Εκκινήστε ή ξεκινήστε εδώ: τα ελληνικά των εγχειριδίων

nickel

Administrator
Staff member
Ο τίτλος είναι ενδεικτικός και όχι περιοριστικός. Δηλαδή, με πρώτο παράδειγμα-στόχο το «εκκινήστε» θα ήθελα να σχολιάσω κάποιους γλωσσικούς τύπους και διατυπώσεις που σέρνονται σε διάφορα εγχειρίδια, κυρίως σε σχέση με υπολογιστές και λογισμικό αλλά όχι μόνο. Πρόκειται για αταίριαστους λόγιους τύπους, άκομψες διατυπώσεις, πράγματα που δεν είναι ακριβώς λάθος, αλλά εμένα με ενοχλούν και αναρωτιέμαι αν ενοχλούν και άλλους. Δεν αναφέρομαι σε ορολογία — άλλου παπά ή νήματος ευαγγέλιο.

Πρώτη σκέψη: δεν καταλαβαίνω γιατί τα διάφορα εγχειρίδια και τα διάφορα κείμενα στο διαδίκτυο ή σε ηλεκτρονικά προγράμματα πρέπει να διαφέρουν από την απλή καθημερινή ελληνική που θα διαβάζαμε π.χ. σε μια εφημερίδα. Δεν χρειάζεται να γράφουμε λες και απευθυνόμαστε σε κάποιον παππού από την πιο συντηρητική φράξια των ελληναράδων.

Δεύτερη σκέψη: Ναι, απαιτείται να ακολουθούμε το πρωτότυπο σχεδόν σαν να πρόκειται για νομικό ή ιατρικό κείμενο, αλλά συχνά το πρωτότυπο είναι γραμμένο από τεχνικούς, ενίοτε από τεχνικούς που δεν έχουν μητρική τη γλώσσα του πρωτοτύπου. Εκεί, όταν ο μεταφραστής γνωρίζει το αντικείμενο, οφείλει να ξεφύγει από το πρωτότυπο και να μεταφέρει το νόημά του με ακρίβεια και καλογραμμένα ελληνικά.

Δεν εννοώ ότι θα αποκτήσουμε υπερβολική οικειότητα με τον αναγνώστη («Φιλάρα, την έκανες την πατάτα. Κούμπα στο κουμπί που λέει "Ούξω" μπας και λυθεί το πρόβλημα»), αλλά πρέπει να τον βοηθάμε να καταλάβει. Ακόμα και να ρίχνουμε φως στις ασάφειες του πρωτοτύπου. (Αν έχετε πρόβλημα με την ανάληψη πρωτοβουλιών, κάντε το μετά από συνεννόηση.)

Μιλάμε στο χρήστη στον πληθυντικό, αλλά δεν χρειάζεται να έχουμε τόσα «παρακαλούμε» όσα οι Εγγλέζοι. Λέμε «Διαβάστε» αλλά «Να διαβάσετε» (θα τα ξαναπούμε, ίσως, για την προστακτική).

Τέλος πάντων, ήθελα ένα μέρος να ρίχνω κάποια τέτοια που εμένα τουλάχιστον με ενοχλούν. Και ξεκινώ:

Δεν με ενοχλεί το ουσιαστικό «εκκίνηση». Δεν με χαλάει να διαβάσω «η εκκίνηση του προγράμματος γίνεται με την εντολή» ή «κάντε εκκίνηση του προγράμματος», αλλά δεν μπορώ να χωνέψω το «Εκκινήστε». Οπότε:

start = ξεκινήστε, κάντε εκκίνηση
 
Διαλέγω ένα φαινόμενο που, με τον καιρό, με ενοχλεί όλο και περισσότερο. Παράδειγμα:
You assign product posting groups to items and resources.
Συνήθης, βιαστική, μετάφραση:
Αντιστοιχίζετε ομάδες καταχώρησης προϊόντων σε είδη και πόρους.
Όλα καλά. Έλα μου, όμως, που δεν βγάζει νόημα. Πού είναι η έμφαση; Στο ότι εσείς κάνετε την αντιστοίχιση; Στο ότι το Α αντ/ζεται στο Β; Το ανάποδο; Πού;
Κοντολογίς, τέτοιες προτάσεις, τις κάνω:
Οι γενικές ομάδες καταχώρησης ειδών αντιστοιχίζονται σε είδη και πόρους.

