Πώς λέγεται το σχήμα «Θα μπορούσε κανείς να πει»;

Χαίρετε.

Έπεσα τυχαία πανω στο site αυτο και μπορω να πω οτι ενθουσιάστηκα με τον πλούτο που βρηκα.

Για να μην μακρυγορω ομως, μιας και θα εχουμε αρκετό χρονο στο μελλον να γνωριστουμε, μπαίνω στο ψητό.

Θα ηθελα να ρωτήσω οταν λεμε "Θα μπορουσε καποιος να πει" ... οτι αυτο το σπιτι ειναι ψηλό.
Υπαρχει καποια ονομασία για την παραπανω προταση/σχήμα λόγου?

Αγαπητέ Niemand, περιμένω κι εγώ με ενδιαφέρον την απάντηση στην ερώτησή σου. :) Κάτι ειδικό θα είναι αυτό που ρωτάς (προσωπικά, δεν έχω ιδέα.)

Στο μεταξύ, όμως, να σε καλωσορίσω, μη μας περάσεις και για ακατάδεχτους...

Niemand said:

Θα ηθελα να ρωτήσω οταν λεμε "Θα μπορουσε καποιος να πει" ... οτι αυτο το σπιτι ειναι ψηλό.
Υπαρχει καποια ονομασία για την παραπανω προταση/σχήμα λόγου?

Click to expand...

Χαίρε! Ομολογώ ότι δεν έχω καταλάβει ποιο είναι το σχήμα λόγου στο οποίο αναφέρεσαι. Τον δισταγμό με τον οποίο θα γινόταν η διαπίστωση ότι το σπίτι είναι ψηλό;

Χαίρετε.

Αναφέρομαι στον δισταγμό, στον πλάγιο τρόπο, πείτε το όπως θέλετε.
Δεν είναι ακριβώς δισταγμός, είναι μια μάλλον πλάγια κατάφαση.

Σ’ αυτό τέλος πάντων :)

...
Θα μπορούσε κάποιος να πει πως είναι η δυνητική ευκτική της αρχαίας;

Δυνητική ευκτική (και στις κύριες και στις δευτερεύουσες προτάσεις): ονομάζεται η ευκτική οποιουδήποτε χρόνου (εκτός μέλλοντα) μαζί με το "ἄν" και μεταφράζεται με το "θα και παρατατικό" ή με "μπορεί να και το ρήμα", π.χ. ἔχοις ἄν με διδάξαι τί ἐστί νόμος;=θα με δίδασκες τί είναι νόμος; ή (προτιμότερο) μπορείς να με διδάξεις τί είναι νόμος; Εκφράζει αυτό που μπορεί να γίνει στο παρόν και στο μέλλον.


Η δυνητική ευκτική είναι η ευκτική κάθε χρόνου, εκτός του μέλλοντα, με το δυνητικό ἄν. Δέχεται άρνηση οὐ και δηλώνει το δυνατόν στο παρόν ή στο μέλλον[SUP]2[/SUP]. Μεταφράζεται με τα «είναι δυνατόν να», «μπορεί να», «θα» + παρατατικό.
Αντιστοιχεί στη δυνητική υποτακτική της Ν.Ε.:
Πατὴρ πονηρὸς οὐκ ἄν ποτε γένοιτο δημαγωγὸς χρηστός.
Tίνι ἂν πόλις ἀρέσκοι ἄνευ νόμων;
N.E.: Αύριο να δεις γέλιο.

2. Η δυνητική ευκτική μπορεί να δηλώνει επίσης:
...
β) Γνώμη με μετριοπάθεια, αντί οριστικής ενεστώτα ή μέλλοντα:
Οὐ γὰρ ἂν ὑμᾶς βουλοίμην χείρους Ἀργείων φανῆναι.
N.E.: Θα σου έλεγα να μείνεις. [θα + οριστ. παρατατικού]

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C106/523/3443,13916/


Και καλωσήρθες, θα έλεγα.

Η conditionnel των γαλλικών (για την ακρίβεια, ο conditionnel των γαλλικών, αλλά τι να γίνει, οι εγκλίσεις θηλυκές...).

Δεν νομίζω να έχει δοθεί όνομα στο λεκτικό αυτό σχήμα.

