Οι μετοχές...

nickel

Administrator
Staff member
...πέφτουν. Ψέματα. Δεν θα γράψω για το χρηματιστήριο.

Έπεσα πάνω σ’ ένα *κυβερνόν κόμμα και, κάνοντας μια στατιστική (108 σωστά προς 3,4 λάθος – πάλι καλά), είδα και σ’ ένα μπλογκ (http://orthografia.blogspot.com — φαίνεται να έχει το όνομα, αλλά όχι τη χάρη. Ούτε τον Χάρη) τα εξής: Λόγω μιας αδικαιολόγητης έλλειψης στο λεξικό του Microsoft Office, έχει σχεδόν επικρατήσει ο τύπος της μετοχής ενεστώτα της ενεργητικής φωνής του ρήματος "κυβερνώ" να γράφεται με -ω- (το κυβερνών κόμμα) αντί για το ορθό -ο- (το κυβερνόν κόμμα).
Αν αυτά είναι ορθογραφία, εγώ είμαι ο Πύρρος Δήμας.

Γιά να πιάσουμε σιγά-σιγά τις μετοχές, λοιπόν. Αντιγράφω από το ΛΚΝ:
-ων -ουσα -ον : κατάληξη λόγιας μετοχής του ενεργητικού ενεστώτα ρημάτων της πρώτης συζυγίας με επιθετική λειτουργία ή σε ουσιαστικοποιημένη χρήση: 1. σε στερεότυπη χρήση (εκφράσεις, φράσεις, επιστημονικό λεξιλόγιο κτλ.): Θεού θέλοντος και καιρού επιτρέποντος. H λανθάνουσα γλώσσα λέει την αλήθεια. Ο ενάγων. Εκ των ενόντων. Επί του παρόντος. Προς το παρόν. Υπέρ το δέον. 2. με αυξανόμενη συχνότητα ιδιαίτερα στο γραπτό λόγο προκειμένου να καλύψει την απουσία κλιτού τύπου μετοχής του ενεργητικού ενεστώτα: εξέχων εξέχουσα εξέχον, τρέχων τρέχουσα τρέχον, σημαίνων σημαίνουσα σημαίνον, πρωτεύων πρωτεύουσα πρωτεύον, υπάρχων υπάρχουσα υπάρχον, λανθάνων λανθάνουσα λανθάνον. 3. (ειρ.) σε ευκαιριακούς σχηματισμούς ακόμη και –ή κυρίως– στις περιπτώσεις που το ρήμα δεν επιδέχεται λόγιες καταλήξεις: Ο παίζων ζάρια. Ένα πλοίο ταξιδεύον.​
Προσθέτω: Στην κεφαλή θα έπρεπε να έχουμε και –ών, -ούσα, -όν, μια και περιλαμβάνονται εδώ τα: απών, παρών, ανιών, κατιών, προϊών (π.χ. προϊόντος του χρόνου). Ωστόσο: έδωσε το «παρών» (και όχι «έδωσε το παρόν»).
Πρόσθετα παραδείγματα με το ύπουλο ουδέτερο γένος:
το αλαλάζον πλήθος, το ισχύον καθεστώς, το αναβράζον δισκίο, το επείγον του πράγματος, με το αρμόζον ύφος, το πλεονάζον προσωπικό, το σημαίνον και το σημαινόμενο, το μέλλον («περιττό» θα πείτε – δείτε όμως 2.300 «το *μέλλων»!), το τρέχον έτος (9.630 «το *τρέχων»!).
Ας μην μπερδεύουμε αυτές τις μετοχές με τα επίθετα σε –ων, –ων, –ον (π.χ. ο μείζων, η μείζων, το μείζον) με αποτέλεσμα τέρατα όπως «η *τρέχων» και «η *μείζουσα»!

