P. D. James

Σπάνια διαβάζει κανείς κάπως αναλυτική κριτική της μετάφρασης ενός βιβλίου -που βέβαια συνήθως θα είναι αρνητική. Παλιότερα το έκανα συχνά, τώρα δεν προλαβαίνω γιατί είναι χρονοβόρα δουλειά, χώρια ότι στενοχωρείς συναδέλφους. Τυχαία, διάβασα σε έναν μάλλον πολιτικό ιστότοπο - ηλεπεριοδικό, μια εκτενή παρουσίαση ενός ρωσικού αστυνομικού μυθιστορήματος, η οποία ξεκινάει εντοπίζοντας μεταφραστικά λάθη.

Παραθέτει αποσπάσματα κακών ελληνικών, με κάποια από τα οποία συμφωνώ -αλλά όχι με όλα, ούτε τα βρίσκω αξιομνημόνευτα (βέβαια, αν όλη η μετάφραση έχει λακούβες, δεν θα διαβάζεται άνετα). Θα σταθώ όμως στο εξής:

Εδώ, πέρα των ξύλινων ελληνικών, έχουμε και λάθη. Ήδη στο κείμενο του πρώτου εσωφύλλου, η Ρουθ Ρέντελ αναφέρεται σαν “Ρουθ Ρένταλ” και η Φ. Ντ. Τζέημς (“Φ”, εκ του Phyllis), αναφέρεται σαν Π. Ντ. Τζέιμς (προφανώς, κατ’ απόδοση του P. D. James)…

Είναι όμως λάθος το Π. Ντ. Τζέιμς; Φυσικά η μεγάλη κυρία λέγεται Phyllis, αλλά στα βιβλία της υπογράφει P.D.James, το οποίο από τη γαλλική Βικιπαίδεια θεωρείται και nom de plume. Ο άγγλος που ζητάει ένα βιβλίο της υποθέτω ότι ζητάει βιβλίο της "Πι Ντι Τζέιμς" και όχι της "Φι". Άλλωστε και στη ρωσική Βικιπαίδεια το σχετικό λήμμα την αναφέρει Баронесса Фи́ллис До́роти «Пи Ди» Джеймс.

Αν γράψεις ολόκληρο το όνομά της, ασφαλώς θα τη γράψεις Φύλλις (ή Φίλις; τα αντιδάνεια ονόματα κρατούν την ορθογραφία τους; ) αλλά νομίζω το να θεωρείται λάθος το Π.Ντ.Τζέιμς δεν διαφέρει πολύ από το να θεωρείται λάθος το M. Karagatsis με το επιχείρημα ότι λεγόταν Δημήτρης.

Ή κάνω λάθος;

Κάπου έχουμε συζητήσει και κάτι ανάλογο (νομίζω με αφορμή αν πρέπει να γράφουμε Γ. κλπ. Μπους ή Ντ(άμπγια). κλπ. Μπους).

Προς το παρόν, γελάω με το «Χ. Φ. Λόβκραφτ». Διότι ο H. P. Lovecraft δεν έγινε «Χ. Π.» αφού το P. είναι Phillips, αλλά εκεί σταματά και η πιστότητα. Ο Λάβκραφτ έγινε Λόβκραφτ. Ε, άμα μου πεις ότι διάβασες Χου Φου ή Χι Φι Λόβκραφτ, θα σε ρωτήσω «Και ποιος είν' αυτός;»


Με ενδιαφέρει και το γενικότερο θέμα:

Παραθέτει αποσπάσματα κακών ελληνικών, με κάποια από τα οποία συμφωνώ -αλλά όχι με όλα, ούτε τα βρίσκω αξιομνημόνευτα (βέβαια, αν όλη η μετάφραση έχει λακούβες, δεν θα διαβάζεται άνετα).

Click to expand...

Γράφει εκεί ο βιβλιοκριτικός:
Και είναι η αίσθηση που σε ακολουθεί σε όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης, ότι, δηλαδή, σε κάποιο βαρβαρισμό θα σκαλώσεις, κάπου θα χρειαστεί να επανέλθεις, για να καταλάβεις, ή για να αποκαταστήσεις τον ειρμό. Η ελληνική έκδοση της ιστορίας της Marinina εκτυλίσσεται με τον φόβο της επόμενης λεκτικής ανακολουθίας. Πράγμα που αφαιρεί και από την ευχαρίστηση της ανάγνωσης και από την ατμόσφαιρα του μύθου.

