Debtocracy- Χρεοκρατία: Ένα ντοκιμαντέρ για την κρίση!

Elsa

¥
Debtocracy//Χρεοκρατία

Όταν η δημοκρατία υποτάχθηκε στο χρέος
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ένα ντοκιμαντέρ με παραγωγό το θεατή. Το DEBTOCRACY αναζητά τα αίτια της κρίσης χρέους και προτείνει λύσεις που αποκρύπτονται από την κυβέρνηση και τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Το ντοκιμαντέρ θα διανέμεται δωρεάν από τα τέλη Μαρτίου χωρίς δικαιώματα χρήσης και αναμετάδοσης και θα υποτιτλιστεί σε τουλάχιστον τρεις γλώσσες.


Περισσότερα για το φιλόδοξο και πρωτοποριακό εγχείρημα και λεπτομέρειες για συμμετοχή, εδώ: http://www.debtocracy.gr/

 

Elsa

¥
Έρχεται!
Το βράδυ της Τετάρτης 6 Απριλίου κλείνουμε την τηλεόραση, στα δελτία των 8 και των 9, και ανοίγουμε το Ιντερνετ. Από τη διεύθυνση xreokratia.gr και debtocracy.gr, από τις 20:00 και μετά θα είναι διαθέσιμο το πρώτο ελληνικό ντοκιμαντέρ που στηρίχθηκε αποκλειστικά στην οικονομική ενίσχυση των θεατών και το οποίο θα διατίθεται χωρίς δικαιώματα χρήσης και αναμετάδοσης.


Από εδώ.
 
Ακόμα και εδώ ο σχολαστικός Λεξιλόγος δεν μπορεί να μη σημειώσει λαθάκια!
Στο 0:39', που γίνεται λόγος για το χρέος του Σαντάμ Χουσεΐν, ακούμε για quatre-vingt pour cent και διαβάζουμε στους υπότιτλους για 40%...
 

nickel

Administrator
Staff member
Είναι ωραία η μουσική του Αγγελάκα. Υπάρχει τεχνική αρτιότητα (αν εξαιρέσουμε ένα-δυο σημεία όπου χάνουν τη φωνή). Ήταν ενδιαφέροντες οι ξένοι φιλοξενούμενοι που έδωσαν συνεντεύξεις (έστω και αν εκπροσωπούσαν μία και μόνη προσέγγιση του προβλήματος). Μου άρεσε που έμαθα περισσότερα για την περίπτωση του Εκουαδόρ (βεβαιώθηκα ακόμα περισσότερο ότι δεν έχει καμιά σχέση με την περίπτωση της Ελλάδας). Μου άρεσε η ιστορία για το απεχθές χρέος (odious debt). Θύμωσα όταν άκουσα επιχειρήματα του είδους (αυτό το λέει γιατρός): «Όσες χώρες μπήκαν σε πρόγραμμα του ΔΝΤ, είχαν μείωση του προσδόκιμου ζωής» (άρα ο αστυνομικός = μπουζούκι — αλλά το βίντεο είχε ξεκινήσει με εξίσωση του Στρος-Καν με τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, οπότε είχε χάσει αμέσως αμέσως το μισό εν δυνάμει ακροατήριό του). Δεν θύμωσα με το ρεζουμέ («Είναι ανήθικο να πληρώσεις ένα ανήθικο χρέος») γιατί το έχω ακούσει ήδη αρκετές φορές. Περιμένω να ακούσω ρεαλιστικές σκέψεις για το πώς θα αρχίσουμε να παράγουμε πλεονάσματα και μετά ας κάνουμε ό,τι θέλουμε με το χρέος. Θα έχουμε τουλάχιστον την ελπίδα να ξαναδανειστούμε. Αλλά αν πεις «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω» την ώρα που παράγεις ελλείμματα, δεν σε σώζει ούτε ο Θεός της Ελλάδας ούτε το πετρέλαιο του Εκουαδόρ. Και θυμώνω όσο περιμένω να ακούσω τις ιδέες από την κυβέρνηση, δεν έχω την απαίτηση να τις μάθω από ένα βιντεάκι. Αλλά στερέψαμε απ' όλες τις μεριές, φαίνεται.
 

nickel

Administrator
Staff member
Ο κύριος Σημίτης ανευθυνολογεί και προχειρολογεί. Μιλάει για αναδιάρθρωση και ταυτόχρονα λέει: «Η αναδιάρθρωση δεν προαναγγέλλεται. Και η σημερινή συζήτηση δεν μπορεί να καταλήξει σε μια κυβερνητική απόφαση που θα ανακοινωθεί δημόσια. Αποτελεί μια προτροπή προς την κυβέρνηση για να αναλάβει πρωτοβουλία, αν δεν το έχει ήδη κάνει».
Ε, να πας στο γραφείο τους να τους προτρέψεις. Μήπως και τους δώσεις την ευκαιρία να σου εξηγήσουν...

Για την Χρεοκρατία, ο Μανδραβέλης γράφει σήμερα, ανάμεσα σε άλλα:

[...] Το έργο θέλει να πείσει ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν έχει ηθική υποχρέωση να αποπληρώσει τα χρέη της, αλλά ούτε καν νομική. Γι’ αυτό ξεθάβεται η θεωρία του «απεχθούς χρέους».

Λέει ο αφηγητής της «Χρεοκρατίας»: «Η ιστορία μας ξεκινά τη δεκαετία του 1920 με τον Αλεξάντερ Σακ, υπουργό στην τσαρική Ρωσία και ειδικό σε θέματα δικαίου. Ο Σακ βρέθηκε μετά την Επανάσταση του ’17 να διδάσκει σε πανεπιστήμιο της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Και το 1927 παρουσίασε μια λαμπρή ιδέα, την έννοια του απεχθούς χρέους.