_________________________________________________________________________

Και ένα κλασικό παράπονο που έχω:
Μεταφράζοντας λογισμικό, το None γίνεται κατά περίπτωση Κανένας, Καμία, Κανένα.
Όμως, είναι δεδομένο ότι κάπου θα γίνει μπέρδεμα, κάποιος θα πιάσει την παλιά μνήμη για να προ-μεταφράσει το νέο πρόγραμμα. Αποτέλεσμα, στο μενού της τηλεόρασής σου θα δεις τη ρύθμιση "Ηχητικά εφέ-> Καμία".
Πρόταση (για το λογισμικό):
None = Χωρίς
 
Last edited:
start = ξεκινήστε, κάντε εκκίνηση
Όταν μιλάμε για λογισμικό, μια φυσική και απλή έκφραση είναι και το "ανοίξτε (το Τάδε πρόγραμμα)". Το θέμα περιπλέκεται λίγο περισσότερο σε τεχνικά εγχειρίδια, π.χ. "start the engine". Εκεί η πιο φυσική έκφραση (νομίζω) είναι "βάλτε μπρος", αλλά για κάποιους παραείναι informal, με δεύτερη το φλύαρο "θέστε σε λειτουργία". Σωστά;
 
Lexoplast, το "ανοίξτε/άνοιγμα" αντιστοιχεί ήδη στο open, και δεν υπάρχει λόγος να διαταραχθεί αυτή η αντιστοιχία. Παραθέτω κάποιες επίσημες αποδόσεις, στις οποίες έχει χρησιμοποιηθεί το "εκκινήστε", για να δούμε ότι το πρόβλημα είναι μάλλον μεγαλύτερο απ' ό,τι φανταζόμαστε, καθώς χρησιμοποιούνται, ούτε λίγο ούτε πολύ, (τουλάχιστον) 4 διαφορετικά ρήματα!
Για παράδειγμα:
Launch Internet Explorer Browser.lnk.
Go to your old computer and start Windows Easy Transfer.
Retry the operation after a few seconds. ("Εκκινήστε ξανά" αντί για "Επαναλάβετε", που είναι το σωστό.)
Initiate a new scan.
Συμφωνώ, λοιπόν, με τον Νικόλαο.

Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι οι μετοχές. Η διατύπωση "Το πρόγραμμα αυτό, δημιουργημένο και εκτελεσμένο από τον ίδιο το χρήστη..." είναι απολύτως ενοχλητική.
Γιατί να μην πούμε "το οποίο δημιούργησε και εκτέλεσε ο ίδιος ο χρήστης" ή "το οποίο δημιουργήθηκε και εκτελέστηκε από τον ίδιο το χρήστη"; Μέγα θέμα.
 
Εγώ πάντως δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να απλοποιήσουμε τα πάντα. Έτσι όπως πάμε έχουμε καταργήσει ήδη ένα σωρό χρήσιμες λέξεις που θα μας έλυναν πολλά προβλήματα στη μετάφραση, ειδικά όταν υπάρχει περιορισμένος χώρος. Για παράδειγμα, γιατί δεν μπορώ ποτέ να γράψω "η μετρηθείσα" και πρέπει ντε και καλά να γράφω "που έχει μετρηθεί/μετρήθηκε"; Με ενοχλούν αυτά, πολυ με ενοχλούν...
Κατά τον ίδιο τρόπο το "εκκινηθείσα διαδικασία" γίνεται "η διαδικασία που έχει εκκινηθεί"
Επίσης είναι πολύ ενοχλητικό αυτοί να μπορούν να γραφουν Launch (όπως λέει ο συνάδελφος πιο πάνω) κι εμείς να πρέπει να έχουμε μονοφόρι το "εκκινήστε" ενώ υπάρχουν ένα σωρό ωραία ρήματα.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Το start = εκκινήστε μερικές φορές είναι η βέλτιστη απόδοση, ιδίως για μηχανολογικά αντικείμενα, όπως π.χ. «εκκινήστε / μην εκκινείτε αμέσως τον κινητήρα» κλπ. Το start here (λ.χ. σε quick-start guides) θα προτιμούσα να το βλέπω «αρχίστε από εδώ».
 