Για να τεκμηριώσεις αυτή την αίσθηση χρειάζεται να δώσεις πολλά παραδείγματα. Αλλά δεν είσαι υποχρεωμένος να την τεκμηριώσεις. Ο βιβλιοκριτικός αναλαμβάνει αυτή τη διαμεσολάβηση και είτε κερδίζει το κοινό του χτίζοντας την αξιοπιστία του είτε χάνει την αξιοπιστία του με τις υπερβολές του (ξέρω πολλούς ταινιοκριτικούς που έχουν πέσει στο ένα αστεράκι αξιοπιστίας στα μάτια μου). Επειδή δεν διαβάζω ούτε τις μεταφράσεις ούτε τους κριτικούς, δεν έχω γνώμη.

Έχω γνώμη για το αρχικό ερώτημα; Αποκρυπτογραφούμε τα αρχικά με τα οποία έγινε γνωστός ο δημιουργός και τα οποία κρύβουν την προφορά του πραγματικού ονόματος ακόμα και από τον ομιλητή της ξένης γλώσσας; Μου δημιουργείται η εντύπωση ότι για να νιώσουν πιο ασφαλείς οι Έλληνες αποκρυπτογραφούν ή αναλύουν τα αρχικά. Αλλά αυτή η εντύπωση θέλει τεκμηρίωση. Υπομονή, λοιπόν.

---

Για αρχή:

H. P. Lovecraft: Χ. Φ. Λάβκραφτ ή Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ

J. K. Rowling (Joanne Rowling. The K honours her grandmother Kathleen, but is not part of her legal name.) : Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, Τζόαν Ρόουλινγκ

http://biblionet.gr/main.asp?page=r...gh=&OrigLang=&PagesFrom=&PagesTo=&avail_stat=

P. G. Wodehouse – Pelham Grenville Wodehouse : Π. Γκ. Γουντχάουζ, Πέλαμ Γκρένβιλ Γουντχάους

http://biblionet.gr/main.asp?page=r...gh=&OrigLang=&PagesFrom=&PagesTo=&avail_stat=

P. D. James – Phyllis Dorothy James : Π. Ντ. Τζέιμς. Και όχι Τζέημς, όλοι Τζέιμς και στον Πάπυρο.

http://biblionet.gr/main.asp?page=r...gh=&OrigLang=&PagesFrom=&PagesTo=&avail_stat=

Edward Estlin Cummings (October 14, 1894 – September 3, 1962), known as E. E. Cummings, with the abbreviated form of his name often written by others in lowercase letters as e e cummings [...]

Αλλά πώς να γράψεις σε απλοποιημένα ελληνικά «ι ι κάμινγκς» για να κρατήσεις την αγγλική προφορά;

Biblionet:
http://biblionet.gr/main.asp?page=r...gh=&OrigLang=&PagesFrom=&PagesTo=&avail_stat=

Η επιλογή του Γιάννη Λειβαδά στην έκδοση του Ηριδανού: ε. ε. κάμμινγκς (Ναι, με τελείες :-( )
http://biblionet.gr/book/124360/Cummings,_Edward_Estlin,_1894-1962/Ποιήματα

Ειδικότερα:

Name and capitalization

Cummings's publishers and others have sometimes echoed the unconventional orthography in his poetry by writing his name in lowercase and without periods (full stops), but normal orthography (uppercase and full stops) is supported by scholarship and preferred by publishers today. Cummings himself used both the lowercase and capitalized versions, though he most often signed his name with capitals.

