Μεγάλοι Έλληνες: Μέγας Αλέξανδρος του William Woodthorpe Tarn

nickel

Administrator
Staff member
Προτού αναδημοσιεύσω την κριτική του Στάντη Αποστολίδη για τη μετάφραση του έργου του Ταρν, να ενημερώσω όσους δεν το ξέρουν ότι τη Δευτέρα που μας πέρασε ο Μέγας Αλέξανδρος αναδείχτηκε ο μεγαλύτερος Έλληνας όλων των εποχών, συγκεντρώνοντας 127.011 ψήφους, κατά την τελική τηλεοπτική ψηφοφορία της παραγωγής «Μεγάλοι Έλληνες» του ΣΚΑΙ (με δεύτερο στην κατάταξη τον Γεώργιο Παπανικολάου). [Ξενομανία; Θαυμάζουμε όσους έχουν διεθνή προβολή και αναγνώριση;] Περισσότερα εδώ.

Η δεκάτομη σειρά Μεγάλοι Έλληνες που εξέδωσε ο Σκάι (στην οποία ανήκει και ο τόμος για τον Μέγα Αλέξανδρο) επιχορηγήθηκε από την Εθνική Τράπεζα και είχε επιμελητές. Υποψιάζομαι ωστόσο ότι έγινε οικονομία χρόνου και χρημάτων σε σχέση με τη μετάφραση. Και ο επιμελητής αποκλείεται να βρήκε και να έδωσε το χρόνο για σωστή επιμέλεια.



Ένας Μέγας Αλέξανδρος που «εποφθαλμιούσε το πετρέλαιο»!
Από τον Στάντη Ρ. Αποστολίδη
W. W. Tarn
Μέγας Αλέξανδρος
Μεγάλοι Έλληνες

έγχρωμη εικονογράφηση, εκδόσεις Σκάι, σ. 212, 9,90 ευρώ
Ο γνωστός διαγωνισμός για τον «μεγαλύτερο Έλληνα» —εγχείρημα πολύ αμφίβολης αξίας, γιατί πώς να σταθμιστεί η μεγαλοσύνη τόσων και τόσων διαφορώτατων μορφών, σαλτιμπάγκοι ανάμεικτοι με ιδιοφυΐες και καπεταναίοι της Επανάστασης δίπλα στον Αισχύλο, τον Βέγγο και τον Παπαδόπουλο;— αναζωπύρωσε, έστω και με την μπακαλίστικη λογική της ζυγαριάς, το πάθος των Ελλήνων για την «Ιστορία» τους. Και για να περιβληθεί με το απαραίτητο επιστημονικό κύρος η όλη προσπάθεια, κυκλοφορούν για τους 10 σημαντικότερους αντίστοιχοι τόμοι, από ειδήμονες που τεκμηριώνουν τη σπουδαιότητα καθενός. Για τον Μεγαλέξανδρο («φαβορί» αδιαφιλονίκητο απ’ την αρχή), επιλέχτηκε η μονογραφία του W. Tarn, ενός κορυφαίου της αγγλικής ιστοριογραφίας, που γράφτηκε αρχικά ως κεφάλαιο στην εγκυρότατη Cambridge Ancient History, και κατόπιν κυκλοφόρησε αυτοτελώς.

Εκπρόσωπος της ιδεαλιστικής σχολής, ο Tarn ξέρει να χαράζει με καθαρές γραμμές τη μοναδική προσωπικότητα του μεγάλου στρατηλάτη, του ηγέτη, του πολιτικού, του οραματιστή του νέου κόσμου, ενίοτε και υπερβάλλοντας στον θαυμασμό του, μα δίχως ποτέ ν’ αλλοιώνει, να ενδίδει στον μύθο, να ξεπέφτει στο γαργαλιστικό κουτσομπολιό ή να μαγαρίζει άκριτα ό,τι μοιάζει άπιαστο με σημερινά μέτρα και σταθμά, όπως συνηθίζουν οι «μινιμαλιστές» στα χρόνια μας. Στυλίστας στο γράψιμο, δεν ξεχνάει ούτε στιγμή την αγγλική του ταυτότητα, διατηρεί άγρυπνη την κριτική ματιά του, κι ακόμα και στα λιγοστά που διαφωνείς, δεν μπορείς παρά να δεχτείς πως είναι εμπνευστικός χειραγωγός και μύστης.

