Η περίσσια περίσσεια βλάπτει περίσσια (μια ευγενική χορηγία του Σαλίμ Περίσσα)

Zazula

Administrator
Staff member
Διάβασα τις προάλλες σε περιοδικό μεγάλης κυκλοφορίας τη φράση "περίσσεια ευκολία" και, όπως αντιλαμβάνεστε, μου σηκώθηκε η τρίχα κάγκελο. Να λοιπόν άλλη μία περίπτωση όπου, όταν ο ορθογράφος του Word δεν επισημάνει μία λέξη ως λάθος και δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τι δεν πάει καλά, το λάθος καταλήγει τελικά να τυπωθεί και να βγάλει μερικά μάτια.

Έχουμε λοιπόν και λέμε: Περίσσεια (λόγια λέξη που εκφέρεται ασυνίζητη στο -εια, είναι μ' άλλα λόγια τετρασύλλαβη) είναι ουσιαστικό με δύο σημασίες: μπορεί να σημαίνει "πλεόνασμα (περίσσευμα)" ή "αφθονία (πληθώρα)". Το ΛΝΕΓ (1998) λέει ότι δεν έχει καθόλου πληθυντικό, αλλά το ΛΣΓ την εντάσσει στο κλιτικό υπόδειγμα Ο5 (με όλες τις πτώσεις του πληθυντικού). Το ΛΚΝ την περιλαμβάνει στην κλιτική κατηγορία Ο27α (δηλαδή χωρίς γενική πληθυντικού). Αυτό το πρόβλημα των γενικών πληθυντικού των προπαροξύτονων θηλυκών σε -α συζητείται ήδη σε αυτό το νήμα.

Περίσσια (λέξη συνιζημένη στο -ια, μ' άλλα λόγια τρισύλλαβη) είναι θηλυκό επίθετο (του περίσσιος) με τρεις σημασίες: "άφθονος (περισσός)", "παραπανίσιος" και (κατ' επέκταση της προηγούμενης σημασίας) "περιττός (άχρηστος)". Κυκλοφορεί και σε πιο λογοτεχνική βερσιόν, η οποία έχει αποβάλει το ημίφωνο ανάμεσα στο [σ] και το [α]: περίσσα (αρσ. περίσσος).

Περίσσια (όμοια εκφορά με το θηλυκό επίθετο) είναι και το επίρρημα του περίσσιος. Επίσης: περίσσα (όπως και το γνωστό ομόηχο χωριό της Σαντορίνης).

Επομένως (για να επιστρέψουμε στο λάθος που 'δωσε αφορμή για αυτό το σημείωμα), η ευκολία μπορεί να είναι μόνο περίσσια - όχι περίσσεια.
 

nickel

Administrator
Staff member
Δεν μπορώ να μην αδράξω την ευκαιρία να πω ότι, κάθε φορά που ακούω να λένε «ως εκ περισσού», σκέφτομαι ότι σε κάποια ντιρεκτίβα του ΚΚΕ αναφέρονται.

Περί Περισσού:

Κατά την αρχαιότητα [ο Ποδονίφτης] ονομαζόταν Περισσός, επειδή δεχόταν τα «περισσευούμενα» ύδατα του Αδριάνειου υδραγωγείου...
Τό 1927 κατοικήθηκε για πρώτη φορά ο προσφυγικός συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας ανατολικά και δυτικά του καρόδρομου, που οδηγούσε στα Βασιλικά Ανάκτορα του Τατοΐου και ανάμεσα στους ποταμούς Κηφισό, Ποδονίφτη και Γιαμπουρλά. Ο πρώτος οικισμός που αναπτύχθηκε δυτικά του χειμάρρου Ποδονίφτη ονομάζεται σήμερα Περισσός.

http://7gym-zograf.att.sch.gr/activities/2004-05/TELIKO/podonift.htm


Προσθήκη
Λίγες στατιστικές για το δικό σου θέμα:
περισσή ευκολία 3.170
περίσσια ευκολία 430
*περίσσεια ευκολία 40
 

Zazula

Administrator
Staff member
Να επισημάνω ότι το Perissodactyla αποδίδεται Περιττοδάκτυλα — όχι Περισσοδάκτυλα (έτσι το έχει και η βικιπαίδεια). Υπάρχει όντως ελληνιστικό επίθετο περισσοδάκτυλος, αλλά η ονομασία της συγκεκριμένης Τάξης των Θηλαστικών έχει επικρατήσει να λέγεται περιττοδάκτυλα, κι έτσι ακριβώς λημματογραφείται η λέξη στα λεξικά.
 

nickel

Administrator
Staff member
Να επισημάνω ότι το Perissodactyla αποδίδεται Περιττοδάκτυλα — όχι Περισσοδάκτυλα (έτσι το έχει και η βικιπαίδεια). Υπάρχει όντως ελληνιστικό επίθετο περισσοδάκτυλος, αλλά η ονομασία της συγκεκριμένης Τάξης των Θηλαστικών έχει επικρατήσει να λέγεται περιττοδάκτυλα, κι έτσι ακριβώς λημματογραφείται η λέξη στα λεξικά.