-ών -ούσα -ούν : κατάληξη λόγιας μετοχής του ενεργητικού ενεστώτα ρημάτων της β' συζυγίας, β' τάξης· κυρίως σε στερεότυπη χρήση (εκφράσεις, φράσεις, επιστημονικό λεξιλόγιο κτλ.) με επιθετική λειτουργία ή σε θέση ουσιαστικού: 1. Βαρυπενθούσα χήρα. Μετανοούσα Μαγδαληνή. Συγκοινωνούντα δοχεία. Διοικούσα επιτροπή. Οι αντιφρονούντες / οι αναξιοπαθούντες / οι δεινοπαθούντες. 2. Ο αιτών. Κροτούν αέριο.​
Εδώ έχουμε ύπουλα ουδέτερα σε –ούν και κάποιοι θα πουν ότι δεν είναι λάθος να πούμε σήμερα «το *αιτών μέλος» αντί για «το αιτούν μέλος». Πρέπει να θυμόμαστε και την κλίση των αρσενικών (τον ομιλούντα κινηματογράφο) και τα περίεργα θηλυκά (οι επικρατούσες συνθήκες).

-ών -ώσα -ών : κατάληξη λόγιας μετοχής του ενεργητικού ενεστώτα ρημάτων της β' συζυγίας, α' τάξης· κυρίως σε στερεότυπη χρήση (εκφράσεις, φράσεις, επιστημονικό λεξιλόγιο κτλ.) με επιθετική λειτουργία ή σε θέση ουσιαστικού: H κυβερνώσα παράταξη. Το κυβερνών κόμμα. Αποχρών λόγος. Οι κυβερνώντες.​
Να προσθέσω: η ζώσα (γλώσσα, παράδοση), τα ζώντα ζώα, αποχρώσες ενδείξεις, η μαθητιώσα και η φοιτητιώσα νεολαία, η συνιστώσα και η συνισταμένη.

Στις παραπάνω κατηγορίες των μετοχών του ενεργητικού ενεστώτα να προσθέσω και τις μετοχές του ενεργητικού αορίστου β΄ σε –ών, -ούσα, -όν:
ο εκλιπών, οι διαφυγόντες φόροι, ο λαβών/η λαβούσα, το εκπεσόν τάγμα των αγγέλων, οι επιλαχόντες και οι επιλαχούσες, ο ευρών τα ευρώ.

Φυσικά: το παρελθόν. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς ένας γράφει «Όταν το *παρελθών συναντάει το μέλλον» κι ένας άλλος «...εμπεριέχουν το παρελθόν, το *παρών και το *μέλλων».

Και προσοχή στο «τυχών». Άλλο η μετοχή (πάει με τον πρώτο τυχόντα, δεν είναι ο πρώτος τυχών, μια τυχούσα ευθεία) και άλλο το επίρρημα σε θέση επιθέτου (έλεγχος για τυχόν παραλείψεις).

Αυτά για τώρα. Με κούρασε τόση καθαρεύουσα. Αυτό το κυβερνών κόμμα, όλο μπελάδες μάς δημιουργεί.
 

daeman

Administrator
Staff member
μετοχές

Όχι εταιρικές/χρηματιστηριακές, αλλά ενεργητικές μετοχές που δεν μας ξενίζουν, που "δεν κυκλοφορούν σαν μακιγιαρισμένα ζόμπι".
Με αφορμή εκείνη τη δημοσίευση:
Βλέπεις όμως που η ενεργητική μετοχή σε σπρώχνει αμέσως σε ουσιαστικά της καθαρεύουσας (πράγμα που δεν θα έκανε μια παθητική μετοχή, βλέπε χαροκαμένη μάνα) και, σαν να μην έφτανε το ανθίζον, να παρέα του το τέιον (μετοχή ουδέτερου γένους κι αυτό το σε -ον;). Μισές δουλειές. Μπορείς να πεις τον (καθιερωμένο) λήγοντα και τον λιγωμένο, αλλά όχι τον... λιγώνοντα (άσε πια τη λιγώνουσα σοκολάτα). Πάει, ψόφησε η ενεργητική μετοχή· σαν μακιγιαρισμένο ζόμπι δεν αξίζει να την κυκλοφορείς.