Όμως το πρόβλημα δεν έγκειται στο τι λέει ο Tarn, αλλά τι θα διαβάσουν οι πολλοί, μικροί και ανώνυμοι Έλληνες ότι λέει ο Tarn! Γιατί, δυστυχώς, ο δαίμονας της προχειρότητας, της αγραμματοσύνης, της βιασύνης και της ανικανότητας έχει κάνει πάλι το θαύμα του. Έχει όμως τόσο πέσει το επίπεδο του αναγνωστικού κοινού, ώστε διαβάζουν, δεν καταλαβαίνουν και προχωράνε! Γυρίζουν σελίδα και δεν σταματάνε στην απορία τους. Αντιλαμβάνονται πως το ’χασαν το ένα, το άλλο, το παράλλο, πλην δεν ανησυχούν!.. Νομίζουν πως αν συνεχίσουν, θα πιάσουν ίσως την... «υπόθεση» παρακάτω. Ή καταντούν να πιστεύουν πως «υπάρχουν και μερικές άχρηστες λέξεις ή φράσεις σε κάθε σελίδα» — για παραγέμισμα προφανώς, όπως στις σχολικές εκθέσεις! Υποτάσσονται στην ιδέα πως τ’ «ακατανόητα» πρέπει να τα προσπερνάς σαν τους πίνακες αφηρημένης τέχνης σ’ ένα μουσείο, μη δείχνοντας καν την απαρέσκειά σου, μπας και φανείς εσύ μονάχα αδαής...

Εμείς, με τον τόμο του Αλέξανδρου στο χέρι, σταματήσαμε αρχή αρχή κιόλας, στη σελ. 35, όπου για την εκστρατεία στα Βαλκάνια λέγεται ότι: «κατέλαβε τον παραλιακό δρόμο ανατολικά από την Αμφίπολη, έριξε τη Ροδόπη και προχώρησε βόρεια»! Πώς όμως τον «κατέλαβε», αφού ανατολικά της Αμφίπολης βρίσκονταν οι Φίλιπποι και ο δρόμος, επομένως, ήταν εντός της μακεδονικής επικράτειας; Και παραπέρα: Πώς «ρίχνει» άραγε κανείς ένα βουνό; Με φτυάρια; Με δυναμίτες; Τι γράφει το πρωτότυπο; Πολύ απλά: «Πήρε τον δρόμο ανατολικά απ’ την Αμφίπολη και παρέκαμψε τη Ροδόπη» (took the road ... turned Rhodope).

Στην πολιορκία της Τύρου (σ. 66), που ’γινε ως γνωστόν απ’ τη θάλασσα, ο Αλέξανδρος εμφανίζεται σε κάποια επιχείρηση με πλοία «να ανακόπτει την πορεία δύο εκ των ταγμάτων (των Τυρίων) που επέστρεφαν»! Ποιων «ταγμάτων» όμως, αφού οι Τύριοι ήταν πάνω στο νησί τους και μόνον αν περπατούσαν σαν τον Χριστό στα κύματα θα μπορούσαν να στείλουν «τάγματα» κατά των Μακεδόνων; Τι γράφει ο έρμος ο Tarn; Ότι ο Αλέξανδρος «έπιασε δύο πλοία απ’ τη μοίρα του στόλου των Τυρίων που επέστρεφαν» (cut off two of the returning squadron)!

