Απλολογίες: πυριτ(ιδ)αποθήκη και αποστρατι(ωτι)κοποίηση

UsualSuspect

New member
Και τις τέσσερεις λέξεις τις βρίσκω στο διαδίκτυο. Πιστεύω ότι τα πυριτιδαποθήκη και αποστρατιωτικοποίηση είναι σωστά, αλλά μου κάνει εντύπωση ο αριθμός των αποτελεσμάτων του αποστρατικοποίηση στο γκουγκλ. Μήπως είναι πια "νόμιμη" λέξη;
Ευχαριστώ
 
Απλολογία, θα έλεγε κανείς, όπως τα αμφορεύς (< αμφιφορεύς) και τράπεζα (< τετράπεζα).

Στον κατάλογο να μπει και ο περιβαντολόγος, καθώς και ο αθλίατρος (< αθλητίατρος).
Βέβαια, σε αντίθεση με τον αμφορέα, η στρατικοποίηση και ο περιβαντολόγος είναι τυποι μειωμένου κύρους... σήμερα.
 

nickel

Administrator
Staff member
Την *πυριταποθήκη δεν την ήξερα, αλλά δεν με ξενίζει, έχουμε αρχίσει να συνηθίζουμε το κουτσούρεμα (τη λανθασμένη απλολογία) αφού τη βρίσκουμε κάθε τόσο σε επίσημη σύνθεση. Αν δεν μας έρχονταν τα πετροδολάρια κατευθείαν απέξω, θα τολμούσαμε εμείς να τα πούμε έτσι; Κι αν τα λέγαμε πετρελαιοδολάρια και του ξέφευγε κανενός το πετροδολάρια, θα το είχαμε κάνει νήμα. (Αυτό δεν σημαίνει ότι θα δεχτούμε την *πυριταποθήκη τώρα...).

Η *αποστρατικοποίηση ωστόσο είναι παλιά γνώριμη — χε χε, την ξέρει κι ο διορθωτής μου, μόνο φιλιά δεν ανταλλάξανε. Το ΛΝΕΓ αναγκάζεται να τη βάλει δίπλα στην αποστρατιωτικοποίηση για να μπορέσει να τη χαρακτηρίσει εσφαλμ. Το ΛΚΝ, που συχνά προσφέρει στέγη σε τέτοια αποπαίδια, γυρίζει την πλάτη σ' αυτήν. Εγώ χρησιμοποιώ τους σωστούς τύπους, δεν θέλω πονοκεφάλους, αφήνω για άλλους τις ταρζανιές.
 

nikosl

Member
αν φτιάχνει κανείς λίστα, νομίζω πρέπει να βάλει και την (πολύ άκομψη) πολυμελίτιδα. Στο γκουγκλ βλέπω μόνο 2 αποτελέσματα, αλλά στον προφορικό λόγο σας διαβεβαιώ ότι λέγεται συχνά.
 

nickel

Administrator
Staff member
πολυμελίτιδα
Γνωστή φλεγμονή των ατόμων με πολυμελείς οικογένειες. Σε έξαρση όταν τα παιδιά πάνε στο σχολείο, οπότε καίγεται κανονικά η γούνα των πατεράδων.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Υπάρχει και η ελληνοποίηση εκεί όπου ο προσεκτικός θα χρησιμοποιούσε την ελληνικοποίηση.
 

nikosl

Member
Χμ... το θέμα του Ζάζουλα είναι γενικότερο. Οταν κάποια φορά είχα να μεταφράσω το iraqinization of the war προτίμησα το ιρακοποίηση (παρότι ακουστικά μου άρεσε περισσότερο το ιρακινοποίηση). Ο λόγος ήταν ότι η κλασική έκφραση που έχει περάσει και στη βιβλιογραφία ήταν βιετναμοποίηση του πολέμου, ούτε βιετναμεζοποίηση, ούτε βιετναμεζικοποίηση. Θα μου πείτε τότε το αντίστοιχο θα ήταν η Ελλαδοποίηση. Και θα έχετε δίκιο....
 