The use of lowercase for his initials was popularized in part by the title of some books, particularly in the 1960s, printing his name in lower case on the cover and spine. In the preface to E. E. Cummings: The Growth of a Writer by Norman Friedman, critic Harry T. Moore notes, "He [Cummings] had his name put legally into lower case, and in his later books the titles and his name were always in lower case." According to Cummings's widow, however, this is incorrect. She wrote to Friedman: "you should not have allowed H. Moore to make such a stupid & childish statement about Cummings & his signature." On February 27, 1951, Cummings wrote to his French translator D. Jon Grossman that he preferred the use of upper case for the particular edition they were working on. One Cummings scholar believes that on the rare occasions Cummings signed his name in all lowercase, he may have intended it as a gesture of humility, not as an indication that it was the preferred orthography for others to use.
http://en.wikipedia.org/wiki/E._E._Cummings#Name_and_capitalization


Οπότε: Ε. Ε. Κάμινγκς

A. J. Cronin – Archibald Joseph Cronin : Α. Τζ. Κρόνιν, (Άρτσιμπαλντ) Τζόζεφ Κρόνιν (αλλά και Α. Τ. Κρόνιν)

Υπάρχουν και κάποια «Άρτσιμπαλντ Ι. Κρόνιν». Μα, αφού κάνατε τον Τζόζεφ Ιωσήφ, γιατί δεν κάνατε και τον Άρτσιμπαλντ Αρχιβάλδο;

http://biblionet.gr/main.asp?page=r...gh=&OrigLang=&PagesFrom=&PagesTo=&avail_stat=

C. S. Lewis – Clive Staples Lewis : Κ. Σ. Λιούις (μα ούτε ένα Λούις!)

http://biblionet.gr/main.asp?page=r...gh=&OrigLang=&PagesFrom=&PagesTo=&avail_stat=

-------------------------

Βλέπουμε ότι κατά κανόνα, αν δεν γράφεται το πλήρες όνομα σε ελληνική μεταγραφή, μπαίνει ο ήχος του αρχικού του αποκρυπτογραφημένου ονόματος. Φαίνεται ειδικότερα στα αρχικά που μπορεί να είναι σκληρά ή μαλακά σύμφωνα, π.χ. το G γίνεται ανάλογα Τζ. ή Γκ. (και όχι Τ. ή Γ., και βέβαια όχι Τζι). Οπότε η P. D. James κατ’ εξαίρεση ίσως έχει μεταγραφεί απ' όλους σαν Π. Ντ. Τζέιμς. Από σεβασμό στα αγγλικά αρχικά ή επειδή το Ph κρύβεται καλύτερα από τα G;

T. S. Eliot – Thomas Stearns Eliot : Τ. Σ. Έλιοτ, Τόμας Στερνς Έλιοτ

http://biblionet.gr/main.asp?Pointe...1965&person_ID=4404&sortorder=-1&Pagesize=100

Θυμίζω ωστόσο ότι έχει κυκλοφορήσει και σαν Θωμάς: Θ. Σ. Έλιοτ
http://www.kavafis.gr/kavafology/articles/content.asp?id=5

---

Περισσότερες προκλήσεις στο:
List of literary initials
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_literary_initials

Τόνοι δεν μπαίνουν, όταν το συγκεκομμένο αρχικό είναι τονισμένο;

Νομίζω ότι ο λόγος που όλοι κράτησαν το Π. στη μεταγραφή του P.D.James είναι αυτός που ανέφερα στην αρχή, ότι δηλαδή η συγγραφέας υπέγραφε έτσι σκόπιμα και όχι απλώς για να εξοικονομήσει χώρο στο εξώφυλλο.

Μα νομίζω η πρακτική τους είναι (σχεδόν;) πάντα και απαρέγκλιτα ένα γράμμα (εμένα δεν μ'αρέσει, αλλά ξα τους). Πώς μπορούμε να ξέρουμε αν είναι "σκόπιμο" ή όχι, αφού απλά ακολουθεί τον κανόνα; Εγώ πάντως θα έβαζα Φ. Ψάχνω πάντα την προφορά, π.χ. αν είναι G κοιτάζω αν θα το βάλω Γκ ή Τζ· αν είναι Ε κοιτάζω αν θα το βάλω Ε ή Ι (ή Η)· αν είναι Α, αν θα το βάλω Α ή Εϊ ή έστω Έ. Έτσι λοιπόν κι εδώ, θα κοιτάξω την προφορά. Και στα ελληνικά, με σιχτιρίζει όταν βλέπω Α και ανακαλύπτω ότι κρύβεται ένα Αικατερίνη ή ένας Αιμίλιος. Θα προτιμούσα Αικ και Αιμ, ή έστω Αι. Δεν μ' αρέσει να λέω Α ή Άλφα και μετά να διαπιστώνω ότι τους λένε Αικατερίνη και Αιμίλιο, δηλ. Ε. Αντίστοιχα με το Ε για Ειρ ή Ει (Ειρήνη) κοκ.

