Quem não tem cão caça com gato [pt]

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Πορτογαλικό. Στα ελληνικά σημαίνει «όποιος δεν έχει σκύλο, κυνηγάει με το γάτο». Υπάρχει και σε παραλλαγή, Quem não tem cachorro, caça com gato, όπου cachorro σημαίνει «κουτάβι» στα πορτογαλικά της Πορτογαλίας και «σκύλος» στα πορτογαλικά της Βραζιλίας.

Η παροιμία σημαίνει «όταν δεν έχεις το κατάλληλο εργαλείο να κάνεις τη δουλειά σου, βρες ένα άλλο και βολέψου μ' αυτό, σκοπός είναι να γίνει αυτό που θέλεις/πρέπει». Πώς θα το λέγαμε στα ελληνικά;

Υπάρχουν διάφορες εκφράσεις που κάπως μοιάζουν, όπως «στην αναβροχιά καλό είν' και το χαλάζι», «απ' το ολότελα, καλή κι η Παναγιώταινα», αλλά η αντιστοιχία δεν είναι σωστή κατά τη γνώμη μου, γιατί οι ελληνικές εκφράσεις αυτές σημαίνουν «από το να μην έχεις τίποτα, βολέψου με ό,τι βρεις».

Στα πορτογαλικά εσχάτως, η παροιμία κυκλοφορεί και σε παραλλαγή καμιά φορά, δηλαδή λένε «Quem não tem cão, caça COMO gato», όποιος δεν έχει σκύλο, κυνηγάει ΣΑΝ γάτα. Όμως, αυτή η εκδοχή είναι απλώς υπερδιόρθωση, γιατί δεν φαίνεται λογικό το να κυνηγάς με το γάτο (αυτά τα λέει όποιος δεν έχει γνωρίσει το δικό μου), αλλά είναι πιο λογικό να κυνηγάς σαν γάτος, πονηρά και αθόρυβα. Ωστόσο, η αρχική παροιμία απαντάται ήδη από τον 19ο αιώνα στη μορφή που υπάρχει και σήμερα.
 

nickel

Administrator
Staff member
Απ' το (ντιπ κι) ολότελα = από το να μην έχεις καμιά βοήθεια = από το να μην έχεις σκύλο
καλή ('ν') κι η Παναγιώταινα = αρκέσου στην εφικτή βοήθεια = βολέψου με τη γάτα
Πού βλέπεις τη διαφορά; Για να μη σου πω ότι η Παναγιώταινα είναι γνωστή γάτα. :-)

Υπάρχει και το «το μη χείρον βέλτιστον». (Μην παρασυρθείς από τη ζωολογία και το κάνεις «το μη χοίρος»... :-) )
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Και η κινέζικη, «άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, σημασία έχει να πιάνει τα ποντίκια»νομίζω ότι παίζει στο ίδιο μοτίβο, όχι;
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
@Νίκελ: Δεν χρησιμοποιούνται στις ίδιες περιστάσεις. Η Παναγιώταινα είναι κάπως μοιρολατρική φράση, σημαίνει «ε, ας βολευτούμε με ό,τι βρούμε». Η πορτογαλική σημαίνει «αν δεν μπορώ να το κάνω έτσι, θα το κάνω αλλιώς». Παραδείγματα: σε άρθρο πορτογαλικής αθλητικής εφημερίδας, φιλοξενούνται δηλώσεις του Ενρίκε Καλίστο, διευθυντή της ποδοσφαιρικής ομάδας Πάσος ντε Φεγέιρα. Εκεί λοιπόν, τον ρωτάνε πώς θα τα βγάλει πέρα με τους πενιχρούς πόρους που έχει στη διάθεσή του, και απαντάει «Quem não tem cão, caça com gato!»

Το ίδιο κι εδώ: στην Ιπιαού, μια πόλη στη Μπαΐα της Βραζιλίας, δεν υπάρχουν χώροι άθλησης. Όμως, επειδή Quem não tem cão, caça com gato, τα παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο στο δρόμο. Είναι proactive το νόημα, δηλαδή, κάπως σαν το when life hands you lemons, make lemonade.
 

daeman

Administrator
Staff member
...
Πενία τέχνας κατεργάζεται.

Αν δεν έχεις ό,τι αγαπάς, αγάπα ό,τι έχεις.

Όποιος δεν έχει μαυρομάτα, φιλάει και τσιμπλομάτα.
 

nickel

Administrator
Staff member
Palavra (#4), σαφέστατη η εξήγηση. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το άλλαζα σε μια μετάφραση, θα το κρατούσα με το σκύλο και τη γάτα.

Δόκτορα (#3), η άσπρη γάτα - μαύρη γάτα, λόγω και προέλευσης της παροιμίας, μου θυμίζει πάντα την αποϊδεολογικοποίηση της πολιτικής και την έμφαση στην αποτελεσματικότητα των μέσων — ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, η αποτελεσματικότητα στην επίτευξη του σκοπού επίσης.
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Δαιμάνε, ωραία! Για να δώσω κι άλλο παράδειγμα: θέλεις να ξεβιδώσεις μια βίδα, αλλά δεν έχεις κατσαβίδι. Όποιος δεν έχει σκύλο, κυνηγάει με το γάτο, άρα την ξεβιδώνεις με τη μύτη του μαχαιριού.

Τώρα είδα και τον Νίκελ. Ναι, κι εγώ μάλλον όπως είναι στα πορτογαλικά θα το άφηνα. Έλεγα μόνο μήπως είχαμε αντιστοιχία.
 
Last edited:

daeman

Administrator
Staff member
... Για να δώσω κι άλλο παράδειγμα: θέλεις να ξεβιδώσεις μια βίδα, αλλά δεν έχεις κατσαβίδι. Όποιος δεν έχει σκύλο, κυνηγάει με το γάτο, άρα την ξεβιδώνεις με τη μύτη του μαχαιριού.

Τώρα είδα και τον Νίκελ. Ναι, κι εγώ μάλλον στα πορτογαλικά θα το άφηνα. Έλεγα μόνο μήπως είχαμε αντιστοιχία.

Άμα δεν έχεις το σφυρί, κάνει και το σκεπάρνι. :)

Μην το ψάχνετε, ε; Τώρα το κάρφωσα.
 

daeman

Administrator
Staff member
...
Αν δεν έχεις ό,τι αγαπάς, αγάπα ό,τι έχεις.

Όποιος δεν έχει μαυρομάτα, φιλάει και τσιμπλομάτα.

Love the one you're with - Stephen Stills

:whistle:
 
Last edited:
Το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι.
Το συνένα μου.

Επίσης, αν και όχι άμεσα αντίστοιχο:
Όταν δεν πάει το βουνό στο Μωάμεθ, πάει ο Μωάμεθ στο βουνό.
 
Top