Με προτίμηση στις μετοχές "ελευθέρας βοσκής" που στέκονται αυτόνομα, όπως ο λήγων/λήγοντας παραπάνω, αλλά και τις "μαντρωμένες" σε στερεότυπες φράσεις, όπως το θέμα θεωρείται λήξαν.
Αναζητούμε μετοχές που δεν είναι ζόμπι, αυτές που "ζουν ανάμεσά μας" ή έστω πνέουν τα λοίσθια (άγνωστο για πόσο ακόμη).

Πυροβολείτε ελεύθερα, με σκέτη αναφορά της μετοχής ή, ακόμη καλύτερα, με συγκεκριμένα παραδείγματα χρήσης.

@tsioutsiou: Για τα απαρέμφατα, το μπαλάκι σε σένα.
 

daeman

Administrator
Staff member
Σεφτές με το αναβράζον χάπι
(ή δισκίο, να το καθαρευουσιάνικο ουσιαστικό που λέει ο Νίκελ από πάνω;)), που όλοι έχουμε πάρει κατά καιρούς και πιστεύω ότι, λόγω διαδεδομένης χρήσης, δεν ξενίζει κανέναν.
 
Έψαχνα πριν λίγες μέρες πώς να πω τον asylum seeker. Κάποιος user7 σε ένα άλλο φόρουμ μιλούσε για τον αιτητή ασύλου. Είδα όμως ότι στο γκουγκλ έχει περισσότερες εμφανίσεις ο αιτών άσυλο. Ο αιτών γενικά κυκλοφορεί έτσι κι αλλιώς πολύ (και στο τέλος εγγράφων για υπογραφή και σε νομικά ή θεσμικά κείμενα). Ωστόσο, εμένα με ξένισε όταν έπρεπε να μεταφράσω π.χ. κάτι σαν He was an asylum seeker Ήταν αιτών άσυλο.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
...Ωστόσο, εμένα με ξένισε όταν έπρεπε να μεταφράσω π.χ. κάτι σαν He was an asylum seeker Ήταν αιτών άσυλο.

Ενώ αν ήταν «αιτών ασύλου» κάπου κάτι ανάλογο θα είχες ακούσει... Αλλά γι' αυτό λένε ότι δεν πάνε μόνες τους οι άτιμες, σέρνουν μαζί και γενικές, και ασυνήθιστα ουσιαστικά...


Ένα γρήγορο ψάξιμο σε προηγούμενες συζητήσεις για μετοχές (μόνο φετινά θέματα, του 2009, μόνο στο Modern Greek language queries):

Ο πωλών, η πωλούσα, το...;
Μόνο το "παρών" δίνουμε. Το παρόν αποκλείεται να το δώσουμε...
εναπομείναν
 

nickel

Administrator
Staff member
Έκανα τη συγχώνευση με ομότιτλο νήμα το οποίο ήδη υπήρχε (αν και, ομολογώ, το είχα ξεχάσει κι εγώ). Θα ακολουθήσουν νεότερα ευρήματα.

Προς το παρόν, ένα μόνο: η ερωτώσα, παρακαλώ.
 
@tsioutsiou: Για τα απαρέμφατα, το μπαλάκι σε σένα.
Πείτε τα εσείς, καλύτερα, που έχετε λέγειν. Τρελός είμαι να μπλέξω στα δύσκολα με τις κλίσεις;
 

SBE

¥
Και μια που πιάσαμε χημεία στα απαρέμφατα (εν τω γεννάσθαι), να προσθέσω το κροτούν αέριο, μίγμα οξυγόνου και υδρογόνου αναφλέξιμο.
 
-ών -ούσα -ούν : (...) Εδώ έχουμε ύπουλα ουδέτερα σε –ούν και κάποιοι θα πουν ότι δεν είναι λάθος να πούμε σήμερα «το *αιτών μέλος» αντί για «το αιτούν μέλος».
Αντίστροφα, υπάρχει ο αναλογούν φόρος (υποψιάζομαι μάλιστα και γενική: του αναλογούν φόρου...). Και το δραστικό φάρμακό του, ο "φόρος που αναλογεί".
 

daeman

Administrator
Staff member
Αντίστροφα, υπάρχει ο αναλογούν φόρος (υποψιάζομαι μάλιστα και γενική: του αναλογούν φόρου...). Και το δραστικό φάρμακό του, ο "φόρος που αναλογεί".