«Θα έπρεπε να αποδίδεται» εννοείς. Γιατί ο Πάπυρος (το Παπυράκι / το λεξικό του Παπύρου) ή/και η Βικιπαίδεια την έχουν κάνει τη ζημιά με την αβασάνιστη μεταγραφή, παρότι λέει η Βικιπαίδεια:
Τα περισσοδάκτυλα (Perissodactyla) είναι μια τάξη οπληφόρων θηλαστικών. Σε αντίθεση με τα αρτιοδάκτυλα οπληφόρα χαρακτηρίζονται από περιττό αριθμό δακτύλων στις οπλές.

Παρότι ακόμα και στον Δρανδάκη ήταν περιττοδάκτυλα (και στον Δημητράκο και στον Σταματάκο, και στα Γεωπονικά).

Το αποτέλεσμα της αβασάνιστης μεταγραφής; Στην Altavista, διπλάσια περισσοδάκτυλα από περιττοδάχτυλα. Να έχει βάλει τον δάχτυλό του ο Περισσός; ;)
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Αν δεν με απατά η μνήμη μου, τα σχολικά βιβλία το έγραφαν Περισσοδάκτυλα. Δεν ξέρω αν το έχουν τώρα διορθώσει.
 

Zazula

Administrator
Staff member
«Θα έπρεπε να αποδίδεται» εννοείς.
Όχι, ξέρω πολύ καλά τι εννοώ: «Πρέπει να αποδίδεται». Το σωστό είναι Περιττοδάκτυλα, και το Περισσοδάκτυλα είναι λάθος. Εδώ συμφωνούν το ΛΚΝ με τα ΛΝΕΓ, ΛΣΓ & ΕΛΝΕΓ, το Πρωίας, ο Δημητράκος, ο Βοσταντζόγλου, ο Σταματάκος και η Κτηνιατρική Σχολή του ΑΠΘ, το βιβλίο Φυσικής της Ε' Δημοτικού (είναι το μόνο σχολικό βιβλίο που βρήκα στο οποίο να γίνεται αναφορά τού όρου με οποιαδήποτε από τις δύο μορφές), το ελληνικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και η Ευρωπαϊκή Ένωση, κι εμείς θα δεχθούμε το λάθος επειδή το σχετικό άρθρο στη βικιπαίδεια έχει την αβασάνιστη μεταγραφή; Μπα, δεν νομίζω. :)
 

nickel

Administrator
Staff member
Το σωστό είναι Περιττοδάκτυλα, και το Περισσοδάκτυλα είναι λάθος.
Πώς έδωσα την εντύπωση ότι πιστεύω κάτι διαφορετικό; Ή νομίζει κανείς ότι, επειδή το Google αναφέρει (ψευδώς, όπως πάντα) 845 περισσοδάκτυλα, το πλήθος των ευρημάτων το καθιστά σωστό ή αποδεκτό; Το γεγονός, ωστόσο, ότι η έντυπη εγκυκλοπαίδεια στην οποία κατά κανόνα καταφεύγουμε, μαζί με τις παράγωγες εκδόσεις της, λημματογραφεί περισσοδάκτυλα, ότι η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια στην οποία κατά κανόνα καταφεύγουμε επαναλαμβάνει το λάθος και ότι μια ισχυρή πλειοψηφία του διαδικτυακού πληθυσμού τούς πιστεύει και τους υποστηρίζει είναι μια πραγματικότητα την οποία δεν μπορείς να αγνοήσεις. Όταν γράφεις «το Perissodactyla αποδίδεται Περιττοδάκτυλα», δίνεις την εντύπωση ότι αγνοείς αυτό το δεδομένο. Πρέπει να το αναφέρεις προκειμένου να πεις ότι, παρ' όλες αυτές τις ισχυρές τοποθετήσεις υπέρ των Περισσοδακτύλων, το Perissodactyla πρέπει να αποδίδεται και θα έπρεπε σε όλες τις περιπτώσεις να αποδίδεται Περιττοδάκτυλα.
 

Aletter

New member
Καλησπέρα και Χρόνια Πολλά στην όμορφη παρέα σας.

Θα ήθελα παρακαλώ να ζητήσω τη βοήθειά σας σε ένα θέμα που με απασχολεί.

Είναι κάποια από τις παρακάτω φράσεις σωστή και ποια είναι ορθότερο να χρησιμοποιήσει κανείς;

"με περίσσια ευαισθησία"
"με περίσσεια ευαισθησίας"
"με περισσή ευαισθησία"

Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας και συγγνώμη αν ρώτησα κάτι απαράδεκτο.
 

Earion

Moderator
Staff member
Γεια σου Aletter και καλώς ήρθες.

Σωστές είναι και οι τρεις φράσεις που παραθέτεις. Ως προς τη σημασία (διάβασες, πιστεύω, το #1), μπορείς, ανάλογα με τη χρήση που θέλεις να κάνεις, να παίξεις με τις ελαφρές διαφορές (από την «αφθονία» μέχρι την «υπερπροσφορά», που καταντάει «περιττή», υπάρχουν ελαφρές διαβαθμίσεις). Θα σε οδηγήσουν τα συμφραζόμενα.

