Ένα ζήτημα μεταγραφής

Καλησπέρα,

Θα ήθελα να θέσω σε συζήτηση το θέμα της μεταγραφής ξένων κύριων ονομάτων στα ελληνικά. Ίσως έχει συζητηθεί και αλλού, αυτή τη φορά όμως θα ήθελα να το δούμε υπό το πρίσμα μιας ιδιαιτερότητας: η αρχική γλώσσα γραφής των κυρίων ονομάτων (ονομάτων/ επωνύμων και τοπωνυμίων) δεν χρησιμοποιεί ως κώδικα το λατινικό αλφάβητο. Συγκεκριμένα, πρόκειται για ιαπωνικά ονόματα και τοπωνύμια, τα οποία έχουν μεταγραφεί στο λατινικό αλφάβητο μέσω της αγγλικής μετάφρασης του βιβλίου, την οποία καλούμαι εγώ τώρα να μεταφράσω στα ελληνικά.

Η προτίμησή μου είναι να μεταγραφούν όλα στα ελληνικά. Για ποιο λόγο να προωθήσω στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ονόματα σε κώδικα που δεν ανήκει ούτε στο συγγραφέα ούτε στον αναγνώστη; Από την άλλη όμως, στα ελληνικά πρέπει να τονίσω τα ιαπωνικά ονόματα, πράγμα που δεν είναι απλό! Ο πελάτης μου λέει να τα μεταγράψω και να βάλω σε παρένθεση τη λατινική γραφή. Εσείς, τι γνώμη έχετε;

Ελένη
 
Last edited:

nickel

Administrator
Staff member
Πρώτη ερώτηση, αν και οι απαντήσεις θα είναι καλό να απαντούν σε όλες τις πτυχές του ερωτήματος: λογοτεχνία ή δοκίμιο;
 
Είναι η βιογραφία ενός καλλιτέχνη. Δεν είναι λογοτεχνικό κείμενο, στόχος του είναι περισσότερο η ενημέρωση του αναγνώστη και η μύησή του στο συγκεκριμένο είδος τέχνης.
 

nickel

Administrator
Staff member
Γενικότερα, ο λόγος ύπαρξης ξένης γραφής είναι για να τα βρίσκουμε στο Γκουγκλ (και άλλοι λόγοι υπάρχουν, αλλά αυτός είναι πια ο κυριότερος). Δεν το θεωρώ σκόπιμο να χρησιμοποιήσεις μη λατινική γραφή (κινέζικα, γιαπωνέζικα, αραβικά κ.λπ.), γιατί θα εξυπηρετήσει έναν στους χίλιους αναγνώστες. Π.χ. ακόμα και σε ετυμολογικά λεξικά δεν δίνουμε την αραβική γραφή μιας λέξης αλλά τη λατινική της μεταγραφή. Το ερώτημα είναι: θα γεμίζεις το κείμενο με παρενθέσεις και αγγλικές μεταγραφές; Στη λογοτεχνία θα τα έτρωγες. Σε δοκίμιο, κάπου κάπως πρέπει να μπουν.

Η μία άποψη (σχολή) λέει: βάζουμε μόνο τα εγγλέζικα. Ας την αναπτύξουν οι θιασώτες της.

Η δική μου άποψη λέει να βάζουμε ελληνικά, και το αγγλικό:
(α) σε παρένθεση δίπλα στο ελληνικό
(β) σε υποσημείωση
(γ) στο τέλος, σε γλωσσάρι, π.χ.
Σουσάκου Έντο (Shusaku Endo)
Σ' αυτή την τρίτη περίπτωση μπορείς να κοτσάρεις και το γιαπωνέζικο 遠藤 周作 . Και κάποια ενημερωτικά στοιχεία.

Διευκρινίσεις μετά την πρώτη σου αντίδραση.
 
Στην περίπτωση αυτή δεν συμφωνώ ούτε κι εγώ να τα βάλω όλα με λατινικούς χαρακτήρες. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει το κείμενο να έχει ομοιομορφία, συνέπεια στις επιλογές. Αν επιλέξω να βάλω Τόκιο αντί για Tokyo, τότε πρέπει το ίδιο να κάνω και με όλα τα υπόλοιπα τοπωνύμια. Αυτό σημαίνει βέβαια ότι θα έχω πολλά παράξενα ονόματα στο κείμενό μου, τα οποία, λόγω της μεταγραφής, ο αναγνώστης θα πρέπει να μαντέψει την λατινική γραφή τους, σε περίπτωση που θελήσει να κάνει κάποια περαιτέρω έρευνα γι' αυτά, και υπάρχει το ενδεχόμενο να μην καταφέρει καθόλου να τα "διαβάσει" σωστά με λατινικό αλφάβητο. Οπότε, ναι, πρέπει κάπως να μπει και το λατινικό...

Από τις επιλογές που παραθέτετε, μου φαίνεται πιο δελεαστική εκείνη του ευρετηρίου στο πίσω μέρος του βιβλίου, γιατί έτσι δεν θα αλλοιωθεί η μορφή του κειμένου. Η επιλογή με τις παρενθέσεις επίσης δεν είναι απορριπτέα, αρκεί το λατινικό να δίνεται μόνο την πρώτη φορά που απαντά ένα όνομα στο κείμενο, όχι και τις (230) φορές που επαναλαμβάνεται! Ούτε οι παρενθέσεις, όμως, ούτε οι υποσημειώσεις δεν θα διευκολύνουν τον αναγνώστη σε περίπτωση που στη σελίδα (154) θελήσει να δει πώς γράφεται στα αγγλικά ένα όνομα που... δεν θυμάται πού το είχε πρωτοσυναντήσει.
 

nickel

Administrator
Staff member
Ναι, λησμόνησα να αναφέρω ότι δεν είναι δυνατό να γράφεις μέσα σε μία παράγραφο:

Ο Αϊνστάιν (Albert Einsten) μπλα μπλα... Ο Αϊνστάιν (Albert Einstein)...
Από αυτή την άποψη η χρήση των παρενθέσεων σε ένα βιβλίο θέτει διάφορα ερωτήματα: Κάθε πότε θα τους θυμίζω το αγγλικό; Θα τους δώσω το αγγλικό και στον Αϊνστάιν ή το Τόκιο; Θα δίνω ολόκληρο το όνομα;

Κάποιοι, εκεί που βολεύουν οι παρενθέσεις, γράφουν το επίθετο στα ελληνικά και το αγγλικό ονοματεπώνυμο μέσα στην παρένθεση.
Η καλύτερη περίπτωση είναι του ευρετηρίου, είτε είναι κανονικό ευρετήριο, με αριθμούς σελίδων, είτε μικρό εγκυκλοπαιδικό ευρετήριο, π.χ.

Σουσάκου Έντο (Shusaku Endo, 1923-96), Γιαπωνέζος συγγραφέας.
Οσάκα (Osaka), πόλη και λιμάνι της Ιαπωνίας.
Τόκιο (Tokyo), η πρωτεύουσα της Ιαπωνίας.

Μάλιστα εμένα δεν μου αρέσει η μέθοδος:
Έντο, Σουσάκου
Προτιμώ την παραπάνω, που απαιτεί κάποιες τεχνικές σε σχέση με την αλφαβητική ευρετηρίαση.
 
Top