Μία σου και *μια μου

nickel

Administrator
Staff member
Ένα από τα πιο συνηθισμένα «λάθη», ίσως το πιο συνηθισμένο για κάποιους που προσέχουν αυτές τις λεπτομέρειες, είναι το να γράφουμε μία, με τόνο, όταν η λέξη δεν είναι αριθμητικό και δεν έχει έμφαση. Η γραμματική και τα λεξικά είναι σαφέστατα: το αόριστο άρθρο είναι μια. Το αριθμητικό είναι μια ή μία. Παραδείγματα για να φανεί η διαφορά:

Τι μπορεί να θέλει μια γυναίκα από τον άντρα; (αόριστο)
Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και την κακή του μέρα. (αριθμητικό χωρίς έμφαση)
Η αλήθεια είναι μία. (αριθμητικό με έμφαση)
Μία σου και μία μου. (Για να διορθώσω και τον τίτλο.)
Μία θέλω, όχι δύο.

Όταν παίρνω κάποιο μεγάλο κείμενο για διόρθωση, η πρώτη δουλειά είναι να αφαιρέσω τα διπλά διαστήματα και η δεύτερη να μετατρέψω τα «μία» σε «μια». Το κάνω, μάλιστα, με Replace all και στη διόρθωση βάζω τόνους στα λίγα που τον χρειάζονται.

Ενδιαφέρον έχει και η γενική πτώση. Επισήμανε ο stathis ότι το «κατάστημα μιας στάσης» θα έπρεπε να είναι «κατάστημα μίας στάσης» — πολύ σωστά διότι υπάρχει έμφαση.

Ποιο είναι ωστόσο το ενδιαφέρον της γενικής; Στα αρχαία υπήρχε μόνο το μία και κλινόταν μία, μιᾶς, μιᾷ, μίαν. Δεν υπήρχε εμφατικό μίας. Και η σχολική Νεοελληνική Γραμματική, αν δεν έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, έχει μία και μια για την ονομαστική και την αιτιατική του αριθμητικού, αλλά μιας για τη γενική. Στα λεξικά, ευτυχώς, έχει μπει και το μίας.

Επομένως, δεν είναι περίεργο που σε σχέση με το one-stop shop έχουμε 387 ευρήματα (altavista) με «μιας στάσης» και 116 με «μίας στάσης». Οι πρώτοι μπορούν, αν θέλουν, να επιδείξουν τη σχολική γραμματική.

Είναι τελικά αστείο που πολλοί γράφουν μία εκεί που συνήθως χρειάζεται μια, και πολλοί άλλοι γράφουν μιας εκεί που ίσως χρειάζεται η έμφαση του μίας.

Το λουκούμι:
Σ’ εκείνη την παρουσίαση του βιβλίου του sarant, από την πολλή επιθυμία να δώσω έμφαση στην έκφραση «ἐν μιᾷ νυκτί» που χρησιμοποιούν οι πολυτονιστές για την «πραξικοπηματική» επιβολή του μονοτονικού, διάβασα «εν μία νυκτί» (είπαμε: μιᾷ στη δοτική). Το κατάλαβα πολλές ώρες αργότερα, όταν μου το υπέδειξε φίλος. Φαντάζομαι, θα λιποθύμησαν πολλοί κλασικοί φιλόλογοι στο ακροατήριο. Τώρα που το θυμήθηκα, παρηγοριέμαι που το έχουν πει και 10.700 άλλοι στο διαδίκτυο.
 
Το λουκούμι:
στην έκφραση «ἐν μιᾷ νυκτί» που χρησιμοποιούν οι πολυτονιστές για την «πραξικοπηματική» επιβολή του μονοτονικού
Πάντως η ίδια η έκφραση δεν είναι καν κλα(σ)σική (νύκτωρ, δια νυκτός) για να ενοχληθούν ...οι κλα(σ)σικοί:)
Αντί γραμματικής, πρακτικότερος ο Βοσκόπουλος: "Μα εγώ αγαπώ μία, μόνο μία, και στον κόσμο καμία..."
 

nickel

Administrator
Staff member
Έγραφα στο αρχικό σημείωμα, σε σχέση με τη γενική πτώση και την καθιερωμένη πια γενική του αριθμητικού, μίας:
Και η σχολική Νεοελληνική Γραμματική, αν δεν έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, έχει μία και μια για την ονομαστική και την αιτιατική του αριθμητικού, αλλά μιας για τη γενική. Στα λεξικά, ευτυχώς, έχει μπει και το μίας.