Και μη ζητάς συγγνώμη, ίσα ίσα να έχεις το θάρρος να ρωτάς. :D
 

Aletter

New member
Σε ευχαριστώ πάρα πολύ Earion! H χρήση που θέλω να κάνω είναι με θετική έννοια δηλαδή θέλω να πω με άφθονη ευαισθησία (όχι υπερπροσφορά) οπότε να χρησιμοποιήσω καλύτερα το "περίσσεια ευαισθησίας" ή είναι πολύ λόγιο;
 

daeman

Administrator
Staff member
... H χρήση που θέλω να κάνω είναι με θετική έννοια δηλαδή θέλω να πω με άφθονη ευαισθησία (όχι υπερπροσφορά) οπότε να χρησιμοποιήσω καλύτερα το "περίσσεια ευαισθησίας" ή είναι πολύ λόγιο;

Εξαρτάται από το κείμενό σου αν είναι περίσσια λόγιο το «περίσσεια ευαισθησίας». Ωστόσο, αν ήθελα να πω «με άφθονη ευαισθησία», αυτό θα έλεγα, γιατί η περίσσεια μπορεί κάλλιστα να παραπέμψει τον ακροατή ή αναγνώστη στο πλεόνασμα και την υπερβολική, αχρείαστη ή αναξιοποίητη αφθονία, επειδή είναι κυρίαρχη σημασία της, καθώς συμβάλλουν σε αυτό και τα διάφορα περιττά.

περίσσεια: (λόγ.) πλεόνασμα, περίσσευμα. || αφθονία: ~ αγαθών.


Και καλώς μας βρήκες! :-)

The Letter - Joe Cocker

 

Aletter

New member
Σε ευχαριστώ πάρα πάρα πολύ ευγενικέ daeman! Και για το ωραίο άσμα :-) :-D
 

nickel

Administrator
Staff member
Εγώ πάλι (καλωσόρισες, Aletter) δεν τη φοβάμαι την περίσσεια ή τα όμοιά της, δεν παρερμηνεύεται. Θα διάλεγα την «περίσσεια ευαισθησίας» επειδή έχει μια γλωσσική πατίνα χρόνου που ταιριάζει με αυτό που λέει. Δεν βρίσκεις εύκολα στις μέρες από δαύτη την περίσσεια.
 
Για τη θετική έννοια θα προτιμούσα κι εγώ την "περίσσεια". Ας σημειωθεί πάντως ότι πολύ πιο κοινά μιλάμε για "περίσσευμα" (ψυχικό, καρδιάς κτλ.).
 
Καλησπέρα και Χρόνια Πολλά στην όμορφη παρέα σας.

Θα ήθελα παρακαλώ να ζητήσω τη βοήθειά σας σε ένα θέμα που με απασχολεί.

Είναι κάποια από τις παρακάτω φράσεις σωστή και ποια είναι ορθότερο να χρησιμοποιήσει κανείς;

"με περίσσια ευαισθησία"
"με περίσσεια ευαισθησίας"
"με περισσή ευαισθησία"

Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας και συγγνώμη αν ρώτησα κάτι απαράδεκτο.

Μ' ευαισθησία περισσή
προτείνω να το δούμε
το θέμα της περίσσειας
περίσσια να σκεφτούμε
κι ίσως να συμφωνήσουμε
πως, όπως στην αρχή,
στο τέλος δεν είν' άσχημη
αν μπει η περισσή



Μεθυσμένα Ξωτικά - Αυτούς τους έχω βαρεθεί
 
Με περισσή αποκοτιά ο Ντόμινος συνθέτει
της ποίησης περίσσευμα, ως φαίνεται, το έχει.
 
Με περισσή αποκοτιά ο Ντόμινος συνθέτει
της ποίησης περίσσευμα, ως φαίνεται, το έχει.

+1 και προτεινόμενη βελτίωση, για το ομοιοκατάληκτον της υπόθεσης:

Με περισσή αποκοτιά ο Ντόμινος συνθέτει
της ποίησης περίσσευμα, ως φαίνεται, το έχει διαθέτει.


Και παραλλαγή:

Ο Ντόμινος, εκ περισσού,
Ποίηση μάς συνθέτει
Αποκοτιάς περίσσευμα φαίνεται διαθέτει
 
Διόρθωση μαστορική ο Ντόμινος προσθέτει
περίσσεια ποιητικότητας καταφανώς διαθέτει.
Διό και όθεν και λοιπόν πάραυτα εισηγούμαι
οι λεξιλόγοι εν χορώ να τον ευχαριστούμε.
Καθώς, πλην μεταφραστικών, πρέπει εκ παραλλήλου
την αρμονία να δείχνουμε στο πήδημα του ψύλλου.
Εάν δε ήτο γκάγκαρος και ουδαμώς Κορφιάτης
δείπνο του παραθέταμε - κι ας λείπει ο Χαρβάτης.


Μέγας είσαι, Ντόμινε, και θαυμαστά τα πάρεργά σου.
 
Top