Αν όμως τόσο εύκολα γίνηκαν τα πλοία «τάγματα», είναι ν’ απορεί κανείς όταν στη σ. 72 εμφανίζεται ο Αλέξανδρος να επιλέγει το πεδίο της μάχης στα Γαυγάμηλα και να «λειαίνει όλα τα εμπόδια πριν από τη γραμμή του για να δώσει κάθε ευκαιρία στα άρματα»! Μα οι Έλληνες δεν διάλεξαν το πεδίο, οι Πέρσες το διάλεξαν κι εκείνοι λείαναν το έδαφος για τα δικά τους άρματα (οι Έλληνες δεν είχαν!) και ο Tarn σωστά τα γράφει όλα, μόνον που οι μεταφραστές έχασαν το υποκείμενο και τα φόρτωσαν στον Αλέξανδρο! Αλλά κι αν υπέθετε κανείς πως πρόκειται γι’ απλή αβλεψία κι εννοούνται οι Πέρσες, επέρχεται η τελική έκπληξη, μετά τη λείανση που ’καναν του πεδίου: «Έτσι η γραμμή τους αιχμαλωτίστηκε»! Δηλαδή προετοίμασαν το έδαφος οι δύσμοιροι και προκάλεσαν την αιχμαλωσία τους; Ή παρά τις προπαρασκευές αιχμαλωτίστηκαν; Ούτε το ’να, ούτε τ’ άλλο! Ο Tarn ξεκινάει με μια εξεζητημένη έκφραση (Their order of battle was subsequently captured), δηλαδή: «Ακολούθως (μετά τη λείανση του πεδίου), συγκροτήθηκε η περσική παράταξη μάχης» και προχωρεί σε απαρίθμηση των επιμέρους στρατευμάτων του Δαρείου. Για αιχμαλωσίες ούτε λέξη! Άλλα μαγείρεψε όμως η αχαλίνωτη φαντασία των μεταφραστών...

Στη σ. 92, διασκεδαστικότερα περιμένουν τον αναγνώστη: οι Μακεδόνες μπρος στον Ώξο ποταμό, μην έχοντας πλεούμενα ή γέφυρες, «πέρασαν πάνω από δέρματα γεμισμένα με άχυρα και δοκάρια»! Πώς μπορεί κανείς να περάσει πάνω από δέρματα δεν αναρωτήθηκαν οι συντάκτες της ελληνικής αυτής έκδοσης, ούτε πώς είναι δυνατόν να γεμίσει κανείς με ...δοκάρια τα δέρματα! Μόνος αρωγός και πάλι το αγγλικό κείμενο, όπου διαβάζουμε λογικότατα πως πέρασαν «ξαπλώνοντας πάνω σε δέρματα παραγεμισμένα μ’ άχυρο και κάνοντας κουπί»! (lying flat on skins stuffed with rushes and paddling.) Τα δοκάρια από πού προέκυψαν, ακόμα το ψάχνουμε!...

Μα, στοιχειώδης κοινός νους θα είχε προφυλάξει από απίστευτα λάθη που βγάζουν μάτι και στον πιο ανίδεο ακόμη, όπως στη σελ. 96, όπου ο Αλέξανδρος χαρακτηρίζεται «ο πρώτος γνωστός Ευρωπαίος που... εποφθαλμιούσε το πετρέλαιο» (στη θέση του απλούστατου: set eyes upon = «αντίκρισε»)! Ή στη σ. 129, όπου μαθαίνουμε πως ο Σπιταμένης, που πολέμησε τον Μεγαλέξανδρο, «είχε καταγωγή από τους Σελευκίδες βασιλιάδες», των οποίων, ωστόσο, η δυναστεία αρχίζει ως γνωστόν κάμποσα χρόνια αργότερα! (His blood continued in the line of the Seleucid kings έγραφε ο Tarn, αλλά πού μυαλό οι μεταφραστές!)

Τέλος, σαν έφτασε ο στρατηλάτης στους Ιχθυοφάγους, οι Έλληνες αντίκρισαν έναν «πληθυσμό της παλαιολιθικής εποχής, με ξύλινα σπαθιά»! Μα είναι δυνατόν ν’ αποδίδεται το: «wooden spear» ως «ξύλινα σπαθιά»; Ως και οι πρωτόγονοι το ξέρουν πως τα ξύλινα σπαθιά δεν κάνουν παρά για παιδικά παιχνίδια, ενώ οι ξύλινες λόγχες κάνουν και παρακάνουν τη δουλειά τους!

