προοιωνίζεται και προοιωνίζει

Το ρήμα προοιωνίζομαι είναι αυτό που λέμε αποθετικό. Δηλαδή, σύμφωνα με τη λόγια παράδοση της γλώσσας, δεν έχει ενεργητικό τύπο σε –ω. Κανονικά, υπάρχει μόνο ο τύπος προοιωνίζομαι και ο τύπος αυτός έχει ενεργητική διάθεση, σημαίνει «προμηνύω» και ακολουθείται από αντικείμενο, π.χ. Αυτή η εξέλιξη προοιωνίζεται μεγάλες εντάσεις.

Σύμφωνα με αυτή την παράδοση, είναι λάθος να λέμε προοιωνίζω (π.χ. Αυτή η εξέλιξη προοιωνίζει μεγάλες εντάσεις) [το υπογραμμίζει ο διορθωτής τού Firefox, αλλά όχι ο διορθωτής του Word!] και είναι λάθος να χρησιμοποιούμε το προοιωνίζομαι σαν παθητικό τύπο του ενεργητικού προοιωνίζω και να λέμε π.χ. Το νέο έτος στις ΗΠΑ δεν προοιωνίζεται πολύ ευχάριστο (Καθημερινή, 29/12/2002).

Οι προσεκτικοί χρήστες της γλώσσας μένουν πιστοί στη χρήση του αποθετικού. Ο Μπαμπινιώτης επιμένει στο λεξικό του ότι δεν πρέπει να λέμε προοιωνίζω. Στις Συνηθισμένες γλωσσικές απορίες, ακόμα και η Άννα Ιορδανίδου, που συνήθως είναι πιο επιεικής στις γλωσσικές αταξίες μας, γράφει:
Είναι, νομίζω, τσεκουράτη.

Έτσι, ήταν αναπόφευκτο να συγκρίνουν κάποιοι τη χρήση του ρήματος από τον πρωθυπουργό και από τον κ. Προβόπουλο στην προχτεσινή συνάντησή τους. Διαβάζω στα πολιτικά παρασκήνια της Ελευθεροτυπίας:


Η ειρωνεία είναι σε επίπεδο που δεν γίνεται εύκολα κατανοητό, οπότε καλύτερα να αντλήσουμε τη γλωσσική μας ενημέρωση από το σημερινό σχόλιο του Στέφανου Κασιμάτη στην Καθημερινή:


Άρα πρέπει να θεωρήσουμε ότι 57.800 γκουγκλιές (οι 58 στην Καθημερινή) με προοιωνίζει και προοιωνίζουν είναι λανθασμένες χρήσεις, ότι δεν προοιωνίζονται αλλαγή στη χρήση του ρήματος; Παρότι το ΛΚΝ αναγνωρίζει τη χρήση και την αφήνει ασχολίαστη.

Εγώ είμαι της παλιάς σχολής και δεν μπορώ να αλλάξω εύκολα αυτά που έμαθα. Εσείς πάντως ελπίζω να μη διαλέξετε τρόπο έκφρασης ανάλογα με τις πολιτικές σας προτιμήσεις, να λέτε προοιωνίζει ή να το αποφεύγετε μετά βδελυγμίας επειδή το λέει και ο πρωθυπουργός.

Ε, όσοι δεν το θέλουν, ας το προιωνίσουν πριονίσουν στη ρίζα. Ελπίζω μόνο να μην προοιωνιστούν πάλι οι Κασσάνδρες τις πολυθρύλητες και πολυθρηνούμενες συμφορές που περιμένουν στη γωνία τη γλώσσα μας.

Α, ναι, τα ευρήματα του γκούγκλη βγαίνουν 938 τελικά.

Thanasis_P said:

Στο σχολικό βιβλίο της Βιολογίας Γ θετ. (σ.119) υπάρχει ως προοιωνίζω.