Και αν δούμε Ελ. Γεωργίου πώς ξέρουμε αν είναι Λευτέρης ή Ελένη;

Έλα ντε! Και θυμήσου ότι παλιότερα το όνομα του συγγραφέα ενός βιβλίου γραφόταν στη γενική. Διάβαζες (λέμε τώρα) Ευ. Αντωνοπούλου, Το πετάλωμα των ημιόνων εν Καρυταίνη και δεν ήξερες αν ο συγγραφέας ήταν ο Ευάγγελος Αντωνόπουλος ή η Ευανθία Αντωνοπούλου. Ευτυχώς που εδώ και αρκετά χρόνια έχει καθιερωθεί το όνομα στην ονομαστική.

sarant said:

Νομίζω ότι ο λόγος που όλοι κράτησαν το Π. στη μεταγραφή του P.D.James είναι αυτός που ανέφερα στην αρχή, ότι δηλαδή η συγγραφέας υπέγραφε έτσι σκόπιμα και όχι απλώς για να εξοικονομήσει χώρο στο εξώφυλλο.

Click to expand...

Πιθανότατα. Αλλά το αστείο είναι ότι ένα όνομα έχει καθιερωθεί με εξαίρεση και πάνω σ' αυτό έπεσε ο βιβλιοκριτικός!

Zazula said:

Τόνοι δεν μπαίνουν, όταν το συγκεκομμένο αρχικό είναι τονισμένο;

Click to expand...

Μπαίνουν, μπαίνουν. Αν ξέχασα κάποιον, θα φταίει η ξεχασιά.

drsiebenmal said:

Και αν δούμε Ελ. Γεωργίου πώς ξέρουμε αν είναι Λευτέρης ή Ελένη;

Click to expand...

Τα ονόματα που κυκλοφορούν με αυτή την κρυπτικότητα δεν θέλουν να δηλώνουν ούτε καν το φύλο.

Κι αν δούμε Leni Holz πώς ξέρουμε αν είναι άντρας ή γυναίκα; Πρέπει να το έχω ξαναγράψει αλλά έχει γούστο. Κάποτε έγραφα στα αγγλικά ένα άρθρο για το μπριτζ και ήθελα να αναφερθώ σε μια παρτίδα του/της Leni Holz (το επώνυμο δεν είναι το ίδιο μάλλον) αλλά δεν ήξερα το φύλο και δεν ήξερα αν έπρεπε να βάλω, στην περιγραφή του κόλπου, he ή she. Έβαλα λοιπόν αγγελία στο Usenet, στο rec.games.bridge και ρώτησα αν είναι a lady or a gentleman.

Και μου απαντάει κάποιος: Bridge player Leni Holz is a male, hence no lady. Not much of a gentleman, either.

Έχω ένα αμερικανικής προέλευσης Thaddeus σε αρχικό. Σε βιβλίο του που κυκλοφορεί στα ελληνικά, ο εκδότης έχει βάλει Τ. Εγώ σκεφτόμουν να βάλω Θ. Ωστόσο δεν είμαι καν σίγουρος για την προφορά Θάντεους (με ξέρετε δα τι σχέση έχω με τις προφορές...:inno:). Οπότε;

Εγώ θα το έβαζα οπωσδήποτε Θ. Για να μη σου πω ότι μπορεί και να τον μετέγραφα Θαδδαίο και ανοίξουμε άλλη συζήτηση.

Θα έγραφες Θαδδαίος για κάποιον που γεννήθηκε το 1990;

Zazula said:

Θα έγραφες Θαδδαίος για κάποιον που γεννήθηκε το 1990;

Click to expand...

Μα δεν μπαίνεις στον πειρασμό όταν τα εναλλακτικά είναι Θάντιους και Θαντέους;

(Πρέπει να προσέχω τι λέω εδώ μέσα...)

Aν στα αγγλικά το όνομά του είναι Τ.P.Doe, μάλλον Τ. θα τον έβαζα.

Zazula said:

Έχω ένα αμερικανικής προέλευσης Thaddeus σε αρχικό.

Click to expand...

Α, δεν το είχα δει προσεκτικά. Άρα κι αυτός κυκλοφορεί σαν T. που διαβάζεται Τι.