Περαιτέρω απαρίθμηση παρόμοιων τερατωδών λαθών περιττεύει. Διαβεβαιώνω και τον πιο δύσπιστο πως δίνεται μοναχά η κορυφή του παγόβουνου. Ενός παγόβουνου ασυνειδησίας, βαθύτατης άγνοιας και ασυγχώρητης αμέλειας. Οι μεταφραστές μιλάνε για «συντονισμό ετερογενούς μάζας δικαιωμάτων»(!), αποδίδουν την πορφύρα ως «μωβ βαφές», δεν έχουν ιδέα στρατιωτικής και ιστορικής ορολογίας και ονομάζουν τα στρατιωτικά σώματα ή φάλαγγες: «κολόνες», «στήλες», ή «σειρές»(!), αγνοούν το νόημα του ρήματος «detach» (=αποσπώ) και το μεταφράζουν ως «αποκόπτω» και δώσ’ του «αποκόπτω», με αποτέλεσμα ο Αλέξανδρος ν’ «αποκόπτει» διαρκώς τον Παρμενίωνα κι άλλους στρατηγούς του. Παρανοούν τα στοιχειώδη της πολεμικής τακτικής, οι Ελληνοβακτριανοί διαστρεβλώνονται ως «Γραικοβακτριανοί»(!) κ’ επιπλέον ο λόγος βρίθει άστοχων εκφράσεων, σολοικισμών και βαρβαρισμών, από κείνους που και οι σχολικές Γραμματικές σημειώνουν με μαύρα γράμματα ως παραδείγματα προς αποφυγήν!

Το μεγαλύτερο πανηγύρι, όπως αναμενόταν άλλωστε, βρίσκεται στις υποσημειώσεις: Γίνονται συνεχώς παραπομπές «στο Αρριανός» και «στο Διόδωρος», «στο Στράβων», διότι όλ’ αυτά είναι, ως γνωστόν, αμετάφραστα! [ΣημΝ: εννοεί εδώ «άκλιτα», παρακάτω είναι τα αμετάφραστα] («Το Αρριανός».) Αλλού, Έλληνες συγγραφείς και κείμενα, όπως το Λίνδιο Χρονικό, παρουσιάζονται με την αγγλική τους μεταμφίεση («Lindian Chronicle»), αλλού η Πολιτεία του Πλάτωνος και ο Πανηγυρικός του Ισοκράτη και συγγράμματα του Αριστοτέλη με λατινικούς τίτλους, αλλού υποσημειώσεις πετσοκόβονται ή και παραλείπονται ολάκερες κι αλλού πληροφορούμαστε ότι ο Πλούταρχος απηύθυνε κάποιο έργο του «κατά των στωικών και των ...περιπατητών»!!! Μάλλον όμως περιπατητές είν’ αυτοί που σκάρωσαν τέτοια προχειρογραφήματα...