»Για να ορίσουμε ένα χρέος ως απεχθές, είπε, πρέπει να υπάρχουν τρεις προϋποθέσεις. Πρώτον, το καθεστώς της χώρας να προχώρησε στη σύναψη του δανείου χωρίς τη γνώση και τη συγκατάθεση των πολιτών. Δεύτερο, τα δάνεια να σπαταλήθηκαν σε δραστηριότητες που δεν ωφέλησαν τους πολίτες της χώρας και τρίτον, ο πιστωτής να ήταν ενήμερος γι’ αυτή την κατάσταση και να σφύριζε αδιάφορα».

Μόνο που ο Αλεξάντερ Σακ δεν είπε ακριβώς αυτό. Σύμφωνα με τη Wikipedia ο Ρώσος εμιγκρές έγραψε: «Οταν μια δεσποτική κυβέρνηση συνάπτει δάνεια όχι για τις ανάγκες και τα συμφέροντα του κράτους, αλλά για να ενισχύσει τον εαυτό της, να καταστείλει λαϊκές εξεγέρσεις, αυτό το χρέος είναι απεχθές για τον λαό ολόκληρου του κράτους. Αυτό το χρέος δεν δεσμεύει το έθνος· είναι χρέος του καθεστώτος, προσωπικό χρέος που συμφώνησε ο ηγεμόνας κι τελικά καταπίπτει με το τέλος του καθεστώτος... Οι δανειστές, που διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό, δεν μπορούν να περιμένουν από ένα έθνος που μόλις απελευθερώθηκε από μια δεσποτεία να αναλάβει αυτά τα απεχθή χρέη».

Λαθροχειρία

Στην περίπτωσή μας οι δανειστές δεν δάνεισαν κάποια δεσποτεία. Σε εκλεγμένες κυβερνήσεις έδιναν τα λεφτά. Δεύτερον, δεν «διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό»· με τα λεφτά τους ο λαός προσελήφθη στο Δημόσιο, και όσοι δεν προσελήφθησαν πληρώνονταν έμμεσα απ’ αυτό.

[...]

Ενα μεγάλο μέρος της «Χρεοκρατίας» αφιερώνεται στη στάση πληρωμών που έκανε το 2008 ο πρόεδρος του Ισημερινού κ. Ραφαέλ Κορέα. Με συγκινητική μουσική υπόκρουση και φιλμάκια χαμογελαστών κατοίκων του Ισημερινού (σε αντίθεση με τα εμβόλιμα θλιμμένα πρόσωπα των Ελλήνων) το «ντοκιμαντέρ» κηρύσσει ότι η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο. Μόνο που στο έργο δεν αναφέρονται όλα. Πρώτον ο Κορέα χαρακτήρισε το χρέος παράνομο, επειδή συσσωρεύτηκε από τη χούντα του Ισημερινού και υποσχέθηκε να προσφύγει σε διεθνή δικαστήρια. Το χρέος μπορεί να χαρακτηριστεί απεχθές. Δεύτερον: σύμφωνα με μια τεκμηριωμένη (εξ ευωνύμων, μάλιστα) κριτική που γίνεται στο Debtocracy «ο πληθωρισμός έχει εκτινάξει στο διπλάσιο τις τιμές των τροφίμων μέσα σε μια διετία... [Επίσης] Ο Κορέα, ξεκινά ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων τεράστιων εκτάσεων γης, όπου σε συνεργασία με καναδέζικες πολυεθνικές, θα κατασκευαστούν ορυχεία άνθρακα. Αυτές τις καναδέζικες εταιρείες, μάλιστα, που θεωρούνται υπαίτιες στον Ισημερινό για συγκρότηση παραστρατιωτικών ομάδων και δολοφονίες ακτιβιστών το 2006 κ.ά.» (πρβλ. gatouleas. wordpress.com)

Αν και η σύγκριση με τον Ισημερινό δεν είναι και ιδιαίτερα κολακευτική υπάρχει μια σημαντική διαφορά που αποκρύπτεται. Ο Ισημερινός είναι πετρελαιοπαραγωγός χώρα και το έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών είναι μηδενικό. Οι εισαγωγές της είναι περίπου όσες και οι εξαγωγές της. Το 2009 εισήγαγε προϊόντα 14,27 δισεκατομμυρίων δολαρίων και εξήγαγε προϊόντα 14,35 δισ. δολαρίων (κυρίως πετρέλαιο). Η Ελλάδα τον ίδιο χρόνο εισήγαγε προϊόντα και υπηρεσίες 45 δισ. δολαρίων περισσότερα από τις εξαγωγές της. Αυτά τα 45 δισ. καλύφθηκαν από τον εξωτερικό δανεισμό. Ούτε στα τρόφιμα δεν είναι αυτάρκης η χώρα μας: το 2009 παρουσιάστηκε έλλειμμα στο ισοζύγιο τροφίμων 2,2 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία επίσης καλύφθηκαν από δανεισμό. Μια στάση πληρωμών σημαίνει ότι για ένα διάστημα, όσο δεν δανείζεσαι, σχετική αυτάρκεια. Η Ελλάδα, όμως, εισάγει πάνω από 1.000.000 τόνους μαλακό σιτάρι ετησίως. Κυρίως από τη Γερμανία. Και 500.000 τόνους καλαμπόκι. Κυρίως από την Γαλλία!
 