Στη νέα γραμματική, στην ενότητα για τα αριθμητικά (σ. 62), διαβάζουμε:
μία/μια
μίας/μιας
μία(ν)/μια(ν)​
Κολλημένος στα παλιότερα, αυτός που έγραφε τις σημειώσεις αποκάτω ξέχασε το μίας:
Οι μορφολογικοί τύποι μία, μίαν και δύο χρησιμοποιούνται συνήθως για μεγαλύτερη έμφαση, ενώ οι μορφολογικοί τύποι μια, μιαν και δυο χρησιμοποιούνται σε πιο χαλαρή ομιλία, π.χ. Έχεις μόνο μία μητέρα, αλλά δεν έχεις μια μόνο θεία. Τα γράμματα φτάνουν δυο δυο.​
Νωρίτερα, στο αόριστο άρθρο (σελ. 30), υπάρχουν πάλι και οι δύο τύποι, αλλά αυτή τη φορά προηγείται το άτονο:
μια/μία
μιας/μίας
μια(ν)/μία(ν)​
Στην αποκάτω σημείωση, το τονισμένο αριθμητικό προηγείται αλλά δεν δίνεται άλλη έμφαση στη διαφορά.
Το αόριστο άρθρο δεν έχει κλητική. Παρουσιάζει ίδιους μορφολογικούς τύπους με το αριθμητικό επίθετο ένας, μία/μια, ένα. Διακρίνονται μόνο από τη σημασία τους μέσα στον λόγο. Με το αριθμητικό δηλώνεται ποσότητα, ενώ με το άρθρο το μη συγκεκριμένο, π.χ. Η Ιωάννα έχει ένα παιδί (αριθμητικό). Ο μικρός Αλέξης ήταν ένα πολύ ζωηρό παιδί (άρθρο).

Έγραφε ο Ζαζ τις προάλλες:
Νομίζω δεν έχουμε τονίσει αρκετά ότι το «μίας στάσης» (με τόνο) είναι προτιμότερο από το «μιας στάσης» για σαφέστερη / εμφατικότερη αριθμητική δήλωση.

Αυτό μπορούμε να το δούμε καλύτερα στο «μίας χρήσης». Σύμφωνα με το altavista, τα τονισμένα είναι περίπου το ένα τρίτο των μη τονισμένων, «μιας χρήσης». Τα δεύτερα έχουν ωστόσο ιστορία ολόκληρη πίσω τους, από τον καιρό που φωνάζαμε ότι δεν υπάρχει «μίας».
 

Zazula

Administrator
Staff member
Στο αόριστο άρθρο (σελ. 30), υπάρχουν πάλι και οι δύο τύποι, αλλά αυτή τη φορά προηγείται το άτονο:
μια/μία
μιας/μίας
μια(ν)/μία(ν)​
Στη Βασική Γραμματική της Ελληνικής (ΙΕΛ) πάντως —που απευθύνεται κυρίως σε όσους μαθαίνουν ελληνικά— πρώτα δίνεται το μία για το αόριστο άρθρο και δεύτερο το μια (βλ. σελ. 14 τού pdf). Μήπως τελικά παραείμαστε υπερβολικά ρυθμιστικοί με την επιβολή της διάκρισης του μία από το μια; Δεν έχει πει κάποιος ότι οι λεπτές διακρίσεις όμορφα καίγονται; :)
 
Άσε που υπάρχουν και οι Ζακυθινοί: ποίος έχει μία φωτία; έλεγε κάποιος στο στρατό.
 

nickel

Administrator
Staff member
Μήπως τελικά παραείμαστε υπερβολικά ρυθμιστικοί με την επιβολή της διάκρισης του μία από το μια;
Δεν υπάρχει «επιβάλλω», δεν υπάρχει «πρέπει». Είναι αρκετά τα σημεία όπου έχω χάσει κάθε ελπίδα ότι θα υπάρξει κάποια συμφωνία και συνέπεια. Βλέπω καθημερινά τόσα μία στη θέση του αόριστου μια, που αν ήταν ευρώ θα είχα ξεπληρώσει μόνος μου το εθνικό χρέος.
 

unique

Member
Μία ή μια;

Σε λόγια κείμενα χρησιμοποιούμε στη θέση του μη αριθμητικού "μια" το "μία" ή όχι;
 

alsims

New member
Ένα από τα πιο συνηθισμένα «λάθη», ίσως το πιο συνηθισμένο για κάποιους που προσέχουν αυτές τις λεπτομέρειες, είναι το να γράφουμε μία, με τόνο, όταν η λέξη δεν είναι αριθμητικό και δεν έχει έμφαση. Η γραμματική και τα λεξικά είναι σαφέστατα: το αόριστο άρθρο είναι μια. Το αριθμητικό είναι μια ή μία. Παραδείγματα για να φανεί η διαφορά:
...