Zazula

Administrator
Staff member
Νομίζω ότι υπάρχει σημασιακή διάκριση μεταξύ ελληνοποίησης (κάνω κάποιον Έλληνα) και ελληνικοποίησης (κάνω κάτι ελληνικό). Λογικά και ελλαδοποίηση είναι το να κάνεις ένα μέρος (σαν την) Ελλάδα.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Εμένα πάντως μου φαίνεται ότι έχουν διαφορετικό περιεχόμενο οι όροι ελλαδοποίηση και ελληνοποίηση. Αν πχ διαδιδόταν το δικό μας μοντέλο δημόσιας διοίκησης στην Ευρώπη, θα μπορούσαμε να μιλάμε για «ελλαδοποίηση» της ευρωπαϊκής δημόσια διοίκησης --ή όχι;

Παρεμπ: Το πρώτο γραπτό παράδειγμα απλολογίας που θυμάμαι ήταν σε κάποιο τεύχος Διαπλανητικών (κόμιξ των 60s), όπου οι τότε Γήινοι υποδέχονται τους ταξιδιώτες του μέλλοντος με τη φράση «Ποίστε; Πωσπάσ'τε τοχός;» και ο μεταφραστής σημείωνε: «Στο μέλλον, η γλώσσα θα έχει απλουστευτεί. Σήμερα θα λέγαμε: "Ποιοι είστε; Πώς περάσατε το τείχος;"»

Ε, ναι, για να γράφω απομνημονεύματα, μας πρόλαβε ο γατοναύτης... :)
 

nikosl

Member
Συμφωνούμε. Προφανώς υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα δύο ή τρία. Απλώς εδώ η απλολογία είναι λίγο πιο μπερδεμένη. Γιατί το ελληνικοποίηση --> ελληνοποίηση πέφτει πάνω σε ένα ήδη υπαρκτό και αποδεκτό ελληνοποίηση και έτσι (κατά τη γνώμη μου) έχει παγιωθει περισσότερο το ελληνοποίηση. Να το πω αλλιώς: η διόρθωση εδώ είναι πιο δύσκολη, γιατί σε κάποιον που λέει πολυμελίτιδα του λες "ξέρεις είναι πολιομυελίτιδα" αλλά σε κάποιον που λέει ελληνοποίηση, πρέπει να του εξηγήσεις ότι υπάρχουν δύο διακριτές λέξεις.
Επίσης, μια επιρροή πρέπει να έχουν τα αγγλικά, που έχουν μία λέξη και για το εθνικό επίθετο και για την εθνικότητα, και έτσι παράγουν ομοίως και τα -ization -isation.
 

nickel

Administrator
Staff member
Μια και το παρασοβαρέψαμε...

ΛΝΕΓ:
απλολογία (η)
{απλολογιών} ΓΛΩΣΣ. η σίγηση ολόκληρης συλλαβής, όταν ακολουθεί στην ίδια λέξη συλλαβή που περιέχει το ίδιο σύμφωνο (με όμοιο ή διαφορετικό φωνήεν), γεννώντας λόγω τής επανάληψης αίσθημα κακοφωνίας, π.χ. τετράπεζα > τράπεζα, διδάσκαλος > δάσκαλος, αμφιφορεύς > αμφορέας.

Αγγλική Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Haplology

Haplology
is defined as the elimination of a syllable when two consecutive identical or similar syllables occur. The phenomenon was identified by American philologist Maurice Bloomfield in the 20th century. Linguists sometimes jokingly refer to the phenomenon as "haplogy" (subjecting the word "haplology" to haplology).