Zazula

Administrator
Staff member
Από τη Free Sunday 17/04/2011 (http://www.citypress.gr/freesunday/PDF/133/08.pdf):

Το μικρόβιο του λαϊκισμού
Το ντοκιμαντέρ «Debtocracy» της Κατερίνας Κιτίδη και του Άρη Χατζηστεφάνου, που ισχυρίζεται ότι προσφέρει μια εναλλακτική ερμηνεία της ελληνικής κρίσης, φαίνεται, από τα εκατοντάδες χιλιάδες hits που έχει, ότι έχει ενθουσιάσει το διαδικτυακό κοινό στη χώρα μας. Αν είναι έτσι, είναι πολύ κρίμα. Δεν θα σταθώ στους ατυχείς παραλληλισμούς (του ΔΝΤ με τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, του χρέους της Ελλάδας στη δημοκρατική μεταπολίτευση με αυτό του Ιράκ επί Σαντάμ Χουσεΐν), στις υπερβολές περί «καταστρατήγησης των βασικών αρχών της αστικής δημοκρατίας», ούτε καν στην απονενοημένη πρόταση να ακολουθήσουμε τα βήματα του Ισημερινού, που το 2008 κήρυξε στάση πληρωμών στο 70% του ομολογιακού του χρέους (ο Ισημερινός, υπενθυμίζεται, είχε τεράστια συναλλαγματικά αποθέματα, ως πετρελαιοπαραγωγός χώρα και μέλος του ΟΠΕΚ, πόρους που εμείς δεν διαθέτουμε ούτε στα όνειρα μας).
Όντως, η πολιτική της τρόικας οδηγεί σε (περαιτέρω) αθλιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Και, όντως, μια επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους θα βοηθούσε στην ταυτοποίηση σκανδαλωδών συμβάσεων και υπευθύνων, και θα έδινε επιχειρήματα για μερική διαγραφή του χρέους – παρά τα πολλά πρακτικά προβλήματα (π.χ. τι μέρος των εξοπλιστικών δαπανών είναι «απεχθές»; Τι μέρος των ολυμπιακών δαπανών; κ.ο.κ). Αλλά γεγονός παραμένει το ότι μεταξύ 1995 και 2009 το 50%-70% των συνολικών δημόσιων δαπανών της Ελλάδας κάλυπτε μισθούς δημοσίων υπαλλήλων και κοινωνικές παροχές, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. Παράλληλα, τα δημόσια έσοδα παρουσίαζαν και παρουσιάζουν αχανείς τρύπες, όχι μόνο λόγω της φοροαποφυγής των πλουσίων, αλλά (κυρίως) λόγω της διάχυτης φοροδιαφυγής μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Το «Debtocracy» αγνοεί πλήρως αυτή την –απολύτως κεντρική– πτυχή του ελληνικού προβλήματος.
Γι’ αυτόν το λόγο αποτελεί μία παθολογικά μονόπλευρη ανάλυσή του, βάσει της οποίας ο περιούσιος λαός δεν έφταιξε σε τίποτα και για όλη την καταστροφή ευθύνονται οι ξένοι τοκογλύφοι και μια μικρή, διεφθαρμένη εγχώρια ελίτ. Το ντοκιμαντέρ πάσχει, με άλλα λόγια, από το μικρόβιο του λαϊκισμού, από το οποίο πρέπει πάση θυσία να απαγκιστρωθούμε, αν θέλουμε η επόμενη μέρα να είναι καλύτερη

 
Είναι λίγο περίεργη η ενόχληση αυτών των «αντιλαϊκιστών» αρθρογράφων από το γεγονός ότι έχει διάδοση το ντοκιμαντέρ. Ως φανατικοί οπαδοί της δημοκρατίας και της ελεύθερης έκφρασης του λόγου θα 'πρεπε να χαίρονται που φωνές φιλοσόφων, οικονομολόγων, πολιτικών και αναλυτών που κατά τα άλλα δεν έχουν ούτε 5 λεπτά στα «αντικειμενικά» μέσα που οι ίδιοι υπηρετούν, βρίσκουν κάπου μια διέξοδο έκφρασης (και μάλιστα με ανεξάρτητη χρηματοδότηση, κι όχι με πλάτες της κυβέρνησης ή εφοπλιστών).

Τώρα, το πόσο αντιλαϊκιστικός είναι ο λόγος κάποιου που «αντικρούει» συγκροτημένα επιχειρήματα αναλυτών με συγκρίσεις Ρίφτενσταλ [sic] και Αϊζενστάιν (ο στυλοβάτης του ολοκληρωτισμού!) με τον Αγγελάκα, με πασπαλίσματα από Σχολή της Φρανκφούρτης και νομικό οπλοστάσιο αντλημένο από την Wikipedia, που μιλάει για προπαγάνδα και δεν κοκκινίζει από ντροπή η σοβαρή κιτρινοφυλλάδα του, δεν ξέρω, έλεος.

Για το βασικό ζήτημα που θέτει το ντοκιμαντέρ, πως δηλαδή ούτως ή άλλως, είτε αποδειχτεί πως είναι «απεχθές» το χρέος είτε όχι, το σίγουρο είναι πως είναι εξοντωτικό, δεν βλέπω καμιά μη λαϊκιστική απάντηση, εκτός βέβαια απ’ τη συναγόμενη: πρώτα οι πιστωτές και μετά οι πολίτες, ακόμα και με τεράστια ανεργία, ακόμα και χωρίς δημόσια υγεία και παιδεία, ακόμα κι αν οι άνθρωποι πεινάνε (αλλά, συγνώμη, αυτό εμπίπτει στο πεδίο του συναισθήματος -όσο η πείνα δεν αγγίζει εμάς τους ίδιους, εννοείται-, δεν είναι σοβαρή πολιτική θέση, είναι λαϊκισμός).
 

nickel

Administrator
Staff member
Οι μεν από τη μια μεριά, που θέλουν σε, ας πούμε, τρία χρόνια να διορθώσουν λάθη, ας πούμε, τριάντα χρόνων, θα καταλάβουν και θα προσαρμόσουν κάποια πράγματα υπό την πίεση της πραγματικότητας. Μακάρι όλοι και σε όλα τα επίπεδα να καταλάβουν και να προσαρμόσουν προς το καλύτερο, το δικαιότερο, το εξυπνότερο, το αποδοτικότερο, το λιγότερο διεφθαρμένο. Εμένα με ενδιαφέρει η Αριστερά. Και το βιντεάκι είναι ντροπή για την αριστερή διανόηση. Το να αραδιάζεις έωλα επιχειρήματα τα οποία ανατρέπονται με τρία στοιχεία, απλώς καθιστά την Αριστερά όλο και πιο αναξιόπιστη. Δεν είναι υποχρεωτικό κάθε που σφίγγουμε το ζωνάρι στη μέση να σφίγγουμε κι ένα ζωνάρι γύρω από το μυαλό μας.
 