Ύστερα απ’ όλα τούτα μοιάζει επουσιώδες ότι ο χάρτης του αγγλικού πρωτοτύπου ωμά παραλείφθηκε (κ’ έτσι κυκλοφορεί ένα βιβλίο για τον Μεγαλέξανδρο δίχως χάρτη των εκστρατειών του καν!) [ΣημΝ: Έχει δίκιο ο Στάντης: δείτε το χάρτη και θα καταλάβετε πόση δουλειά θέλει για να εξελληνιστεί], ενώ στη θέση του προστέθηκε ένα φωτογραφικό παράρτημα, μαζεμένο όπως όπως, με εικόνες ώς και από παιδικά βιβλία (!) και με λανθασμένες λεζάντες, όπου η εικόνα δείχνει, λ.χ., την αναρρίχηση του Μεγαλέξανδρου στην πόλη των Μαλλών και η λεζάντα μιλάει για την πολιορκία της Γάζας, ή αλλού παριστάνεται ο Αλέξανδρος να πίνει φάρμακο που του ’δωσε ο γιατρός του σαν αρρώστησε στην Ταρσό και ο υπότιτλος παραπλανά μιλώντας για ποτά στις γαμήλιες γιορτές του Φίλιππου στη Μακεδονία!
* * *
Στον τόμο προτάσσονται τα τρία βιογραφικά των συγγραφέων: του Tarn, του προλογίσαντος Μ. Χατζόπουλου και —το μεγαλύτερο— του Θ. Βερέμη, επιστημονικού συμβούλου της έκδοσης: καθηγητής και στο Πρίστον [sic] και στο Χάρβαρντ και στην Αθήνα και Karamanlis Professsor (!) στο Fletcher School of Law. Και πρόεδρος σε Ιδρύματα. Και πρόεδρος στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας. Όμως εκτός από ένα σημείωμα, που δεν ξεπερνάει τη μισή σελίδα (και ούτε τον διπλάσιο αριθμό λέξεων απ’ το προαναφερθέν βιογραφικό) δεν είναι ορατή καμία άλλη συνεισφορά του! Το βιβλίο δεν είχε τον καιρό να το διαβάσει; Ή το διάβασε και το βρήκε καλό; Καθεμιά απ’ τις παραπάνω εκδοχές συνεπάγεται και αντίστοιχες ευθύνες! Και μιας και περί ευθυνών ο λόγος, το έργο επιδοτείται από την Εθνική Τράπεζα, και μάλιστα υπάρχει και σελίδα ολάκερη για το «ευ» και τη σημασία της «ευθύνης» και το «πρόγραμμα εταιρικής δράσης» της, «με ηθική και υλική υποστήριξη ενεργειών και δραστηριοτήτων κοινού οφέλους» κ.λπ. Ολ’ αυτά πώς συμβαδίζουν με την τυφλή επιχορήγηση τέτοιων τσαπατσουλογραφημάτων; Η Εθνική διαθέτει ένα Μορφωτικό Ίδρυμα με σπάνια επιτεύγματα στον εκδοτικό χώρο και δεν είχε έναν άνθρωπο να ελέγξει τι επιχορηγείται; Μήπως τα ηχηρά ονόματα οργανισμών και επιχειρήσεων με το αυτονόητο (όσο και αόριστο) κύρος τους θάμπωσαν τα κριτήρια;

Οι Αθηναίοι άρχοντες, υπεύθυνοι απέναντι στον Δήμο, δεν στεφανώνονταν αν δεν απέδιδαν πρώτα «ευθύνες» με τη λήξη της θητείας τους, αν δεν λογοδοτούσαν. Άρα το στεφάνι εδώ δεν θα ’πρεπε να έχει δοθεί!


 
«Έτσι η γραμμή τους αιχμαλωτίστηκε»! (...) Ο Tarn ξεκινάει με μια εξεζητημένη έκφραση (Their order of battle was subsequently captured), δηλαδή: «Ακολούθως (...), συγκροτήθηκε η περσική παράταξη μάχης» και προχωρεί σε απαρίθμηση των επιμέρους στρατευμάτων του Δαρείου. Για αιχμαλωσίες ούτε λέξη! Άλλα μαγείρεψε όμως η αχαλίνωτη φαντασία των μεταφραστών...
Όλα σωστά, βέβαια. Πάντως, αυτό το captured = συγκροτήθηκε, πολύ "εξεζητημένο", όντως. Μέχρι λανθασμένο;
 

nickel

Administrator
Staff member
Δυστυχώς, ο πρώτος τόμος του Ταρν είναι εφτασφράγιστο μυστικό (τον χάρτη τον ξεσήκωσα από τον δεύτερο, στην Αμαζόνα). Οπότε δεν ξέρω τι ακριβώς γίνεται. Για να μεταφράστηκε «αιχμαλωτίστηκε» πρέπει να υπήρχε captured στην αγγλική έκδοση, την οποία διαθέτει ο Αποστολίδης, ο οποίος αναγνωρίζει ότι η διατύπωση είναι εξεζητημένη, και, έστω από τα συμφραζόμενα, συμπεραίνει ότι θέλει να πει ότι ο Δαρείος παρέταξε τόσους πελταστές κ.λπ. Χωρίς το αγγλικό, σηκώνω τα χέρια ψηλά. Κανείς με το αγγλικό να μας δώσει ολόκληρη την πρόταση;
 