Α, θυμήθηκα και το εξής καταπληκτικό! Αντί για την "εκκίνηση", χρησιμοποιείται ενίοτε η... "θέση σε λειτουργία" (και στη μικρομαλακή έχει εμφανιστεί)! Έλεος!
 
(Τώρα μου ήρθαν μαζεμένα.)
Για να συνεχίσω το παράπονο του yannismark. Τρανό παράδειγμα προβληματικής απόδοσης-σύνταξης:
They are inserted by choosing the relevant item on the menu.
Εισάγονται επιλέγοντας το σχετικό στοιχείο στο μενού. (Δηλαδή, το επιλέγουν οι "they";)

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για τη σωστή απόδοση. Προσωπικά προτιμώ την εξής σύνταξη:
Για να τις/τα/τους εισαγάγετε, επιλέξτε το σχετικό στοιχείο από το/στο/του μενού.
 
Last edited:
Στη Microsoft το βρίσκω πιο λογικό να λέει θέση σε λειτουργία, γιατί το εκκίνηση για μένα προϋποθέτει την ύπαρξη μηχανισμού, για να μπει σε κίνηση. Εκτός κι αν το δούμε υπό το πρίσμα των φανταστικών γραναζιών του λογισμικού...
Αλλά όπως και να το κάνουμε το "θέση σε λειτουργία" είναι λιγάκι βαρύ.
Επίσης, επειδή δεν ξέρω να βάζω quotes :)
Zephyrous: They are inserted by choosing the relevant item on the menu.
Εισάγονται επιλέγοντας το σχετικό στοιχείο στο μενού. (Δηλαδή, το επιλέγουν οι "they"; )
Θα έβαζα "εισάγονται με την επιλογή του σχετικού στοιχείου..."
 
Εννοώ ότι μπορείς κάλλιστα να πεις "έναρξη" (όχι εκκίνηση). Τι πιο φυσικό; Γιατί "θέση σε λειτουργία"; Παραπέμπει σε θέση που αρχίζει να λειτουργεί.
 
To "θέση σε λειτουργία" δε μ' ενοχλεί όσο ενοχλεί τον Zephyrous, αλλά μου φαίνεται φυσικό για μηχανικά μέρη που αρχίζουν να κινούνται και ολίγον τι αφύσικο για λογισμικό.
 
Μια χαρά είναι το "θέση σε λειτουργία" και είναι και καθιερωμένη απόδοση. Βέβαια η αλήθεια είναι ότι χρησιμοποιείται περισσότερο σε μηχανολογικά/ηλεκτρολογικά, παρά σε υπολογιστές. Αλλά θεωρώ πως στέκεται σε πολλές περιπτώσεις μια χαρά και λύνει και πολλά προβλήματα.
 
Θέτω σε λειτουργία -> θέση σε λειτουργία. Το ιδεώδες θα ήταν "θέσιμο".
Βάζω σε λειτουργία -> βάλσιμο σε λειτουργία.

Απλώς, οι ουδέτερου γένους παραγωγικές καταλήξεις -μο, -μα (βάλσιμο, ξεκίνημα) έχουν εξοστρακιστεί κι έχουν γίνει ταμπού, γιατί είναι της δημοτικής, και συστηματικά προκρίνονται οι θηλυκές σε -η. Και εξ αυτού μύρια κακά έπονται, όπως αυτό το "θέση", που καλείται να καλύψει και τη στατική "θέση" και το ενεργητικό "θέσιμο".
 