Θα μπορούσες επιγραμματικά να μου πεις ποια ακριβώς θεωρείς έωλα επιχειρήματα και το τι ακριβώς αποτελεί ντροπή για τη διανόηση της αριστεράς, όπως λες; Η κριτική που εγώ θα ασκούσα στο ντοκιμαντέρ είναι η έμφαση στο απεχθές χρέος, στη νομική δηλαδή πλευρά του ζητήματος. Καμιά ντροπή, πάντως, δε βλέπω.
 

nickel

Administrator
Staff member
Δεν θέλω να τα πω επιγραμματικά, θα προτιμούσα κάτι πιο φλύαρο και πειστικό. Και ίσως και ευρύτερο. Αλλά κάνω τώρα μερικά πράγματα, μπας και χαλαρώσουμε το έρμο το ζωνάρι...
:)
 

SBE

¥
Λοιπόν, σήμερα κάθισα και είδα το ντοκυμανταίρ και ας αρχίσω από τη δομή, αλλα πριν αρχίσω να πω ότι κάποτε ήμασταν συνάδελφοι με τον Άρη, και σε γενικές γραμμές μου είναι συμπαθής και είναι και παθιασμένος με τη δημοσιογραφία.
Το ντοκυμανταίρ έχει τεχνική αρτιότητα αν και το παρακάνει με τις λήψεις που απλώς γεμίζουν το χρόνο. Αυτό το τελευταίο συνηθίζεται πολύ στο χώρο του ντοκυμανταίρ τελευταία, οπότε δεν τους κατηγορώ γι'αυτό, αλλά μιάμιση ώρα είναι πολύ- κόφτε κανένα στατικό πλάνο ρε παιδιά. Η μουσική είναι καλή. Θα ήθελα επαγγελματίες ηθοποιούς αφηγητές με σωστή ορθοφωνία και δύναμη στη φωνή. Έτσι όπως είναι τώρα η αφήγηση δε λέει.
Στην ουσία τώρα: οι ομιλητές ήταν πολύ καλοί κι είχαν ενδιαφέρον αυτά που λέγανε. Θα ήθελα καλύτερη επιλογή όμως ή καλύτερη ενημέρωση- ο γιατρός με την άσπρη μπλούζα με ποιά ιδιότητα μιλάει για προσδόκιμο ζωής; Είναι σε καμιά στατιστική υπηρεσία; Είναι στην ΠΟΥ; Δεν μας λέει το ντοκυμανταίρ. Κρίμα γιατί έτσι χάνουν τη βαρύτητά τους τα λόγια του.

Το σενάριο τώρα: ο Άνταμ Κέρτις έχει φτιάξει καταπληκτικής ποιότητας ντοκυμανταίρ από αριστερή σκοπιά και με την αφήγηση να παίρνει θέση. όμως ο Κέρτις είναι ο Κέρτις και τα ντοκυμανταίρ του έχουν εξαντλητική έρευνα και ούτε ένα λάθος. Αυτό εδώ προσπαθεί να ακολουθήσει τα βήματά του, αλλά αποτυχαίνει στο ότι παίρνει θέση η αφήγηση ενώ κανονικά θα έπρεπε να αφήσει τους ομιλητές να τα πουν αυτά που θέλει ο ίδιος να πει. Μάλιστα πιστεύω ότι σε μερικά σημεία αυτά που λέγονται πέφτουν στην κατηγορία της λιβέλου και δεν είδα να υπάρχει νομικός σύμβουλος στους συντελεστές (μπορεί να μου ξέφυγε). Έχει μεγάλο ενδιαφέρον η αντιπαραβολή των ομιλητών και της αφήγησης. Οι ομιλητές είναι σαφώς πολύ προσεκτικότεροι στα λόγια τους και με τη σοβαρότητα που περιμένει κανείς να δει σε ένα τέτοιο πρόγραμμα (και δεν κάνουν ηπιότερη κριτική από τον σεναριογράφο).
Εκεί που άρχισα να αμφιβάλλω για την ποιότητα της έρευνας ήταν στο σημείο που αναφέρθηκε ότι η Αργεντινή (για την οποία ξέρω δυο πράματα) έχει παρόμοια ιστορία χρέους με την Ελλάδα. Βλέπω στα σχόλια ότι είχε κι άλλες τρύπες η έρευνα. Δεν ξέρω, δεν σχολιάζω. Αυτό που σχολιάζω όμως είναι το ότι το ντοκυμανταίρ παραμένει ρηχό και μονόπλευρο καθώς παρουσιάζει τον ελληνικό λαό έρμαιο της εκάστοτε κυβέρνησης και απλώς χαϊδεύει τα αυτιά αυτών που θέλουν να βρουν δικαιολογίες.

Επίσης θα διαφωνήσω με τον Νίκελ στα περί αριστερής διανόησης. Δεν μου έδωσε την ιδέα ότι εκπροσωπεί την αριστερή διανόηση και μην μπερδεύουμε τους δημοσιογράφους με τους διανοούμενους. Περισσότερο την λάιτ διανόηση του δημοσιογραφικού χώρου εκπροσωπεί και την εκμετάλλευση πιασάρικων θεμάτων. Φυσικά επειδή η ενημέρωση στην Ελλάδα είναι ρηχή πάντα, όταν κάποιος προσθέτει στη ρηχότητα δυο χιλιοστά βάθος αμέσως γίνεται διανοούμενος. Όσο για το τι μπορεί να γίνει, θα γράψω στο νήμα περί αισιόδοξων μηνυμάτων.
 
Θα μπορούσες επιγραμματικά να μου πεις ποια ακριβώς θεωρείς έωλα επιχειρήματα και το τι ακριβώς αποτελεί ντροπή για τη διανόηση της αριστεράς, όπως λες; Η κριτική που εγώ θα ασκούσα στο ντοκιμαντέρ είναι η έμφαση στο απεχθές χρέος, στη νομική δηλαδή πλευρά του ζητήματος. Καμιά ντροπή, πάντως, δε βλέπω.

