωχοκομείου μιλάει στην αργκό του Λονδίνου, την κόκνεϊ, και τρώει τα «n» από το αόριστο άρθρο:
‘I hope,’ said Mr. Bumble, looking about him with great ruefulness, as Mr. Grimwig disappeared with the two old women: ‘I hope that this unfortunate little circumstance will not deprive me of my parochial office?’
‘Indeed it will,’ replied Mr. Brownlow. ‘You may make up your mind to that, and think yourself well off besides.’
‘It was all Mrs. Bumble. She would do it,’ urged Mr. Bumble; first looking round to ascertain that his partner had left the room.
‘That is no excuse,’ replied Mr. Brownlow. ‘You were present on the occasion of the destruction of these trinkets, and indeed are the more guilty of the two, in the eye of the law; for the law supposes that your wife acts under your direction.’
‘If the law supposes that,’ said Mr. Bumble, squeezing his hat emphatically in both hands, ‘the law is a ass—a idiot. If that’s the eye of the law, the law is a bachelor; and the worst I wish the law is, that his eye may be opened by experience—by experience.’
Laying great stress on the repetition of these two words, Mr. Bumble fixed his hat on very tight, and putting his hands in his pockets, followed his helpmate downstairs.
http://www.gutenberg.org/files/730/730-h/730-h.htm
‘Indeed it will,’ replied Mr. Brownlow. ‘You may make up your mind to that, and think yourself well off besides.’
‘It was all Mrs. Bumble. She would do it,’ urged Mr. Bumble; first looking round to ascertain that his partner had left the room.
‘That is no excuse,’ replied Mr. Brownlow. ‘You were present on the occasion of the destruction of these trinkets, and indeed are the more guilty of the two, in the eye of the law; for the law supposes that your wife acts under your direction.’
‘If the law supposes that,’ said Mr. Bumble, squeezing his hat emphatically in both hands, ‘the law is a ass—a idiot. If that’s the eye of the law, the law is a bachelor; and the worst I wish the law is, that his eye may be opened by experience—by experience.’
Laying great stress on the repetition of these two words, Mr. Bumble fixed his hat on very tight, and putting his hands in his pockets, followed his helpmate downstairs.
http://www.gutenberg.org/files/730/730-h/730-h.htm
Έψαξα για καμιά μετάφραση του Όλιβερ Τουίστ στο διαδίκτυο και έπεσα πάνω σε αυτή τη μετάφραση των εκδόσεων Γκοβόστη:
—Ελπίζω, —είπε ο κύριος Μπαμπλ κοιτάζοντας γύρω του μ’ αξιοθρήνητο ύφος ενώ ο κύριος Γκρήμγουιγκ έφευγε με τις δυο γριές, —ελπίζω πως αυτό το ατυχές, ασήμαντο περιστατικό δε θα μου στοιχίσει το ενοριακό μου αξίωμα!
— Και βέβαια θα σας στοιχίσει, —απάντησε ο κύριος Μπράουνλοου, —και να θεωρείτε τον εαυτό σας και τυχερό που τη γλυτώνετε τόσο φτηνά.
—Η κυρία Μπαμπλ φταίει για όλα· αυτή επέμενε, —είπε ο κύριος Μπαμπλ, αφού βεβαιώθηκε, ρίχνοντας ένα βλέμμα γύρω του, πως η σύζυγός του είχε βγει κιόλας απ’ το δωμάτιο.
—Αυτό δεν είναι δικαιολογία, —απάντησε ο κύριος Μπράουνλοου.
—Είσαστε παρών όταν καταστράφηκαν εκείνα τα κειμήλια κ’ είσαστε ο πιο ένοχος απ’ τους δυο απέναντι στο Νόμο, γιατί ο Νόμος υποθέτει πως η σύζυγος ενεργεί υπό την καθοδήγησιν του συζύγου.
-Αν ο Νόμος υποθέτει κάτι τέτοιο, —είπε ο κύριος Μπαμπλ συνθλίβοντας το καπέλο του ανάμεσα στα δυο του χέρια, — ε, τότε ο Νόμος είναι ένας γάιδαρος, ένας βλάκας. Αν ο Νόμος τα βλέπει έτσι τα πράγματα, τότε είναι εργένης και το καλό που του θέλω είναι να του ανοίξει καμιά φορά τα μάτια η πείρα —η πείρα.
Τονίζοντας εμφαντικά αυτές τις δυο τελευταίες λέξεις, ο κύριος Μπαμπλ έχωσε ώς τα μάτια το καπέλο του και βάζοντας τα χέρια στις τσέπες, κατέβηκε να συναντήσει το έτερόν του ήμισυ.
https://issuu.com/60712/docs/____________________________________9cb298ca66979a (σελ. 232/471)
— Και βέβαια θα σας στοιχίσει, —απάντησε ο κύριος Μπράουνλοου, —και να θεωρείτε τον εαυτό σας και τυχερό που τη γλυτώνετε τόσο φτηνά.
—Η κυρία Μπαμπλ φταίει για όλα· αυτή επέμενε, —είπε ο κύριος Μπαμπλ, αφού βεβαιώθηκε, ρίχνοντας ένα βλέμμα γύρω του, πως η σύζυγός του είχε βγει κιόλας απ’ το δωμάτιο.
—Αυτό δεν είναι δικαιολογία, —απάντησε ο κύριος Μπράουνλοου.
—Είσαστε παρών όταν καταστράφηκαν εκείνα τα κειμήλια κ’ είσαστε ο πιο ένοχος απ’ τους δυο απέναντι στο Νόμο, γιατί ο Νόμος υποθέτει πως η σύζυγος ενεργεί υπό την καθοδήγησιν του συζύγου.
-Αν ο Νόμος υποθέτει κάτι τέτοιο, —είπε ο κύριος Μπαμπλ συνθλίβοντας το καπέλο του ανάμεσα στα δυο του χέρια, — ε, τότε ο Νόμος είναι ένας γάιδαρος, ένας βλάκας. Αν ο Νόμος τα βλέπει έτσι τα πράγματα, τότε είναι εργένης και το καλό που του θέλω είναι να του ανοίξει καμιά φορά τα μάτια η πείρα —η πείρα.
Τονίζοντας εμφαντικά αυτές τις δυο τελευταίες λέξεις, ο κύριος Μπαμπλ έχωσε ώς τα μάτια το καπέλο του και βάζοντας τα χέρια στις τσέπες, κατέβηκε να συναντήσει το έτερόν του ήμισυ.
https://issuu.com/60712/docs/____________________________________9cb298ca66979a (σελ. 232/471)
Να τον πάλι τον γάιδαρο, ενώ ξέρουμε ότι στα ελληνικά «γάιδαρος» είναι ο αγενής ή ο αναίσθητος, όχι ο ανόητος.
Καλύτερη είναι η απόδοση στους ελληνικούς υπότιτλους της κλασικής βερσιόν που βρήκα εδώ:
https://youtu.be/4ckSwLQnVBA?t=5709
— Ο νόμος θεωρεί ότι η γυναίκα σου είναι υπό τις διαταγές σου.
— Ο νόμος είναι ανόητος. Αν έτσι είναι ο νόμος, σημαίνει ότι ο νόμος είναι εργένης.
— Ο νόμος είναι ανόητος. Αν έτσι είναι ο νόμος, σημαίνει ότι ο νόμος είναι εργένης.