Μπράβο Nickel που έθιξες αυτό το θέμα. Όχι μόνο υπάρχουν πάρα πολλοί που κάνουν αυτό το λάθος, αλλά το βλέπω και σε πολλούς επαγγελματίες μεταφραστές όταν κάνω διορθώσεις μεταφράσεων.
Δυστυχώς όμως δεν μπορώ να βρω καμία επίσημη πηγή που να αναφέρει αυτό τον κανόνα ... Λες ότι η γραμματική και τα λεξικά είναι σαφέστατα. Εντούτοις, ακόμη και του Μπαμπινιώτη -- που είναι μοναδικός στην ανάλυση τέτοιων θεμάτων -- του έχει ξεφύγει αυτό το θέμα: γράφει "μια/μία" στα παραδείγματα και δεν αναφέρει τη διαφορά. Το ίδιο και ο Τριανταφυλλίδης στη Γραμματική του: αναφέρει το "μια (μία)" είτε ως αριθμητικό είτε ως αόριστη αντωνυμία.
Εσύ έχεις καμία επίσημη πηγή; Ή μήπως τελικά ο κανόνας αυτός δεν είναι επίσημος αλλά τον βλέπουν απλώς ως κάτι "λογικό" λίγοι μόνο σαν και εμάς;
 

alsims

New member
Έκανα λάθος! Στη Γραμματική του Τριανταφυλλίδη, βρήκα το "μια" (χωρίς τόνο) στα αόριστα άρθρα, και όχι στις αόριστες αντωνυμίες όπως νόμιζα. Και έχουμε την επιλογή του μια ή μία ως αριθμητικό. Επομένως, ΥΠΑΡΧΕΙ επίσημη πηγή. Δόξα τοις θεοίς, λύθηκε και αυτό! :)
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα. Υπάρχει και νεότερη πηγή (για να μην ψάχνουμε και τις ενδιάμεσες): Μπαμπινιώτης στο Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών. Γράφει:

μία – μια. Αν μιλούμε αόριστα για κάτι, χρησιμοποιούμε το άτονο θηλυκό αόριστο άρθρο μια «κάποια»: μια μέρα, δεν θυμάμαι πότε ακριβώς..., ενώ, όταν θέλουμε να δηλώσουμε αριθμό, χρησιμοποιούμε το τονιζόμενο αριθμητικό μία (π.χ. Ήθελα να αγοράσω δύο φούστες, αλλά τελικά αγόρασα μία.)
Το άτονο μια προφέρεται και συλλαβίζεται ως μία συλλαβή (συνίζηση), ενώ το μία κανονικά ως δύο (μί-α).


Θα μπορούσε να πει τα ίδια και για το ζευγάρι δύο - δυο. Ωστόσο, χρησιμοποιούμε συχνά τα μια και δυο σαν αριθμητικά όταν δεν υπάρχει έμφαση. Και κάποιοι επιμένουν να χρησιμοποιούν μία και δύο σε όλες τις περιπτώσεις λόγω της λόγιας παράδοσης: δεν «ακούνε» τη συνίζηση.
 

Kat71

Member
Καλημέρα. Υπάρχει και νεότερη πηγή (για να μην ψάχνουμε και τις ενδιάμεσες): Μπαμπινιώτης στο Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών. Γράφει:

μία – μια. Αν μιλούμε αόριστα για κάτι, χρησιμοποιούμε το άτονο θηλυκό αόριστο άρθρο μια «κάποια»: μια μέρα, δεν θυμάμαι πότε ακριβώς..., ενώ, όταν θέλουμε να δηλώσουμε αριθμό, χρησιμοποιούμε το τονιζόμενο αριθμητικό μία (π.χ. Ήθελα να αγοράσω δύο φούστες, αλλά τελικά αγόρασα μία.)
Το άτονο μια προφέρεται και συλλαβίζεται ως μία συλλαβή (συνίζηση), ενώ το μία κανονικά ως δύο (μί-α).