Νίκελ σόρι που παρεμβαίνω, αλλά θέλω να απαντήσω στο ζήτημα των έωλων επιχειρημάτων και της ντροπής για την αριστερή διανόηση.
Είδα το ντοκιμαντέρ χθες το βράδυ. Απέφευγα σκόπιμα να το δω, γιατί είχα αντιληφθεί περί τίνος πρόκειται, αλλά τελικά υπέκυψα στον πειρασμό να διαμορφώσω προσωπική γνώμη.
Δυστυχώς ακολουθεί σεντόνι, αλλά για αυτό μπορείτε άνετα να κατηγορήσετε τον Νίκελ, που ζήτησε κάτι πιο φλύαρο και (ελπίζω) πειστικό.

Το καλογυρισμένο αυτό φιλμάκι συγκεντρώνει πολλά από τα χαρακτηριστικά των προπαγανδιστικών έργων των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Όχι, δεν εξισώνω τον Χατζηστεφάνου με την Έλενα Ρίφενσταλ, αλλά αν ο Χατζηστεφάνου έβλεπε τα ντοκιμαντέρ της, ή εκείνα του πάλαι ποτέ σοσιαλιστικού ρεαλισμού, σίγουρα θα αναγνώριζε τα παρακάτω κοινά στοιχεία:

1. Πρώτα πρώτα, το ντοκιμαντέρ είναι εντελώς μονόπλευρο. Επί μία ώρα και ένα τέταρτο, δεν ακούγεται απολύτως πουθενά η άλλη άποψη. Παρελαύνουν από την οθόνη καμιά δεκαπενταριά προσωπικότητες, όλοι από τον ίδιο ευρύτερο ιδεολογικό χώρο, όλοι με την ίδια θέση πάνω στο ζήτημα, όλοι λέγοντας πάνω-κάτω τα ίδια πράγματα. Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο στην ιστορία της αριστεράς, αλλά δεν είναι και καθόλου τιμητικό. Βρίσκω άκρως ειρωνικό άνθρωποι που κατηγορούν τα "αστικά" μέσα για μονόπλευρη ενημέρωση να παράγουν ή να επικροτούν έργα που, από τη δική τους πλευρά, είναι πολύ πιο μονόπλευρα. Στο κάτω κάτω, όταν ο Πρετεντέρης ή ο Παπαχελάς (χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι, σύμφωνα τουλάχιστον με πολλούς σύγχρονους αριστερούς, της "συστημικής" προπαγάνδας) κάνουν talk show με θέμα το χρέος, πάντοτε καλούν εκπροσώπους της αριστεράς. Στα ντοκιμαντέρ όμως που γυρίζουν οι αριστεροί με το ίδιο θέμα, δεν υπάρχει καμία θέση για τις απόψεις των δεξιών.

2. Το δεύτερο και ακόμη πιο ενοχλητικό στοιχείο είναι ότι παρακολουθεί κανείς μια συστηματική διαστρέβλωση απλών γεγονότων. Άλλοτε με απίθανα σχήματα (;) λόγου, άλλοτε με απλή συγκάλυψη όσων δεν μας συμφέρουν, άλλοτε με καθαρή παραποίηση ιστορικών γεγονότων.
Μερικά παραδείγματα, μεταξύ πολλών:

Το ντοκιμαντέρ ξεκινά με την αφηγήτρια να κατηγορεί τον Παπαντωνίου πως ισχυρίστηκε ότι οι Έλληνες "είμαστε ανίκανοι (sic) να διαχειριστούμε την οικονομία μας χωρίς ξένες παρεμβάσεις". Ακολουθεί σύντομο σποτάκι, με τον Παπαντωνίου να ακούγεται να λέει "Greeks lack a built-in culture of stability and discipline" και οι υπότιτλοι να γράφουν "οι Έλληνες δεν έχουν την ικανότητα και την κουλτούρα της σταθερότητας και της πειθαρχίας". Θεωρώ προφανές πως άλλο είναι να λέει κανείς ότι οι Έλληνες δεν έχουν κουλτούρα πειθαρχίας (όπως είπε ο Παπαντωνίου) και εντελώς διαφορετικό να λέει ότι είναι ανίκανοι να πειθαρχήσουν (όπως ανακριβώς μας μεταφέρουν η αφηγήτρια και οι υπότιτλοι).

Λίγο νωρίτερα, η αφηγήτρια είχε πει: "Μέσα σε σχεδόν 40 χρόνια δυό κόμματα, τρεις πολιτικές οικογένειες και ορισμένοι επιχειρηματίες οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία. Κήρυξαν στάση πληρωμών (sic) στους πολίτες επιχειρώντας να σώσουν τους δανειστές τους". Ας δεχθώ εδώ ότι το "στάση πληρωμών" είναι σχήμα λόγου και ας το προσπεράσω, αν και είναι μια πολύ συγκεκριμένη έννοια και, όχι, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει κηρύξει στάση πληρωμών στους πολίτες της. Οι αφηγητές εξάλλου χρησιμοποιούν ασυνήθιστα σχήματα λόγου και σε άλλα σημεία του ντοκιμαντέρ. Λίγο αργότερα, ας πούμε, πληροφορούμαστε ότι μετά τον Ισπανοαμερικανικό πόλεμο του 1898 η Αμερική προσάρτησε (sic) την Κούβα! Εννοείται βέβαια ότι η Αμερική ουδέποτε έκανε κάτι τέτοιο. Αντίθετα, μετά από μια σύντομη περίοδο κηδεμονίας, παραχώρησε επίσημα ανεξαρτησία στην Κούβα το 1902. Σχήμα λόγου και εδώ, φαντάζομαι, για την παρεμβατική πολιτική της Αμερικής στα εσωτερικά της Κούβας και τη στήριξη των δικτατορικών καθεστώτων του Μασάντο και του Μπατίστα. Ας το προσπεράσω κι αυτό, με την υποσημείωση ότι κάποιος που δεν γνωρίζει τα ιστορικά γεγονότα θα μείνει με την εντύπωση ότι η Αμερική είχε προσαρτήσει την Κούβα, μέχρι φαντάζομαι να την απελευθερώσει από τους Αμερικανούς ο Κάστρο. Παρακάτω, μαθαίνουμε ότι ο Κορέα, ο πρόεδρος του Ισημερινού, "απέλασε (sic) τον εκπρόσωπο της Παγκόσμιας Τράπεζας". Εδώ ομολογουμένως δεν γνωρίζω τι πραγματικά συνέβη, αλλά φαντάζομαι πρόκειται για άλλο ένα περίεργο σχήμα λόγου, γιατί δυσκολεύομαι να πιστέψω τη σουρρεαλιστική εκδοχή της απέλασης του εκπροσώπου της Παγκόσμιας Τράπεζας από τον Ισημερινό.