Μια χαρά είναι το "θέση σε λειτουργία" και είναι και καθιερωμένη απόδοση.

Μη λέμε ό,τι θέλουμε. Καθιερωμένη απόδοση δεν είναι. Συχνή (που λέει ο λόγος) μπορεί να είναι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι καθιερωμένη. Και πάλι, αν εννοούμε "συχνή", είναι σαν να λέμε ότι εμφανίζεται ενίοτε σε κείμενα μηχανικών, τα οποία πρέπει να μεταφραστούν προς τα αγγλικά.
Το "θέση σε λειτουργία" παραπέμπει στο "κάθισμα σε λειτουργία", όχι στην εκκίνηση. Δηλαδή:
Θέση σε λειτουργία του μηχανισμού

Καταλαβαίνετε τίποτα από αυτήν την απόδοση; Εγώ, όχι.
 
Zazula, γιατί ο αναγνώστης να μην σπάσει την πρόταση ως εξής: "θέση" + "λειτουργία του μηχανισμού";
 
Μη λέμε ό,τι θέλουμε. Καθιερωμένη απόδοση δεν είναι. Συχνή (που λέει ο λόγος) μπορεί να είναι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι καθιερωμένη. Και πάλι, αν εννοούμε "συχνή", είναι σαν να λέμε ότι εμφανίζεται ενίοτε σε κείμενα μηχανικών, τα οποία πρέπει να μεταφραστούν προς τα αγγλικά.
Το "θέση σε λειτουργία" παραπέμπει στο "κάθισμα σε λειτουργία", όχι στην εκκίνηση. Δηλαδή:
Θέση σε λειτουργία του μηχανισμού

Καταλαβαίνετε τίποτα από αυτήν την απόδοση; Εγώ, όχι.

Απορώ γιατί το κάνουμε ζήτημα. Το έχω συναντήσει πάρα πολλές φορές σε κείμενα γραμμένα από μηχανικούς και σε κείμενα της Ε.Ε. Αν είναι συχνή, είναι λίγο-πολύ καθιερωμένη. Αλλά και πάλι, δεν μας υποχρεώνει κανείς να την χρησιμοποιήσουμε αν δεν μας αρέσει. Περί ορέξεως ουδείς λόγος.
 
Και η θέση σε λειτουργία και η θέση σε ισχύ (για νομοθετικά κείμενα) είναι πολύ συνηθισμένα στην ενωσιακή ορολογία (ενώ το ενωσιακός δεν είναι συνηθισμένο, αλλά προσπαθώ να το διαδώσω αφού το κοινοτικός είναι ολοένα και ανακριβέστερο). Βέβαια, είναι γαλλισμοί από το mise en marche/ mise en vigueur, ενώ το "έναρξη ισχύος" θα ήταν ίσως προτιμότερο.
 

nickel

Administrator
Staff member
Έχει ήδη πολύ ψωμί αυτό το νήμα, αλλά επειδή η συζήτηση για το «θέση» μού βγάζει ένα ντεζαβού, να προσθέσω σε όσα είπαν οι προλαλήσαντες:
στις εκφράσεις που έχουμε από τα γαλλικά προστέθηκε πριν από πολλά χρόνια, στην καθαρεύουσα, το «θέση εν ισχύϊ» (γραφόταν έτσι, με διαλυτικά). Πολλές απ' αυτές τις εκφράσεις έχουν μεταφερθεί στη δημοτική με ένα απλό φτιασίδωμα και είναι αναπόφευκτο να ξενίζουν τους νεότερους, ιδίως όσους δεν μπορούν να χωνέψουν το «θέση» με τη σημασία του «τοποθέτηση», «θέσιμο» που λέει ο Costas. Μας περιβάλλουν πολλά τέτοια ζόμπι και καλό είναι να τα αποφεύγουμε, χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως «έναρξη της ισχύος», «εφαρμογή» ή «έναρξη της εφαρμογής», άλλες σε άλλες περιπτώσεις (άλλη ώρα για τα start και launch).
 
Top