Akkuyu

Earion

Moderator
Staff member
Υπάρχει ένα χωριό στην επαρχία Αδάνων της Τουρκίας, που τ' όνομά του τ' ακούμε πολλά χρόνια τώρα στις ειδήσεις, για ένα λόγο πολύ γνωστό και αρκετά επικίνδυνο. Το τοπωνύμιο στα τουρκικά είναι Akkuyu (που σημαίνει Λευκό Πηγάδι, Ασπροπήγαδο). Παρατηρώ ενοχλητικά μεγάλη διακύμανση στο πώς μεταφέρεται το τοπωνύμιο στα ελληνικά. Άλλοτε τονισμένο στη δεύτερη συλλαβή (Ακούγιου), άλλοτε στην τελευταία (Ακουγιού), άλλοτε χωρίς καθόλου τονικό σημάδι (Ακουγιου), που είτε δείχνει απόλυτη άγνοια και αμηχανία είτε είναι γέννημα της γνωστής δυσλειτουργίας στο λογισμικό των ελληνικών ΜΜΕ, που αφήνουν το τονούμενο αρκτικό κεφαλαίο φωνήεν χωρίς τόνο. Από τις υποτυπώδεις γνώσεις μου της τουρκικής ονοματολογίας νομίζω πως η αυθεντική προφορά στα τουρκικά ρίχνει το βάρος του τονισμού στην πρώτη συλλαβή, αλλά ... (προσοχή!) αφήνει με την εκφορά του διπλού συμφώνου να φανεί ευδιάκριτα ότι πρόκειται για σύνθετο με δύο όρους (Είναι έτσι, τουρκομαθείς; Προσπέφτω στα πόδια σας). Τον παλιό καιρό η ορθογραφική σύμβαση στα τουρκικά ήταν να μένουν διακριτά τα δύο συστατικά στοιχεία, γι' αυτό κι εμείς στα ελληνικά τα μεταφέραμε με δύο λέξεις (Ντεντέ Αγάτς, Ουλού Μπουρούν, Τουλού Μπουνάρ, Εσκή Σεχίρ, Τσανάκ Καλέ —προσέξτε το τελευταίο). Όλα αυτά όμως στη νέα ορθογραφία της τουρκικής έγιναν μία λέξη. Κι επειδή το τοπωνύμιο δε θα πάψει να μας απασχολεί στο μέλλον, θα πρότεινα (όχι ως γενική αρχή, αλλά ειδικά για την προκείμενη περίπτωση) να επαναφέρουμε την παλιά συνήθεια, να προφέρουμε και να γράφουμε το τοπωνύμιο με τα δύο συνθετικά του ευδιάκριτα, γιατί με τον τρόπο αυτό παραδόξως θα είμαστε πλησιέστερα στο πρωτότυπο. Ακ Κουγιού.
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα.

Ο (γερασμένος πια) Πάπυρός μου δεν περιέχει το τουρκικό χωριό, αλλά, αν το έγραφε σαν μία λέξη, θα απλοποιούσε τα σύμφωνα και θα έγραφε κάτι σε ΑΚΟΥΓΙΟΥ (το γράφω με κεφαλαία γιατί δεν ξέρω πού θα έβαζε τον τόνο). Έχει ωστόσο ο Πάπυρος λήμμα για τους Τουρκομάνους Ασπροπροβατάδες, τους Ak Koyunlu, που δεν γράφονται μία λέξη σαν το τοπωνύμιο, και το λήμμα είναι Ακ-Κουγιουνλού, μετάφραση αυτού του λήμματος της Britannica. Δεν καταλαβαίνω γιατί έβαλαν «κου» στα πρόβατα, αλλά στη Wikipedia βλέπω ότι η περσική ονομασία ήταν Āq Quyūnlū. Στο διαδίκτυο, πάντως, έχουμε «Ακ Κογιουνλού»: https://www.google.gr/search?q="Ακ+Κογιουνλού"&sourceid=chrome&ie=UTF-8

Το ελληνικό Ακούγιου είναι ενδεχομένως αγγλόφερτη προφορά. Η τουρκική, ακόμα και στα αγγλικά, είναι, όπως έγραψες, δίτονο, άκ-κουγιού. Άρα Ακ Κουγιού για όσους θέλουν στην ελληνική λέξη να αποτυπώνεται η τουρκική ετυμολογία (φιλόδοξο), Ακουγιού για τους εμμένοντες στην απλογράφηση μονολεκτικής απόδοσης.
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
[...]αφήνει με την εκφορά του διπλού συμφώνου να φανεί ευδιάκριτα ότι πρόκειται για σύνθετο με δύο όρους (Είναι έτσι, τουρκομαθείς; Προσπέφτω στα πόδια σας). Τον παλιό καιρό η ορθογραφική σύμβαση στα τουρκικά ήταν να μένουν διακριτά τα δύο συστατικά στοιχεία, γι' αυτό κι εμείς στα ελληνικά τα μεταφέραμε με δύο λέξεις (Ντεντέ Αγάτς, Ουλού Μπουρούν, Τουλού Μπουνάρ, Εσκή Σεχίρ, Τσανάκ Καλέ —προσέξτε το τελευταίο). Όλα αυτά όμως στη νέα ορθογραφία της τουρκικής έγιναν μία λέξη.
Για την προφορά, στα τουρκικά από όσο ξέρω προφέρεται Άκκουγιού, δηλαδή περίπου αυτό που λες, Εάριε, και όπως τα λέει ο Νίκελ. Δεν είναι περίεργο στα τουρκικά να μην είναι ευδιάκριτος ο τονισμός ακόμα και στις λέξεις που δεν αποτελούνται από περισσότερα συνθετικά, καθώς η εκφορά του λόγου είναι πιο κυματιστή, αν μπορώ να το πω έτσι, δεν έχει απότομα σκαμπανεβάσματα όπως έχουν π.χ. τα ελληνικά.

Για την προφορά στα ελληνικά, κι εγώ ψηφίζω Ακουγιού. Εξάλλου και τα υπόλοιπα είναι εξελληνισμένα, παρόλο που γράφονται στα ελληνικά ως δύο λέξεις και η προφορά τους είναι πιο κοντά στην τουρκική.
 
Top