Οι ανακρίβειες (;) αυτές που χάριν αστεϊσμού αναφέρω ωχριούν μπροστά σε άλλες, πολύ χειρότερες. Πρώτα πρώτα, ο ορισμός του απεχθούς χρέους, όπως δίνεται στο ντοκιμαντέρ, είναι προφανώς σκόπιμα διαστρεβλωμένος, κάτι το οποίο, σόρι, αλλά δεν μπορώ να το συγχωρέσω. Μια μικρή χιουμοριστική παρένθεση και πάλι: Πέρα από τον παραποιημένο ορισμό (για τον οποίο έχουν ήδη γραφτεί αρκετά παραπάνω οπότε δεν τα επαναλαμβάνω εδώ), στο ζήτημα του απεχθούς χρέους μού έκαναν εντύπωση και δύο άλλες άκρως σουρρεαλιστικές στιγμές. Πρώτον, λέγεται στο ντοκιμαντέρ ότι ο Αλεξάντερ Σακ εισήγαγε την ιδέα του απεχθούς χρέους το 1927: "Η ιστορία μας ξεκινά τη δεκαετία του 1920 με τον Αλεξάντερ Σακ, υπουργό στην τσαρική Ρωσία και ειδικό σε θέματα δικαίου. Ο Σακ βρεθηκε μετά την επανάσταση του ‘17 να διδάσκει σε πανεπιστήμια της Ευρώπης και των Ηνωμενων Πολιτειών. Και το 1927 παρουσίασε μια λαμπρή ιδέα, την έννοια του απεχθούς χρέους". Και αμέσως παρακάτω: "Οι προτάσεις του Σακ ακούγονται προοδευτικές, εάν όχι επαναστατικές. Στην πραγματικότητα εκείνη την εποχή εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα μίας αναδυόμενης υπερδύναμης. Των Ηνωμένων Πολιτειών [...] Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν χρειαστεί την έννοια του απεχθούς χρέους από το 1898, όταν κέρδισαν τον Ισπανοαμερικανικό πόλεμο και προσάρτησαν την Κούβα. Το πρόβλημα ήταν ότι μαζί με το νησι προσάρτησαν και το λογαριασμό που άφηνε πίσω του το αποικιακό καθεστώς της Ισπανίας. [...] Αποφάσισαν ότι το χρέος της Κούβας είναι απεχθές, οπότε αρνήθηκαν να το πληρώσουν."
Με άλλα λόγια, αν καταλαβαίνω (;) σωστά, η ιδέα του Σακ εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Αμερικής, η οποία χρειαζόταν την ιδέα για να μην πληρώσει το χρέος της Κούβας, το οποίο δεν είχε πληρώσει χρησιμοποιώντας την ιδέα του Σακ τριάντα χρόνια προτού ο Σακ τη διατυπώσει. Περίεργα ταξίδια στον χρόνο. Αμέσως μετά, μάλιστα, ο Σακ ξαναμπαίνει σε χρονοκάψουλα και ταξιδεύει ακόμα βαθύτερα στο παρελθόν: "Μία παρόμοια ιστορία είχε να διηγηθεί και το Μεξικό μερικές δεκαετίες νωρίτερα, όταν ο δημοκρατικός στρατός ανέτρεψε το καθεστώς του αυτοκράτορα Μαξιμιλιαν του 1ου και αποφάσισε ότι το χρέος που είχε δημιουργηθεί ήταν απεχθές".
Η δεύτερη άκρως σουρρεαλιστική στιγμή ήταν ο παραλληλισμός του χρέους του Ιράκ με εκείνο της Ελλάδας, του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεϊν με τις κυβερνήσεις της Δύσης (προφανώς και με την ελληνική, αν όχι κυρίως με αυτήν), και των παλατιών του Σαντάμ με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αγαπάω τον σουρρεαλισμό, αλλά τον παραλληλισμό του Σημίτη με τον Σαντάμ Χουσεϊν δεν μπορώ παρά να τον θεωρήσω ακραία έκφραση λαϊκισμού. Και το όλο κομμάτι περί του πολέμου του Ιράκ, το οποίο μάλιστα ήταν αρκετά μακροσκελές, δεν νομίζω ότι εξυπηρετούσε κανέναν ουσιαστικό σκοπό πέραν του να μας υπενθυμίσει τα τερατώδη έργα των κακών Αμερικανών. Ουδεμία σχέση με τα ελληνικά ζητήματα.

Μια άλλη μεγάλη ανακρίβεια είναι ότι, στην περίπτωση του Ισημερινού, δεν γίνεται καμία κουβέντα για τον πληθωρισμό που έχει εκτιναχθεί στα ύψη, και ο θεατής μένει απλά με την εικόνα των χαμογελαστών προσώπων των κατοίκων του Ισημερινού, οι οποίοι φαίνεται ξαφνικά να ζουν σε έναν επί γης Παράδεισο. Προφανώς όλα τα προβλήματά τους λύθηκαν μόλις ο Κορέα αποφάσισε να μην πληρώσει το χρέος.