Δυστυχώς, ίσως το μόνο δραστικό (νόμιμο) φάρμακο αποφεύγον δια παντός τους αναλογούντες φόρους, που συνεχώς βαίνουν αυξανόμενοι υπέρ πίστεως και πατρίδος (πίστεως ημών των, καίτοι πολλάκις πλανηθέντων, ευπίστων ακόμη στους κάθε είδους και απόχρωσης κατασπαράζοντές την πατρίδα καρχαρίες), είναι η οδός των ξενιτεμένων, των μετοικούντων σε νησάκια του Ειρηνικού, κατά προτίμηση. Μόνο που εκεί έχει πραγματικούς καρχαρίες.:( Αλλά τουλάχιστον εκείνοι φαίνονται ολοκάθαρα και, ό,τι κι αν λένε οι βιολόγοι, κάποτε χορταίνουν!
Τι έκτρωμα έγραψα ο άτιμος· για Modern Greek δεν περνάει με τίποτα!

Μια "δική" σου μετοχή, Κώστα: οι παραμένοντες.
Κι άλλη μια με διαδεδομένη χρήση: ο υποτιθέμενος.
 

nickel

Administrator
Staff member
Μετοχή του Κώστα είναι ο «φεύγων»...

Να σας επαναφέρω στο πρόβλημα: προβληματικές μετοχές (παλιές μετοχές σε θέση επιθέτου) είναι οι ενεργητικές: ο αναιρών, ο αμαρτήσας, η πληγείσα. Οι παθητικές μια χαρά λειτουργούν.
 
Εφημερεύων γιατρός, εφημερεύον νοσοκομείο, διανυκτερεύον φαρμακείο, όλα συνήθως στον πληθυντικό.
 

daeman

Administrator
Staff member
Μετοχή του Κώστα είναι ο «φεύγων»...

Να σας επαναφέρω στο πρόβλημα: προβληματικές μετοχές (παλιές μετοχές σε θέση επιθέτου) είναι οι ενεργητικές: ο αναιρών, ο αμαρτήσας, η πληγείσα. Οι παθητικές μια χαρά λειτουργούν.

Ο φεύγων και επανερχόμενος, όμως...

Δίκιο έχεις για τις ενεργητικές. Αλλά υπάρχουν και κάμποσες παθητικές που δεν στέκουν πια. Αυτές να μην τις καρφώσουμε; Και συγγνώμη για την έλλειψη παραδειγμάτων και την ενδεχόμενη βουβαμάρα μου στη συνέχεια, αλλά σήμερα πήζω πάλι, και αύριο και μεθαύριο...
 
Μετοχή του Κώστα είναι ο «φεύγων»...

οι ενεργητικές: ο αναιρών, ο αμαρτήσας, η πληγείσα. Οι παθητικές μια χαρά λειτουργούν.

Δεν είναι παθητική το πληγείς -είσα -έν ;
 

nickel

Administrator
Staff member
Δεν είναι παθητική το πληγείς -είσα -έν ;

Επαναδιατύπωση: :eek:

Προβληματικές μετοχές (παλιές μετοχές σε θέση επιθέτου) είναι οι ενεργητικές ενεστώτα και αορίστου (ο αναιρών, ο αμαρτήσας) και του αορίστου της μεσοπαθητικής (η πληγείσα) ενώ οι μετοχές του ενεστώτα και του παρακειμένου της μεσοπαθητικής (σκεπτόμενος, εσκεμμένος) μια χαρά λειτουργούν.


Μια χαρά λειτουργούν και τα ελληνικά Θεσσαλονίκης.
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Ο σεινάμενος, ο κουνάμενος και ο σερνάμενος μπορούν να αναφερθούν εδώ;:D
 
Top