Click to expand...

http://www.google.gr/search?q=προοι...s=org.mozilla:en-US:official&client=firefox-a

Το σκορ στα σχολικά βιβλία είναι 3-8. Κερδίζει το προοιωνίζεται ακόμα. :)

1. Η εργασιακή αποξένωση προοιωνίζει ευρύτερη αποστέρηση
2. προοιωνίζει την εξέλιξή του
3. η οποία μπορεί να προοιωνίζει την πιθανότητα εμφάνισης κάποιας ασθένειας

1. δεν τελειώνει ο Τρωικός πόλεμος, απλά προοιωνίζεται η άλωση της Τροίας. :curse:
2. Αυτή η συνύπαρξη και σύμπραξη των τριών γενεών προοιωνίζεται τη ...
3. το σκηνικό που προοιωνίζεται τη συμφορά
4. ένα πλάσιμο του ζωγραφικού υλικού, που προοιωνίζεται την αφηρημένη τέχνη
5. παραπέμπει στο προοίμιο και προοιωνίζεται την τελική καταστροφή
6. Η Ανάστασή Του προοιωνίζεται, κατά τον ποιητή, ...
7. ... οι ελαφρές και γρήγορες πινελιές του Γκόγια […] προοιωνίζονται τον ιμπρεσιονισμό.
8. Παρουσιάζουν τη σταύρωση, αλλά παράλληλα προοιωνίζονται χαρμόσυνα την επικείμενη ανάσταση

nickel said:

δεν τελειώνει ο Τρωικός πόλεμος, απλά προοιωνίζεται η άλωση της Τροίας.

Click to expand...

Μήπως θα έπρεπε να γράφει την άλωση για να πάει σ' αυτή την κατηγορία;

Χα, δεν το πρόσεξα. Είναι μια αριστουργηματική παθητική τού ενεργητικού προοιωνίζω, όμοια με εκείνη που τσάκωσα στην Καθημερινή:
Το νέο έτος στις ΗΠΑ δεν προοιωνίζεται πολύ ευχάριστο.

Γκρρ, 4-7 το σκορ. Ή 3-7-1.

Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι η μάχη προοιωνίζομαι vs. προοιωνίζω ανήκει κι αυτή στις μάχες οπισθοφυλακής της γλώσσας μας, με προδιαγεγραμμένο νικητή. Κρίμα.

Κι όμως για μένα η σωστή χρήση ήταν πάντοτε πολύ εύκολη: σκεφτόμουν το ψυχανεμίζομαι.

Επειδή έχω μπερδευτεί λιγάκι η πρόταση: "Τις δύσκολες μέρες που προοιωνίζονται ας προσέξουμε..." είναι σωστή;

(Καλωσήρθες, Αργυρώ!)

Τις δύσκολες μέρες που προμηνύονται ας προσέξουμε.

Παραδείγματα:
http://www.google.com/search?q="που+προμηνύονται"

Argyrw said:

Επειδή έχω μπερδευτεί λιγάκι η πρόταση: "Τις δύσκολες μέρες που προοιωνίζονται ας προσέξουμε..." είναι σωστή;

Click to expand...

Καλωσόρισες, Αργυρώ.

Νομίζω πως η ερώτηση κρίσεως που τα ξεμπερδεύει — σύμφωνα με τη διάκριση που περιγράφεται στο πρώτο ποστ του νήματος — είναι «ποιοι (ποιες, ποια) τις προοιωνίζονται τις δύσκολες μέρες;».

Αλλιώς, στην πρότασή σου το βλέπω για ρήμα στην παθητική, όπως στα παραδείγματα στο #4 ή στο #5, εκτός αν η πρόταση έχει κι άλλο, κρυφό ή εννοούμενο.

Edit: φυσικά, το «προμηνύονται» του δάσκαλου σε ξεβαλτώνει μια χαρά.

Και επειδή ήμουν φουριόζος πριν, να τα πω δασκαλίστικα τώρα, Δεν είναι απαραίτητα λάθος η πρόταση:
Τις δύσκολες μέρες που προοιωνίζονται ας προσέξουμε...

Ας τη δούμε με μια τσόντα:
Π.χ. Γνωρίζουμε όλοι τις εξελίξεις. Τις δύσκολες μέρες που προοιωνίζονται ας προσέξουμε...
Ζητά να προσέξουμε τις δύσκολες μέρες που προμηνύουν (προοιωνίζονται) οι εξελίξεις. Το «προοιωνίζονται» δεν είναι παθητικό ρήμα. Σημαίνει «προμηνύουν» και για να είναι σωστό απαιτείται να προηγείται υποκείμενο, π.χ. οι εξελίξεις (εδώ σε προηγούμενη πρόταση).

Δεν στέκει ωστόσο έτσι, ξεκάρφωτη, η πρόταση, χωρίς υποκείμενο σε προηγούμενη. Αν είναι ξεκάρφωτη, τότε πρέπει οπωσδήποτε να αντικατασταθεί από ρήμα σαν το προμηνύονται, με γνήσια παθητική σημασία. Άλλη διατύπωση:
Τις δύσκολες μέρες που προβλέπεται να έρθουν ας προσέξουμε...