3. Και με αυτό έρχομαι στο τρίτο ενοχλητικό στοιχείο του ντοκιμαντέρ. Θα με συγχωρήσετε για άλλον έναν σκληρό παραλληλισμό, αλλά τα χαμογελαστά πρόσωπα των κατοίκων του Ισημερινού που παρελαύνουν από την οθόνη μού θύμισαν τις αντίστοιχες εικόνες από τον "Θρίαμβο της Θέλησης" της Ρίφενσταλ. Προφανώς ο Χατζηστεφάνου δεν είναι οπαδός του εθνικοσοσιαλισμού, όμως η κινηματογραφική τεχνική που χρησιμοποιεί είναι πολύ παρόμοια. Δεν απευθύνεται στη λογική του θεατή, αλλά στο θυμικό του. Την ίδια τεχνική χρησιμοποιεί και στο τέλος του ντοκιμαντέρ, όπου προτείνεται ανοικτά και η λύση (πασπαλισμένη με εικόνες αποφασισμένων προσώπων διαδηλωτών επενδεδυμένες με υποβλητική μουσική): ο κόσμος θα οργανωθεί, θα βγει στους δρόμους, και ο Παπανδρέου θα δραπετεύσει από τη χώρα με ελικόπτερο. Καμία κουβέντα για το μετά. Προφανώς, ως δια μαγείας, όλα τα προβλήματα της χώρας θα λυθούν μόλις φύγει ο Παπανδρέου.

4. Ένα τελευταίο και πολύ εκνευριστικό στοχείο της προσέγγισης των δημιουργών στο όλο ζήτημα είναι η υποκρισία της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η συζήτηση για τον λογιστικό έλεγχο του χρέους, η οποία στο τέλος ουσιαστικά αυτοαναιρείται! Ας κάνουμε, λένε οι διάφοροι οικονομολόγοι, φιλόσοφοι κλπ που εμφανίζονται στην οθόνη, λογιστικό έλεγχο του χρέους, ώστε να δούμε ακριβώς τι χρωστάμε και σε ποιους το χρωστάμε: "Η επιτροπή λογιστικού ελέγχου θα διερευνήσει ποιά τμήματα του χρέους είναι απεχθή και ποιά είναι παράνομα και θα αποδείξει ότι ο ελληνικός λαός βάσει της ελληνικής και της διεθνούς νομολογίας δεν οφείλει να τα πληρώσει". Πολύ ωραία, συμφωνώ πλήρως. Ακολουθεί όμως μια εκπληκτική ντρίμπλα: "Η απόφαση όμως είναι στη βάση της πολιτική και όχι οικονομική. Ακόμη κι αν το χρέος ήταν νόμιμο καμία κυβέρνηση δεν έχει το δικαίωμα να δολοφονεί (sic) τους πολίτες της για να εξυπηρετήσει τους δανειστές της. [...] Και όλο το ελληνικό χρέος των 350 δις ευρώ να αποδειχτεί νόμιμο -που δεν θα αποδειχτεί έτσι, αλλά και όλο να αποδειχτεί νόμιμο- πάλι η Ελλάδα δε μπορεί να το σηκώσει. Πάλι δηλαδή θα πρέπει να διαγραφεί". Και μένω κι εγώ με το ερώτημα: Γιατί τόση κουβέντα για λογιστικό έλεγχο του χρέους, εφόσον θα δεχθούμε το πόρισμά του μόνο σε περίπτωση που μας συμφέρει; Απ' ό,τι καταλαβάινω, ούτως ή άλλως έχουμε προαποφασίσει να μην πληρώσουμε. Προς τι λοιπόν η συζήτηση περί λογιστικού ελέγχου, αν όχι για δημιουργία εντυπώσεων;

Εν ολίγοις, το φιλμάκι αυτό συγκεντρώνει όλα σχεδόν τα χαρακτηριστικά που εγώ, ως θεατής, βρίσκω ανυπόφορα. Είναι μονόπλευρο, ανακριβές, με συχνές εξάρσεις λαϊκισμού και φτηνούς μελοδραματισμούς. Δεν είναι μια ψύχραιμη ανάλυση ενός κρίσιμου προβλήματος, αλλά μια άσκηση προπαγάνδας που δεν απευθύνεται στη λογική αλλά στο συναίσθημα. Οι ανακρίβειες του και οι σκόπιμες παραποιήσεις της αλήθειας υποσκάπτουν κάθε εγκυρότητα που ενδεχομένως έχουν (αν έχουν) τα επιχειρήματά του σχετικά με την κρίση και το χρέος. Στενοχωριέμαι που δημιουργοί οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται ανεξάρτητοι και αριστεροί υπογράφουν ένα τέτοιο έργο φτηνής προπαγάνδας, αν και έχει πάψει να μου κάνει εντύπωση ο ξεπεσμός της αριστερής διανόησης στη χώρα μας.
 

nickel

Administrator
Staff member
Δεν σκόπευα να ξαναδώ το βίντεο και να κάνω τέτοια λεπτομερή ανάλυση, οπότε ας μη θεωρείς ότι μου πήρες κάποια μπουκιά από το στόμα. Προβληματιζόμουν για την περίφημη αναδιάρθρωση (αν και η ζωή μου δεν μου επιτρέπει την πολυτέλεια να προβληματίζομαι πολύ για τις αρμοδιότητες των άλλων). Όλοι κάτι έχουν να πουν γι’ αυτήν, ποιος ο λόγος να προσθέσω τη δική μου άποψη; Δεν είναι μόνο που μου λείπει η πληροφόρηση — άλλωστε έχουν τόσοι και τόσοι πει τόσο διαφορετικές απόψεις ώστε δεν υπάρχει μέτρο εγκυρότητας. Το επικοινωνιακό κομφούζιο για την αναδιάρθρωση είναι πλέον αρμοδιότητα του θεάτρου του παραλόγου. Η ίδια η λέξη παίρνει διαφορετική σημασία στα χείλη καθενός που τη χρησιμοποιεί, από τη βολική επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής μέχρι την πλήρη στάση πληρωμών, από συμφωνία με τους δανειστές μας μέχρι να λένε και δόξα τω Θεώ αυτοί που είναι εκτός Ελλάδας που δεν θα τους πάρουμε και τα κεφάλια εκτός από τα παντελόνια. Και βέβαια είναι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους οι υποστηρικτές ή οι αντίπαλοι της αναδιάρθρωσης που δεν ξέρεις πια ποιες σκοπιμότητες μπορεί να εξυπηρετεί ο καθένας ή ποιο χάσμα ενημέρωσης τον κάνει να λέει αυτά που λέει.