Εμένα δεν πήγε το μυαλό μου στο ότι η απόδοση του captured ως 'συγκροτήθηκε' είναι λανθασμένη, αλλά ότι η χρήση του captured από τον Tarn ίσως είναι παραπάνω από "εξεζητημένη", και μάλλον λανθασμένη.
 

nickel

Administrator
Staff member
Εμένα δεν πήγε το μυαλό μου στο ότι (α) η απόδοση του captured ως 'συγκροτήθηκε' είναι λανθασμένη, αλλά ότι (β) η χρήση του captured από τον Tarn ίσως είναι παραπάνω από "εξεζητημένη", και μάλλον λανθασμένη.
(α) Ούτε εμένα.
(β) Σήκωσα τα χέρια ψηλά.
 
Πάντως, εγώ για πορτρέτο του Μεγαλέξαντρου στο εξώφυλλο του βιβλίου θα προτιμούσα ένα από τα τόσα βέβαια και θαυμάσια μαρμάρινα κεφάλια του, παρά το αβέβαιης ταύτισης ελεφάντινο αυτό κεφαλάκι της Βεργίνας. Τέλος πάντων.
 

Earion

Moderator
Staff member
Κείμενο Tarn (Alexander the Great, vol. 1: Narrative, p. 46):

For the battle the Persians had selected the flat plain near Keramlais, between the Tigris and the Khajir, and had levelled any obstacles before their line, in order to give the chariots every chance. Their order of battle was subsequently captured.3 Their first line, save for the Persian archers, seems to have been a cavalry line. In the centre were the 1,000 Persian cavalry of the Guard and the Indian horse from Paropamisus; on the left of these were the Cadusians, [...]

Footnote 3: Arr. III, 11, 3. (=Αρριανός 3.11.3)

Κείμενο Αρριανού:

Ετάχθη δε αυτώ η στρατιά ώδε· εάλω γαρ ύστερον η τάξις ήντινα έταξε Δαρείος γεγραμμένη, ως λέγει Αριστόβουλος.

Μετάφραση E. Iliff Robson, Loeb Classical Library 1929 (παλιά, υπάρχει και νεότερη):

The army was drawn up thus: for, as Aristobulus tells us, the written arrangements as Dareius arranged it were afterwards captured.

Order of battle = Διάταξη μάχης.

Αυτό που κυριεύθηκε ήταν η διάταξη μάχης του Δαρείου, δηλαδή το έγγραφο. (Κυριεύω = συλλαμβάνω κατόπιν αγώνος υλικό του εχθρού).

Συμπέρασμα: Ο Αποστολίδης βιάστηκε. Δίκιο έχει που κατακεραυνώνει τους άσχετους, αλλά η πολλή βιασύνει τον εκθέτει. Και ο κρίνων κρίνεται.

Συμπέρασμα δεύτερο: Ας προσέχουμε στην κριτική μας. Σε ποιον το λες αυτό, καημένε, στον εαυτό σου να το πεις.

Υστερόγραφο: Συμπαθάτε με που ανασύρω παλιές ιστορίες. Όντας καινούργιος στο φόρουμ, διαβάζω αναδρομικά ό,τι έχει γραφτεί.
 

nickel

Administrator
Staff member
Υστερόγραφο: Συμπαθάτε με που ανασύρω παλιές ιστορίες. Όντας καινούργιος στο φόρουμ, διαβάζω αναδρομικά ό,τι έχει γραφτεί.
Καλά κουράγια! Το καλό/κακό (αχ αυτά τα δίκοπα μαχαίρια) είναι ότι μαζί σου (ξανα)διαβάζουμε κι εμείς. Μερικά είναι σαν να τα βλέπω πρώτη φορά. Τι έχουμε πάθει μ' αυτόν τον Γερμανό, τον «χάιμερ», τον «χάουερ» — πώς τον λένε;
 