Πάντως σε βιβλίο βρήκα να το μνημονεύει ο Τζάρτζανος:

Αχιλλεύς Α. Τζάρτζανος. Νεοελληνική σύνταξις (της κοινής δημοτικής). 2η έκδ. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη, 1996, τόμ. 1, σ. 290:

§ 191. 2) Σημ. α΄. Ο ρ ι σ τ ι κ ή ..π α ρ α τ α τ ι κ ο ύ .με το θα μπροστά της (συνήθως στο α΄ πρόσωπο) χρησιμοποιείται πολλές φορές στον καθημερινό λόγο αντίς για αντίστοιχη α π λ ή .ο ρ ι σ τ ι κ ή του ε ν ε σ τ ώ τ α. Έτσι, μετριάζοντας κανείς τον αξιωματικό τόνο της απλής οριστικής, εκφράζεται με λεπτότητα και ευγένεια: Για τούτο, Αγγελή μου, θα σε συμβούλευα να πας κατευθείαν στη θέση σου (αντίς : σε συμβουλεύω) Τρ. 110. Σεις, που έχετε τέτοια θέση, θα μπορούσατε να μου φανείτε χρήσιμος (αντίς : μπορείτε — αν θέλετε) Τρ. 66. Θα έπρεπε να πάει κανείς να τον φωνάξει (αντίς : πρέπει). Η δική σου γνώμη λοιπόν θα ήτον να το στείλομε του Δημάρχου; (αντίς : είναι άραγε;) Έρσ. 145. Ε! τι θα ’θελες να γίνει; Τη ρώτησε. Τι να θέλω; είπε απότομα (= τι θέλεις;) Βεν. 160.

Στο ίδιο, σ. 268:
§ 174. 4) Σημ. …. Τέλος, αυτό το ήθελα χρησιμοποιείται με κάποια λεπτότητα αντίς για το αξιωματικό θέλω : Ήθελα να τον ιδώ, να του παραγγείλω μια εικόνα (= θέλω) Ζ.Π. 23. Πόσο το ήθελα κι εγώ να ταξιδέψω! Ίλιγγ 105· βλ. και Τρ. 78.

Ομοίως χρησιμοποιείται συνηθέστατα με δυνητική έννοια ο παρατατικός (του ρήματος μπορώ) μπορούσα, σε όλα τα πρόσωπα : Μπορούσες να μείνεις κι εδώ, είπεν η μητέρα· μόνο μη ξυπνήσει άξαφνα το Κρινιώ και πάρει φόβο (= θα μπορούσες) Ππδ. Φόν. 63· βλ. και Ζ.Π. 82. Απ’ την εμορφιά δεν μπορούσες να την κοιτάξεις τη βασιλοπούλα (= δε θα μπορούσες) Π.Μ. 83. Ο Αντρίκος είπε· μα εδώ κάτι παράξενο τρέχει· δεν μπορούσε να κάνει έτσι το παιδί στα καλά καθούμενα (= δε θα μπορούσε να κάνει, δε θα έκανε) Έρσ. 303. Μπορούσαμε τότε να πάμε στην Κέρκυρα· είναι κοντά (= θα μπορούσαμε, μπορούμε, αν θέλεις) Ίλιγγ. 237.



Βραχυγραφίες
Βεν. = Ηλίας Βενέζης, Αιγαίο: διηγήματα. Αθήνα: Πυρσός, 1941.
Έρσ. = Γεώργιος Δροσίνης, Έρση: διήγημα. Αθήνα: Ι. Ν. Σιδέρης, 1929.
Ζ.Π. = Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Διηγήματα. Αθήνα, 1927.
Ίλιγγ. = Δ. Α. Κόκκινος, Ίλιγγος: μυθιστόρημα. Αθήνα, 1932.
Π.Μ. = Παραμύθια. Εκλογή Γ. Α. Μέγα. Αθήνα: Εστία, 1927.
Ππδ. Φόν. = Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Η φόνισσα. Αθήνα: Ελευθερουδάκης, 1930.
Τρ. = Αντώνης Κ. Τραυλαντώνης, Λεηλασία μιας ζωής: μυθιστόρημα. Αθήνα: Νέα Εστία, 1936.

Παιδια, χίλια ευχαριστω.
Υποκλίνομαι.