Ελπίζω να ξεμπερδεύτηκε λιγάκι έτσι.

Ευχαριστώ πολύ για το καλωσόρισμα!
Αυτό που θέλω να γράψω το είχα στο μυαλό μου ως εξής: "Το τεύχος μας (πρόκειται για ανακοίνωση σε περιοδικό) αποχαιρετά το καλοκαίρι. Τις δύσκολες μέρες που προοιωνίζονται ας προσέξουμε..."
Από τη μία δεν το βλέπω λάθος, από την άλλη κάτι δεν μου ακούγεται σωστό. Και η αντικατάσταση με το προμηνύονται κάπως περίεργη μου έρχεται.

...
Κοίτα, σύμφωνα με τις γραμματικές, λάθος είναι έτσι.

Το προβλέπεται να έρθουν ή το προμηνύονται όμως είναι ολόσωστα:

προμηνύω [prominío]-εται Ρ9 & προμηνώ [prominó] Ρ10.1α : προαναγγέλλω κτ., παρουσιάζω ενδείξεις, σημάδια για κτ. που πρόκειται να συμβεί, να ακολουθήσει: Tα βαριά, μαύρα σύννεφα προμηνούσαν βροχή. Οι εξελίξεις στα Bαλκάνια προμηνύουν πόλεμο. || (παθ., στο γ' προσ.) για κτ. που προβλέπεται, που αναμένεται ότι θα συμβεί, ότι θα ακολουθήσει: Προμηνύεται μεγάλη φασαρία. (Δεν) προμηνύονται θετικές εξελίξεις.

Argyrw said:

Από τη μία δεν το βλέπω λάθος

Click to expand...

Ναι, είσαι από την άλλη μεριά του τοίχου. Ίσως έχεις διαβάσει περισσότερες προτάσεις με το λάθος παρά με το σωστό. Εγώ πάλι που είμαι μιας άλλης εποχής (των Genesis — όχι της Γένεσης, βρε, των Genesis) ξεκίνησα με σωστές διατυπώσεις και είχα πάντα σπαμοπαγίδα που έπιανε τις λανθασμένες. Ομολογώ, βέβαια, ότι θα προτιμούσα να είμαι από τη δική σου μεριά του τοίχου κι ας έλεγα λάθος το προοιωνίζομαι.

Έχεις δίκιο. Τα παραδείγματα βοήθησαν πολύ. Θα το ξανακοιτάξω, αλλιώς υπάρχει πάντα η εύκολη λύση του "...που περιμένουμε να έρθουν".

Για να πω την αλήθεια εγώ θα προτιμούσα να γκρεμιζόταν αυτός ο τοίχος και τέτοια ώρα να κοιμόμουν γαλήνια, δίχως να κουράζω το ανόητο μυαλό μου για μια ανακοίνωση που θα δουν λίγοι και θα προσέξουν το όποιο λάθος της ακόμα λιγότεροι.

Παραλλαγές:
- Σε μέρες που προμηνύονται δύσκολες, ας προσέξουμε...
- Στις δύσκολες μέρες που μας περιμένουν, ας προσέξουμε...

nickel said:

Ναι, είσαι από την άλλη μεριά του τοίχου. Ίσως έχεις διαβάσει περισσότερες προτάσεις με το λάθος παρά με το σωστό. Εγώ πάλι που είμαι μιας άλλης εποχής (των Genesis — όχι της Γένεσης, βρε, των Genesis) ξεκίνησα με σωστές διατυπώσεις και είχα πάντα σπαμοπαγίδα που έπιανε τις λανθασμένες. Ομολογώ, βέβαια, ότι θα προτιμούσα να είμαι από τη δική σου μεριά του τοίχου κι ας έλεγα λάθος το προοιωνίζομαι.

Click to expand...

Δηλαδή το ορθό είναι το : τα σύννεφα προοιωνίζονται βροχή και όχι το : τα σύννεφα προοιωνίζουν βροχή...;;; , παρεπιπτόντως καλώς σας βρήκα

Είναι πια τόσο διαδεδομένο το προοιωνίζει που αμφιβάλλω αν το διορθώνουν όλοι οι επιμελητές. Σίγουρα κάποια λεξικά το έχουν βάλει στα λήμματά τους. Στο Χρηστικό ένα από τα παραδείγματα λέει: Μεγάλη πτώση στο χρηματιστήριο προοιωνίζει η κίνηση των μετοχών.