Τυπογραφικά της ποίησης

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Καλημέρα!

Στον αγγλικό έμμετρο λόγο (κυρίως σε έμμετρα παραθέματα μέσα σε πεζό κείμενο, δεν μεταφράζω ακόμη ποίηση :)) παρατηρώ ότι συνήθως όλοι οι στίχοι αρχίζουν με κεφαλαίο χαρακτήρα.
Αν πρόκειται για τυπογραφική σύμβαση, (πρέπει να) την ακολουθούμε στα ελληνικά; Από όσο ξέρω, για τον ελληνικό έμμετρο λόγο δεν ακολουθούμε κάποια τέτοια ιδιαίτερη σύμβαση.
 
Το έχω συναντήσει κι εγώ, και καταλήγω μάλλον πως όχι. Έχουν μια μανία οι Άγγλοι με τα κεφαλαία, σε στίχους, τίτλους βιβλίων κλπ.
Οπότε αφήνω κεφαλαία στους στίχους μόνο μετά από αντίστοιχο σημείο στίξης.
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Πάντως, σε style guide ξένων εταιρειών υποτιτλισμού για τους ελληνικούς υποτίτλους μάς ζητούν να ακολουθούμε αυτή τη σύμβαση, δηλαδή να βάζουμε κεφαλαίο στην αρχή κάθε στίχου.
 

nickel

Administrator
Staff member
Γράφει εδώ (ένα που βρήκα σε πρόχειρο ψάξιμο, για τεκμηρίωση):

Formal poetry typically includes the following features:
  • Line breaks — Most forms specify where these need to be. Making a virtue of necessity, poets discovered ways to exploit them, using enjambment, surprise, and varieties of end-rhyme.
  • Rectangular stanzas — Most forms produce lines of near-equal length in stanzas of near-equal length, resulting in poems that are a series of blocks.
  • Initial capitals — Early verse took from prose (especially religious texts) the idea of a complete thought per line, and with it, perhaps, the capitalizing convention. Also the capitals help to counter-balance the weight of the end-rhymes.
Εδώ βλέπουμε ότι και στο έμμετρο του θεάτρου ισχύει αυτό. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έτσι γράφεται όλη η αγγλοσαξονική ποίηση.

Στα ελληνικά δεν το έχουμε αυτό, ούτε στους τίτλους ούτε στην ποίηση. Ας μην αφήσουμε να μας επηρεάζει το στιλ (ή το στάιλ γκάιντ) των άλλων.
 
Μεταφράζοντας ποίηση εδώ και κάμποσα χρόνια και συμμετέχοντας σε διάφορα συμπόσια ή εργαστήρια μεταφραστικά για τη μετάφραση της ποίησης μπορώ μόνο να καταθέσω την εμπειρία μου και όχι τη γνώση των οδηγών και οδηγιών.

Δεν αρχίζουν όλοι οι αγγλόφωνοι στίχοι με κεφαλαίο, ιδιαίτερα της σύγχρονης ποίησης.

Επομένως, ισχύει αυτό που άλλωστε λένε και οι ίδιοι οι Άγγλοι και Αμερικανοί ποιητές με τους οποίους έχω συζητήσει: ότι δηλαδή στη μετάφραση ακολουθούμε τη στίξη, τον τονισμό και τον τρόπο γραφής του πρωτοτύπου.

Με πιο απλά λόγια, αν ακόμα και μετά από τελεία ο αγγλόφωνος ποιητής αρχίζει με μικρό, τότε κι εμείς οφείλουμε να κάνουμε το ίδιο. Αν πάλι τα βάζει όλα κεφαλαία, τότε κεφαλαία κι εμείς.
 

nickel

Administrator
Staff member
Επομένως, ισχύει αυτό που άλλωστε λένε και οι ίδιοι οι Άγγλοι και Αμερικανοί ποιητές με τους οποίους έχω συζητήσει: ότι δηλαδή στη μετάφραση ακολουθούμε τη στίξη, τον τονισμό και τον τρόπο γραφής του πρωτοτύπου.

Δεν διαφωνώ με αυτό που λένε, όχι μόνο οι ποιητές αλλά και οι μεταφρασιολόγοι. Και δεν ισχύουν αυτά μόνο για την ποίηση. Πότε όμως; Όταν διαφέρουν από τη νόρμα. Αν κάποιος συγγραφέας βάζει τελείες εκεί που κανονικά θα βάζαμε κόμματα, για να δώσει ένα ρυθμό πιο στακάτο στο κείμενό του, ίσως θα πρέπει να κάνει το ίδιο κι ο μεταφραστής για να πετύχει το ίδιο αποτέλεσμα. Όμως το γεγονός ότι οι ποιητές της αγγλικής γλώσσας έβαζαν κάποτε κεφαλαίο στην αρχή κάθε στίχου και τώρα κάποιοι βάζουν και κάποιοι δεν βάζουν, δεν είναι κάτι περισσότερο από μια νόρμα της αγγλικής ποίησης. Η δική μας νόρμα δεν είναι η ίδια. Θα πρέπει λοιπόν να μεταφέρεις από τη μια νόρμα στην άλλη, από την κανονικότητα της αγγλικής στην κανονικότητα της ελληνικής. Γι’ αυτό τα σονέτα του Σέξπιρ, στα οποία κάθε στίχος άρχιζε με κεφαλαίο, μεταφράστηκαν στα ελληνικά από τον Ρώτα με πεζά. Και ο Σολωμός έβαζε κεφαλαία στην αρχή των στίχων του, σήμερα όμως τυπώνονται με πεζά. Δηλαδή, οι αλλαγές δεν υπακούν μόνο στις νόρμες των γλωσσών, αλλά και στις νόρμες των καιρών.

Εκεί που δοκιμάζονται οι νόρμες και τα νεύρα του μεταφραστή είναι σε ποιήματα όπως του E. E. Cummings.
 
Όπως πολύ σωστά αναφέρετε και χρησιμοποιείτε το παράδειγμα του Κάμινγκς, μιλάμε για τη σύγχρονη ποίηση, όπου σύγχρονη ποίηση ορίζεται αυτή του 20ου και του 21ου αιώνα.

Η δική μου τοποθέτηση σε αυτή αναφερόταν και ουχί στον Σέξπιρ και στον Μίλτον...

Όσο για τη μεταφορά των συμβάσεων και των νορμών... (ή ορμών) επίτρεψέ μου, νίκελ, να αμφιβάλλω για την ορθότητά τους και να διατηρώ το δικαίωμα να τις απορρίπτω ή να τις αναθεωρώ τόσα χρόνια που ασχολούμαι με την ποίηση και τη μετάφραση.
 
Top