εργαλειοποιώ, εργαλειοποίηση = instrumentalize, instrumentalization

Υπάρχει τέτοια λέξη; Την άκουσα σήμερα το πρωί από το στόμα μιας κυρίας στη ΝΕΤ και σπάω το κεφάλι μου να ανακαλύψω τι είδους μετάφραση είναι. Διαπίστωσα ότι δεν είναι η πρώτη που τη χρησιμοποίησε.
Μέχρι και σε διπλωματική εργασία στο Πάντειο τη βρήκα.
Τι σημαίνει; Εκμεταλλεύομαι; Χρησιμοποιώ; Μετατρέπω σε εργαλείο; (Πάντως ό,τι και να σημαίνει, μου χτύπησε πολύ άσχημα όταν το άκουσα.)

Αλεξάνδρα, χρησιμοποιείται αρκετά συχνά για να δείξει ότι προσδίδεται εργαλειακός χαρακτήρας σε μια διαδικασία.

Μάλλον δεν διαβάζω τα κατάλληλα έντυπα :)

Όσο για τη μετάφραση, στα γλωσσάρια μου έχω την εργαλειοποίηση ως "outilisation" στα γαλλικά και "tooling up" στα αγγλικά (από τη βιβλιογραφία του Καστοριάδη), ενώ η εργαλειακότητα είναι instrumentalité και instrumentality αντίστοιχα, και ο εργαλειακός instrumental.

Ναι, βλέπω ότι και η εργαλειοποίηση έχει πολλά ευρήματα. Έμαθα μια καινούρια λέξη, λοιπόν.

Περιμένω τώρα να εμφανιστεί στην αναζήτηση και το εργαλειοποιώ και να παραπέμπει εδώ, γιατί μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ούτε ένα στο ελληνικό διαδίκτυο.

Υπάρχει στον αόριστο: Τα πάντα εν σοφία εργαλειοποίησε. :)

zephyrous said:

Αλεξάνδρα, χρησιμοποιείται αρκετά συχνά για να δείξει ότι προσδίδεται εργαλειακός χαρακτήρας σε μια διαδικασία.

Click to expand...

Αυτό είναι που λέμε τα άγνωστα διά των αγνώστων...

(Νόμιζα ότι είχε πιο χειροπιαστό χαρακτήρα: δεν περίμενα να είναι όρος του Καστοριάδη, αλλά κάποιου μαστοριάδη...)

stathis said:

Αυτό είναι που λέμε τα άγνωστα διά των αγνώστων...

Click to expand...

Συμφωνώ. Δε ρίχνεις, φίλτατε Ζεφ, μια ερμηνεία;

zephyrous said:

Αλεξάνδρα, χρησιμοποιείται αρκετά συχνά για να δείξει ότι προσδίδεται εργαλειακός χαρακτήρας σε μια διαδικασία.

Click to expand...

Τόσο νέος και τόσο σοφός αυτός ο Ζεφ! Τσ, τσ, τσ...

stathis said:

(Νόμιζα ότι είχε πιο χειροπιαστό χαρακτήρα: δεν περίμενα να είναι όρος του Καστοριάδη, αλλά κάποιου μαστοριάδη...)

Click to expand...

Πες τα, βρε σύντροφε!

Μέχρι να απαντήσει και ο zephyrus, το παρακάτω απόσπασμα από περίληψη άρθρου νομίζω δείχνει καθαρά την έννοια:

While women were not at the forefront when it came to devising these policy priorities and/or considering their outcomes, rendering women “invisibilized”, in certain cases, we see their “instrumentalization”, i.e., representations of women appear to be used in instrumental ways to justify such policies and promote new citizenship trends. Yet, women are not a homogenous group, and they are by no means passive in these processes.

Δηλαδή χρήση κάποιου πράγματος/έννοιας κλπ. ως εργαλείου/μέσου για την επίτευξη κάποιου στόχου (με αρνητική χροιά).