Η ίδια ασάφεια χαρακτηρίζει και την περίπτωση της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, η οποία μόλις ολοκλήρωσε την τριήμερη διεθνή συνάντησή της στην Αθήνα και περιμένω να ακούσω τις προτάσεις της. Ο Λαπαβίτσας είχε εμφανιστεί στη δευτεριάτικη εκπομπή του Πρετεντέρη πριν από δύο ή τρεις εβδομάδες (μα τι γύρευε στο λάκκο των λεόντων;), ελάχιστη σημασία έδωσαν στις προτάσεις του, αλλά πάντως παραδέχτηκε κι αυτός ότι τα άτομα που βρίσκονται στο χώρο της Επιτροπής δεν συμφωνούν στις λεπτομέρειες. Φαντάζομαι ότι άλλοι θέλουν απλώς να εντοπιστούν τα παράνομα δάνεια και άλλοι να διαγράψουμε εντελώς το χρέος, άλλοι να μείνουμε στην «Ευρώπη των εργαζομένων» και άλλοι να αυτονομηθούμε αγκαλιά με την τιμημένη δραχμούλα μας. Οι αποστάσεις δεν είναι μέρα με νύχτα, που απέχουν λίγες ώρες, αλλά Ερμής με Ποσειδώνα.

Ωστόσο, έχω πάψει να δίνω οποιαδήποτε σημασία σ’ αυτό το κομφούζιο της αναδιάρθρωσης, αν δεν συνοδεύεται απ’ αυτό που από την αρχή του νήματος θεωρώ πιο σημαντικό: προτάσεις για τη δημιουργία πλεονάσματος. Από πού θα κόψεις στο Δημόσιο, από ποιους ιδιώτες θα μαζέψεις και πώς, πώς θα μεγαλώσεις την πίτα και πώς θα τη μοιράσεις. Το ότι χρωστάγαμε το ξέραμε όλοι πέρυσι, έστω κι αν δεν είχε κανένας ιδέα αν χρωστάγαμε πολλά ή πάρα πολλά. Άρα αυτά τα τρία-τέσσερα θεμελιώδη ερωτήματα έπρεπε να είχαν απαντήσεις στο πρόγραμμα και στα κεφάλια του κυβερνώντος κόμματος από τότε. Αν ο Παπανδρέου ψάχνει για ελικόπτερο κάποια μέρα, δεν θα του φταίει ούτε το Debtocracy ούτε η Επιτροπή. Η κεφαλή του θα του φταίει.

(Ευτυχώς, κάτι οι προτάσεις της Επιτροπής, κάτι αυτά που θα μας πει μεθαύριο ο Σαμαράς, θα έχουμε πολλές λύσεις μπροστά μας για να διαλέξουμε και θέματα να συζητήσουμε...)
 

FunkSoulBrother

New member
Μια ρητορική ερώτηση. Αν πουν σήμερα οι δανειστές μας ότι μας χαρίζουν όλο το χρέος και δεν θέλουν ούτε ευρώ πίσω... του χρόνου δεν θα χτυπήσουμε πάλι την πόρτα τους να ζητήσουμε άλλα 20 δις για να καλύψουμε το έλλειμμα του επόμενου προϋπολογισμού μας;

Άρα, κάποιος πρέπει κάνει ένα ακόμα ντοκιμαντέρ, το Ελλειμματοκρατία.

(Αλλά εκείνο θα γυριστεί πιο δύσκολα, γιατί αντί για χαμογελαστούς κατοίκους του Ισημερινού, θα έχει θυμωμένους συμβολαιογράφους και νταβραντισμένους φορτηγατζήδες.)

Υ.Γ. Πολύ κατατοπιστικό το άρθρο σου, Panadeli.
 
Τη Χρεοκρατία δεν την έχω δει, οπότε δεν θα συζητήσω επί της ουσίας, αλλά θέλω να πω ότι μου φαίνεται υπερβολική η κατηγορία περί μονομέρειας όταν θυμάμαι τα λιγοστά δελτία ειδήσεων και τις ενημερωτικές εκπομπές που έχω καταφέρει να παρακολουθήσω στην Ελλάδα. Τέλος πάντων, όταν όλες οι άλλες εκπομπές γίνονται από αδιάλλακτους οπαδούς της δήθεν ρήσης του Βολταίρου και παρουσιάζουν πάντοτε και τις δύο πλευρές, ας μείνει η Χρεοκρατία ως αξιοπερίεργο δείγμα μονομέρειας.
 

SBE

¥
Εμένα το πρόβλημά μου με το συγκεκριμένο ντοκυμανταίρ δεν ήταν κυρίως η μονομέρεια. Δεν είναι κακό να εκφράζει συγκεκριμένη άποψη ένα ενημερωτικό πρόγραμμα. Όμως χάνει σε τόσα πολλά σημεία που η μονομέρεια είναι τελικά το κερασάκι.
 

SBE

¥
Πληροφιοριακά πάντως, Νίκελ, για να μην ρωτάμε ποιός χρωστάει τι σε ποιόν, ας ξεκινήσουμε από ένα διάγραμμα. Περσινό, αλλά δεν έχει αλλάξει προς το καλύτερο τίποτα.


Πρόσεξε ειδικά αυτό με την Ιταλία και τη Γαλλία.
Και φυσικά δε λείπει άρθρο στη Βίκι
 
Top