Earion

Moderator
Staff member
Θα πήρατε είδηση ότι η κυριακάτικη Καθημερινή μοιράζει μια νέα σειρά βιβλίων με τον γενικό τίτλο Ηγέτες (διαφανέστατος ο υπαινιγμός ότι ηγέτες πια δεν βρίσκονται στην εποχή μας κλπ. κλπ. —αλλά δεν θέλω να δώσω συνέχεια), υπό τη γενική εποπτεία του Θάνου Βερέμη. Έχουν ήδη κυκλοφορήσει οι τόμοι για τον Περικλή και τον Αριστοτέλη και ήρθε η σειρά του Αλέξανδρου. Το βιβλίο για τον Αλέξανδρο δεν είναι άλλο παρά η γνωστή βιογραφία του Γουίλλιαμ Ταρν, για την οποία τόσο μελάνι χύθηκε όταν κυκλοφόρησε (σε άλλη σειρά) πριν από πέντε χρόνια. Αναρωτήθηκα αν τάχα οι συντελεστές πήραν είδηση τις επισημάνσεις των κραυγαλέων μεταφραστικών λαθών και αν ναι, τι μέτρα άραγε να πήραν. Άνοιξα λοιπόν το κείμενο και διέτρεξα τις σελίδες:

Ο Αλέξανδρος κατέλαβε τον παραλιακό δρόμο ανατολικά από την Αμφίπολη, έριξε τη Ροδόπη και προχώρησε βόρεια
διορθώθηκε σε:
Ο Αλέξανδρος πήρε τον παραλιακό δρόμο ανατολικά της Αμφίπολης, παρέκαμψε τη Ροδόπη, προχώρησε προς βορράν

Στην πολιορκία της Τύρου (...) ο Αλέξανδρος ανέκοψε την πορεία δύο εκ των ταγμάτων [των Τυρίων] που επέστρεφαν
αποδόθηκε ως:
ο Αλέξανδρος (...) ανέκοψε την πορεία δύο εκ των μοιρών που επέστρεφαν.
Αλλά, όπως επισήμανε ο Αποστολίδης, δεν ήταν πολλές οι μοίρες των Τυρίων· μία ήταν, αποτελούμενη από δεκατρία πολεμικά πλοία. Των δύο πλοίων από αυτά τα δεκατρία, καθώς επέστρεφαν στο λιμάνι, ο Αλέξανδρος ανέκοψε την πορεία, και όχι απλώς τους ανέκοψε την πορεία, τα ξεμονάχιασε και τα κυνήγησε [cut off two of the returning squadron], και ασφαλώς τα κατέστεψε ή τα αιχμαλώτισε.

Ας δούμε παρακάτω τι έγινε στα Γαυγάμηλα:
εμφανίζεται ο Αλέξανδρος να επιλέγει το πεδίο της μάχης στα Γαυγάμηλα και να «λειαίνει όλα τα εμπόδια πριν από τη γραμμή του για να δώσει κάθε ευκαιρία στα άρματα»
διορθώθηκε σε:
Για να διευκολύνουν τα άρματά τους να προελάσουν
[οι Πέρσες] είχαν απαλείψει κάθε πιθανό εμπόδιο στο πεδίο της μάχης.

Πιο κάτω:
«Έτσι η γραμμή τους αιχμαλωτίστηκε»! (...) Ο Tarn ξεκινάει με μια εξεζητημένη έκφραση (Their order of battle was subsequently captured), δηλαδή: «Ακολούθως (μετά τη λείανση του πεδίου), συγκροτήθηκε η περσική παράταξη μάχης» και προχωρεί σε απαρίθμηση των επιμέρους στρατευμάτων του Δαρείου. Για αιχμαλωσίες ούτε λέξη! Άλλα μαγείρεψε όμως η αχαλίνωτη φαντασία των μεταφραστών...
Τώρα αποδόθηκε με την εξής φράση:
Το σημείο όπου ήταν παραταγμένα τα άρματα μάχης τους κατελήφθη.
Λάθος και πάλι λάθος και των δύο, και των μεταφραστών και του Αποστολίδη. Όπως γράφω στο #7, Their order of battle was subsequently captured = η διάταξη μάχης (δηλαδή το κείμενο ή το σχέδιο, γραπτό και στις δύο περιπτώσεις, που όριζε πού είχαν τάξει ποια δύναμη οι Πέρσες) αργότερα (μετά τη μάχη) κυριεύτηκε (το άφησαν πίσω τους οι πανικόβλητοι Πέρσες στο στρατόπεδο όταν διασκορπίστηκαν).
Δεν με διαβάζουν και δεν μου αρέσει καθόλου αυτό. :laugh:

Η διάβαση του Ώξου και στη νέα έκδοση γίνεται πάνω από [γιατί «πάνω από»; «πάνω σε»] δέρματα παραγεμισμένα με βούρλα και δοκάρια (!). Ξαναθυμίζω: lying flat on skins stuffed with rushes and paddling. Δηλαδή η βελτίωση των μεταφραστών ήταν απλώς να κάνουν τα άχυρα βούρλα ...

«ο πρώτος γνωστός Ευρωπαίος που εποφθαλμιούσε το πετρέλαιο»
[set eyes upon = αντίκρισε]
έγινε :
είναι ο πρώτος Ευρωπάιος που έγινε γνωστό ότι είδε πετρέλαιο
Το «αντίκρισε» μου φαίνεται θα πήγαινε καλύτερα.

ο Σπιταμένης (...) «είχε καταγωγή από τους Σελευκίδες βασιλιάδες»
διορθώθηκε σε:
Το γένος του συνεχίστηκε με τους Σελευκίδες βασιλείς.

στους Ιχθυοφάγους, οι Έλληνες αντίκρισαν έναν «πληθυσμό της παλαιολιθικής εποχής, με ξύλινα σπαθιά»

διορθώθηκε σε:
πληθυσμό της Παλαιολιθικής εποχής, με ξύλινα κοντάρια.

Τέλος, ένα εκνευριστικό σφάλμα που ψάρεψα εγώ (και που το έχω συναντήσει κι αλλού) είναι η απόδοση του baggage: Ο Κρατερός με την οικοσκευή και τις πολιορκητικές μηχανές, τους ελέφαντες, τους αρρώστους και τους τραυματίες (...) είχε ήδη σταλεί ...

Όταν διαβάζουμε baggage σε συμφραζόμενα στρατού εν πορεία, σε εκστρατεία δηλαδή, μεταφράζουμε τα σκευοφόρα.
 

CoastalFog

New member
This thread was a pleasure to read.
No wait. Who was it about again? Oh yeah, Alexander the Great.
Who that? I'll answer that question later. Keep reading...

In his celebrated BBC documentary series In the Footsteps of Alexander the Great, British historian and broadcaster Michael Wood, upon reaching Baghdad, asks an old man what he knew about Alexander the Great.

His swift response would make any Greek wanna crawl out of his skin:
You mean Alexander the Damned? The one leveled Baghdad?

So, back to the slangy question "Who that?"
The answer depends on who you ask and who you wanna believe!
 

Earion

Moderator
Staff member
Forgive the old man, because memory can play many tricks even on young ones. Had I been given the chance, I would have reminded the old man that the ruler who leveled Baghdad was the Mongol prince Hülegü in 1258. Alexander, who may be the legendary Dhul Qarnayn (“the Two-Horned One”), and was accepted as such by early Islamic scholars, is respected by the Muslim tradition and considered a friend of God. Surprisingly (or maybe not) Alexander, who had Persepolis, the Persian capital, burned down, is viewed positively also by the Persian tradition.
 

CoastalFog

New member
Ah yesss!
The legendary and universally celebrated Alexander romance!
May we always keep its flame alight...

Thanks very much for the link to the Iranica. Glad to see it's online!
 

Thyrikion

New member
Δεν με διαβάζουν και δεν μου αρέσει καθόλου αυτό.

Θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω: ορισμένοι σας διαβάζουν, αγαπητέ Εαρίωνα,
με μεγάλη προσοχή θα έλεγα.
 
Top