Πολύ απλά, η εργαλειακότητα είναι ό,τι δηλώνει σε ορθολογικό επίπεδο. Είναι η αλλαγή του χαρακτήρα μιας διαδικασίας (και όχι μόνο), ώστε αυτή να αποκτήσει ιδιότητες "εργαλείου", δηλαδή κάπως ψυχρό, κλειστό, ορθολογικό και χρηστικό χαρακτήρα.

Επίσης, δεν είναι όρος του Καστοριάδη, Γκαγκάριν. Χρησιμοποιείται ευρέως. :)
Απλώς στη δική μου βάση δεδομένων -καθαρά μεταφραστικά- υπήρχε ο όρος με τα παράγωγά του.

Δεν αναφερόμαστε, λοιπόν, στην έννοια "serving as a means or influence; helpful", αλλά στην έννοια "relating to, or characterized by an instrument or instruments" (αμφότερες από το Collins). Σωστά;

Εξαρτάται από την οπτική γωνία.
Για παράδειγμα, ένας αφελής μαρξιστής θεωρεί ότι στις αλλοτριωμένες (ξενωμένες) κοινωνίες οι θεσμοί έχουν εργαλειοποιηθεί και έχουν κάπως πιο εξωτερικό, λειτουργικό χαρακτήρα, και μάλιστα περιορίζονται μόνο στην εκπλήρωση των ζωτικών λειτουργιών (φουνξιοναλιστική άποψη, θετική φόρτιση από μαρξιστική σκοπιά). Ένας σώφρων άνθρωπος (δηλαδή μη μαρξιστής), από την άλλη, χρησιμοποιεί την εργαλειοποίηση κυρίως με την έννοια της κριτικής σε κάτι αρνητικό (π.χ. η εργαλειοποίηση του κατοικιδίου σημαίνει ότι το κατοικίδιο χρησιμοποιείται αποκλειστικά για πρακτικούς λόγους -η γάτα για τα ποντίκια, ο σκύλος για φύλακας, ο γάιδαρος για μεταφορά- και καταργεί κάθε άλλο ρόλο της ύπαρξής του).

Και σώφρoνες μαρξιστές (ας μου συγχωρεθεί η αντίφαση), πάντως, όπως ο Χορκχάιμερ, μίλησαν επικριτικά για εργαλειακό Λόγο.

Από χθες, με τη συνέντευξη του συνταγματολόγου Δημήτρη Τσάτσου στην κυριακάτικη Καθημερινή, η εργαλειοποίηση ζει κι αυτή τα 15 λεπτά διασημότητας (όχι πάντως με την έννοια που περιέγραψε ο zephyrous):

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί κι ένα ακόμη ενδεχόμενο: Ο υποψήφιος Πρόεδρος να αρνηθεί την «εργαλειοποίησή» του ως «σκεύος» τεχνάσματος για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100006_19/07/2009_322787

Μπορούσε να το πει και πιο απλά βέβαια...

stathis said:

Από χθες, με τη συνέντευξη του συνταγματολόγου Δημήτρη Τσάτσου στην κυριακάτικη Καθημερινή, η εργαλειοποίηση ζει κι αυτή τα 15 λεπτά διασημότητας (όχι πάντως με την έννοια που περιέγραψε ο zephyrous):

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί κι ένα ακόμη ενδεχόμενο: Ο υποψήφιος Πρόεδρος να αρνηθεί την «εργαλειοποίησή» του ως «σκεύος» τεχνάσματος για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100006_19/07/2009_322787

Μπορούσε να το πει και πιο απλά βέβαια...

Click to expand...

όχι μόνο πιο απλά, αλλά και σε σωστά ελληνικά
(αυτή η "εργαλειοποίησή του ως σκεύος τεχνάσματος" είναι υψηλή ποίηση. Από που να ξεκινήσει κανείς; Από το ότι θα πρέπει λογικά να ήταν "ως σκεύους"; Από τον προβληματισμό για το αν το τέχνασμα έχει "σκεύη", ή από ... ΟΚ σταματώ).

Ο νεολογισμός πλέον και επίσημα στο Δελτίο Επιστημονικής Ορολογίας και Νεολογισμών (ΔΕΟΝ), τ. 11 (Ακαδημία Aθηνών, Αθήνα 2012).