Examples
Basque: sagarrardo > sagardo 'apple cider'
English:
Engla land > England
morpho phonology > morphonology
Colloquial:
library (RP: /'laɪbrərɪ/) > libry /'laɪbrɪ/
particularly > particuly
pierced-ear earrings > pierced earrings
probably > probly
February > febry
Hamamelididae (disallowed spelling: Hamamelidae)
Nycterididae > Nycteridae
mono nomial > monomial
Latin: nutritrix > nutrix 'nurse'
Homeric Greek: amphiphoreus > amphoreus 'two-handled pitcher'


Γαλλική Wikipedia: http://fr.wikipedia.org/wiki/Haplologie

Une haplologie, ou hapaxépie, est l'amuïssement d'un ou plusieurs phonèmes répétés ou proches. Ainsi, l'ectricité pour l'électricité serait un cas d'haplologie. On cite parfois, par jeu, haplogie comme exemple d'haplologie, mais cette forme n'existe pas dans l'usage réel.
Parfois considérée comme fautive (dans les cas précédents), elle peut cependant être lexicalisée :
• le mot amphore vient du grec amphoreus, forme simplifiée par haplologie d'amphiphoreus, c'est-à-dire « que l'on porte (pher-) des deux côtés (amphi) » ;
tragi-comique, forme simplifiée de tragico-comique ;
morphonologie, employé délibérément par certains auteurs au lieu de morpho-phonologie ;
dysmorphobie, forme simplifiée de dysmorphophobie ;
Clermont-Ferrand, forme simplifiée de Clermont-Montferrand ;
• en anglais, probably provient de la simplification de *probable-ly, phénomène qui s'applique à tous les adverbes de ce type.
L'haplologie porte parfois sur un mot :
Lorsqu'à la question : « Iras-tu au concert demain ? », l'on répond : « Oui, j'irai », on supprime par haplologie l'adverbe de lieu y. En effet, la forme grammaticalement correcte serait : « Oui, j’y irai ». Mais la répétition du son (y-i) étant considérée comme euphoniquement gênante, on supprime l'adverbe y en évitant ainsi le hiatus. Si la question avait été posée avec le verbe être : « Seras-tu au concert demain ? », la réponse : « Oui, j'y serai » ne posant pas le même problème euphonique, l'adverbe y reprendrait naturellement sa place.
De même, lorsqu'à la question : « As-tu obtenu des renseignements de cette personne ? » l'on répond « Oui, j'en ai obtenu », on supprime par haplologie l'un des pronoms adverbiaux en. En effet, la « bonne » réponse devrait être : « Oui, j'en en ai obtenu », l'un des pronoms en étant mis pour « des informations », l'autre pour « de cette personne ». L'un des deux est supprimé pour éviter un en en disgracieux.



Άλλες ελληνικές απλολογίες
Αποδεκτές:
αναρτήρας αντί *αναρτητήρας
αστροπελέκι
αντί *αστραποπελέκι
πετραχήλι
αντί *περιτραχήλιον
χασικλής αντί *χασισικλής
χωρατό αντί *χωρατευτό
Μη αποδεκτές:
*ανημέρωτος αντί ανενημέρωτος
και αυτές που είπαμε. Άλλες;


Δεκτές και οι ενδιαφέρουσες παραπομπές σε άλλα διαδικτυακά κείμενα.
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Να ρωτήσω κάτι για το αντίστροφο φαινόμενο; Να προσθέτουμε συλλαβή εκεί που δεν έπρεπε να υπάρχει, επειδή δεν είναι ο σωστός γραμματικός τύπος; Θα διορθώνατε σε υπότιτλο τον τύπο "Με απαγάγει" ή θα το αφήνατε;
 

nikosl

Member
Εγώ θα το διόρθωνα, αλλά θα έκανα ό,τι δυνατόν για να αποφύγω το "με απάγει".
 