Θα μπορούσε να πει τα ίδια και για το ζευγάρι δύο - δυο. Ωστόσο, χρησιμοποιούμε συχνά τα μια και δυο σαν αριθμητικά όταν δεν υπάρχει έμφαση. Και κάποιοι επιμένουν να χρησιμοποιούν μία και δύο σε όλες τις περιπτώσεις λόγω της λόγιας παράδοσης: δεν «ακούνε» τη συνίζηση.
Με έχει δυσκολέψει πολύ η χρήση του μία και του μια. Για παράδειγμα λέμε μία σειρά από...; ή μία έρευνα κατέδειξε;
 

nickel

Administrator
Staff member
Για παράδειγμα λέμε μία σειρά από...; ή μία έρευνα κατέδειξε;
Και στις δύο περιπτώσεις θα βάλουμε μία (και όχι μια) αν είναι αριθμητικό και όχι αόριστο. Στα αγγλικά θα δείχναμε ίσως την έμφαση βάζοντας one αντί για a( n ). Στα ελληνικά το μία θα το διαβάσουμε με έμφαση για να δείξουμε ότι είναι αριθμητικό (παλιά θα το υπογραμμίζαμε κιόλας όταν γράφαμε) — η έμφαση είναι άλλωστε η μοναδική επιλογή που έχουμε για τα αριθμητικά ένας / ένα.
Και θα υπάρχει λόγος που θέλουμε αριθμητικό. Αλλιώς, αρκεί το μια. Όπως υποψιάζομαι ότι συμβαίνει εδώ. Π.χ.

Για παράδειγμα, μια έρευνα κατέδειξε ότι στην Ιρλανδία οι καταναλωτές πληρώνουν 10,99 € για τέσσερα ξυραφάκια Gillette Mach-3 σε σύγκριση με 6,84 € στο Λονδίνο [...]
Μελετήσαμε τα πορίσματα δέκα ερευνών και [...] Ωστόσο, μία έρευνα κατέδειξε [...]
 

Earion

Moderator
Staff member
Στα αγγλικά θα δείχναμε ίσως την έμφαση βάζοντας one αντί για a( n ).
Δεν είναι τιμητικό για έναν χρήστη της νέας ελληνικής, αλλά, ναι, η καλύτερη κομπογιανίτικη συνταγή (rule of thumb) είναι να σκεφτείς για ένα δευτερόλεπτο στα αγγλικά. Αν θέλεις να πεις one cat, ελληνικά μία γάτα (με τόνο). Αν θες να πεις a cat, ελληνικά πες μια (χωρίς τόνο).
 

Kat71

Member
Δεν είναι τιμητικό για έναν χρήστη της νέας ελληνικής, αλλά, ναι, η καλύτερη κομπογιανίτικη συνταγή (rule of thumb) είναι να σκεφτείς για ένα δευτερόλεπτο στα αγγλικά. Αν θέλεις να πεις one cat, ελληνικά μία γάτα (με τόνο). Αν θες να πεις a cat, ελληνικά πες μια (χωρίς τόνο).
Θα λέγαμε: οι υποψήφιοι περνούν μία δέσμη δοκιμασιών η οποία περιλαμβάνει... ή μια δέσμη δοκιμασιών;
 

nickel

Administrator
Staff member
Θα λέγαμε: οι υποψήφιοι περνούν μία δέσμη δοκιμασιών η οποία περιλαμβάνει... ή μια δέσμη δοκιμασιών;
Κανονικά θα πούμε «οι υποψήφιοι περνούν μια δέσμη δοκιμασιών η οποία περιλαμβάνει».
Δεν χρειάζεται να τονίσουμε κάποιο αριθμητικό «μία» («μία δέσμη, όχι δύο»).
 

Kat71

Member
Κανονικά θα πούμε «οι υποψήφιοι περνούν μια δέσμη δοκιμασιών η οποία περιλαμβάνει».
Δεν χρειάζεται να τονίσουμε κάποιο αριθμητικό «μία» («μία δέσμη, όχι δύο»).
Ευχαριστώ για την απάντηση. Αν λέγαμε μία δέσμη δοκιμασιών, η τάδε...;
 

Kat71

Member
Ευχαριστώ για την απάντηση. Αν λέγαμε μία δέσμη δοκιμασιών, η τάδε...;
Ή μία δοκιμασία που αξιολογεί την καρδιοαναπνευστική αντοχή είναι η τάδε ...;
 
Top