nickel

Administrator
Staff member
Θα διορθώνατε σε υπότιτλο τον τύπο "Με απαγάγει" ή θα το αφήνατε;
Αν το έλεγε άνθρωπος που θα έκανε παρόμοια λάθη στα αγγλικά, θα του το άφηνα (αρκεί να ήξερα ότι οι συνθήκες είναι τέτοιες που δεν θα πρέπει να δικαιολογούμαι μετά επί πέντε σεζόν στους λαθοθήρες). Εγώ ο ίδιος δεν έχω κανένα πρόβλημα να πω: κάθε νύχτα έρχονται τρία ουρί και με απάγουν. Με πηγαίνουν... (αφήστε με τώρα στη φαντασίωσή μου).
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Για γιάρδες/υάρδες > ναυπηγεία του 19ου αιώνα πήγα να ψάξω στο Ονοματολόγιον ναυτικόν του Παλάσκα, ορίστε τι βρήκα:



Η πυριτοθήκη, la soute aux poudres, saint-barbe, powder-magazine.​

Αυτή και αν είναι απλολογία... :)
 

nickel

Administrator
Staff member
Μάλιστα. Το ΛΝΕΓ λημματογραφεί (με την ίδια σημασία) την πυριτοδόκη.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Ίσως αξίζει να δούμε κι ένα ενδιαφέρον φαινόμενο όπου ένας ελληνογενής ξένος όρος έχει σχηματιστεί με απλολογία, αλλά ο ελληνικός όρος που σχηματίζεται για να τον αποδώσει είναι χωρίς απλολογία. Παράδειγμα: Sarcoptes = Σαρκοκόπτης, sarcoptic = σαρκοκοπτικός / σαρκοκοπτική / σαρκοκοπτικό, Sarcoptidae = Σαρκοκοπτίδες / Σαρκοκοπτίδαι (παρεμπ, αν σας άνοιξα την όρεξη για τα ακάρεα, διαβάστε εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=5124).
 
Καθυστερημένα να προβάλω αντίρρηση στην άποψη (νομίζω του Ζάζ.) ότι ένας προσεκτικός θα έλεγε "ελληνικοποίηση" αντί "ελληνοποίηση". Ευτυχώς τέτοιοι προσεκτικοί δεν υπάρχουν -λέμε άλλωστε αμερικανοποίηση και τουρκοποίηση, έτσι;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Καθυστερημένα να προβάλω αντίρρηση στην άποψη (νομίζω του Ζάζ.) ότι ένας προσεκτικός θα έλεγε "ελληνικοποίηση" αντί "ελληνοποίηση". Ευτυχώς τέτοιοι προσεκτικοί δεν υπάρχουν -λέμε άλλωστε αμερικανοποίηση και τουρκοποίηση, έτσι;
Ο Ζαζ είπε ότι ένας προσεκτικός θα έλεγε "ελληνικοποίηση" αντί "ελληνοποίηση" εκεί όπου όντως χρειάζεται να πούμε "ελληνικοποίηση" (όχι, δηλαδή, σε όλες τις χρήσεις):
Υπάρχει και η ελληνοποίηση εκεί όπου ο προσεκτικός θα χρησιμοποιούσε την ελληνικοποίηση.
Και τώρα η σειρά μου να διαφωνήσω με τον sarant: Τέτοιοι προσεκτικοί υπάρχουν. Όταν μιλάμε για προμήθειες και υλικά, στα επίσημα κείμενα έχουμε ελληνικοποίηση, τη δε αμερικανοποίηση και τουρκοποίηση τη βρίσκω να χρησιμοποιείται σωστά — διότι δεν την έχω συναντήσει αναφερόμενη σε προμήθειες και υλικά.
 

nickel

Administrator
Staff member
Άμα θα βρείτε άκρη μ' αυτά, πείτε μου ποιο είναι το σωστό (τα παραδείγματα, όλα από την Καθημερινή):
  • ...η αποβαλκανικοποίηση του ωραρίου...
    [*]Αποβαλκανιοποίηση
    (τίτλος στο ίδιο άρθρο)
  • Η αποβαλκανοποίηση των Βαλκανίων

Μετά, μπορούμε να περάσουμε στη βιομηχανοποίηση. Και πάει (κ)λέγοντας...
 
Top