Το όνομα «Παΐσιος»

Χθές είδα το ντοκυμαντέρ «Γέροντας Παΐσιος, ο Αγιορείτης».

Από πού προέρχεται το όνομα «Παΐσιος»; Έχει κάποια σημασία;

Χρησιμοποιείται το όνομα σαν βαπτιστικό όνομα και σήμερα;

Στα Αποφθέγματα των Αγίων Γερόντων (με αποφθέγματα του πρώιμου μοναστισμού της αιγυπτιακής ερήμου), υπάρχει ένας αββάς Παΐσιος. Από την άλλη όλοι οι γνωστοί Παΐσιοι είναι σλαβικής, βουλγαρικής κλπ. καταγωγής.

Πιθανότατα οι γνωστοί Παΐσιοι είναι σλαβικής καταγωγής λόγω του Ρώσου αγίου Παϊσίου τού διά Χριστόν Σαλού (εορτάζει στις 17 Απριλίου —http://www.eortologio.gr/data/eortes/synaxarium_april.php—, δηλαδή σήμερα). Εμείς όμως τον δικό μας Παΐσιο τον γιορτάζουμε στις 19 Ιουνίου (http://www.eortologio.gr/data/eortes/eortes_Pi.php). Στα ρωσικά το όνομα είναι Паисий, τα υποκοριστικά του είναι Паися και Пася, η λατινική γραφή είναι Paisius, και για τη γραφή στις υπόλοιπες ανατολικές σλαβικές γλώσσες βλ. εδώ: http://kurufin.narod.ru/html/Translate/Paisius.html. Σύμφωνα με τους Ρώσους, το όνομα Παΐσιος προέρχεται από την ελληνική λέξη παις. Για την ετυμολόγηση αυτήν δεν μπορώ να είμαι σίγουρος, αλλά τουλάχιστον μπορώ να καταλάβω τους Ρώσους που δεν έχουν τον δίψηφο συνδυασμό αι = /e/ κι επομένως γι' αυτούς το παις (που πιθανόν το μεταγράφουν паис και το διαβάζουν παΐς) και το Паисиос είναι πολύ κοντά — γι' αυτό άλλωστε με βλέπετε λίγο επιφυλακτικό. Πάντως ο πρώτος άγιος με το όνομα Παΐσιος δεν ήταν Έλληνας, οπότε αυτό το όνομα ίσως και να του δόθηκε σε μια προσπάθεια ηχητικής απόδοσης του ξενικού — πρόκειται για τον Κόπτη Pishoy, τον αββά που προανέφερε ο Π2.

Zazula said:

Πάντως ο πρώτος άγιος με το όνομα Παΐσιος δεν ήταν Έλληνας, οπότε αυτό το όνομα ίσως και να του δόθηκε σε μια προσπάθεια ηχητικής απόδοσης του ξενικού — πρόκειται για τον Κόπτη Pishoy, τον αββά που προανέφερε ο Π2.

Click to expand...

Αυτός είναι εκείνος που τιμάται η μνήμη του στις 19 Ιουνίου. Στον Πάπυρο καλείται «Παΐσιος ο όσιος ο μέγας». Ο Πάπυρος αναφέρει άλλον έναν άγιο με το ίδιο όνομα, νεοφανή (κοσμικό όνομα: Παναγής Τυπάλδος-Μπασιάς), ο οποίος εορτάζει στις 7 Ιουνίου. Όσον αφορά τη χρήση τού ονόματος, στον Πάπυρο υπάρχουν τέσσερις πατριάρχες, δώδεκα επίσκοποι και δύο κωδικογράφοι με το ίδιο όνομα, καθώς επίσης (σε ξεχωριστά λήμματα) ο Παΐσιος ο Λιγαρίδης (μητροπολίτης Γάζης) και ο Παΐσιος ο Χιλανδαρηνός (Paisius Velichkovsky).

Στα αρχαία υπάρχει όνομα Παίσιος (στ. Β12), σε αμιγώς ελληνικό ονοματολογικό περιβάλλον. Υπάρχει επίσης εθνικό Παίσιος, στον Στέφανο και σε ύστερους γραμματικούς, από πόλη της Ιταλίας ή/και από άλλη πόλη της Μυσίας. Λογικά όμως αυτά δεν έχουν σχέση με το Παΐσιος.

Σωστά, υπάρχει η Παισός τής Μυσίας (Στράβ. 13, 589), που λογικά δίνει εθνικό Παίσιος.

Αλλά δυσκολεύομαι πολύ να κατανοήσω με ποιον μηχανισμό το παις μπορεί να δώσει Παΐσιος (αν ξέρει κάποιος, ας βοηθήσει) όπως λέν' οι Ρώσοι.

Zazula said:

Πάντως ο πρώτος άγιος με το όνομα Παΐσιος δεν ήταν Έλληνας, οπότε αυτό το όνομα ίσως και να του δόθηκε σε μια προσπάθεια ηχητικής απόδοσης του ξενικού — πρόκειται για τον Κόπτη Pishoy, τον αββά που προανέφερε ο Π2.

Click to expand...

...που οι Ρώσοι τον λένε Μεγάλο Παΐσιο (Паисий Великий).

Zazula said:

Αλλά δυσκολεύομαι πολύ να κατανοήσω με ποιον μηχανισμό το παις μπορεί να δώσει Παΐσιος (αν ξέρει κάποιος, ας βοηθήσει) όπως λέν' οι Ρώσοι.

Click to expand...

Αυτό είναι σίγουρα ρώσικη παρετυμολογία: το παις έχει παραγωγικό θέμα παιδ-, δεν μπορεί να δώσει Παΐσιος. Μπορώ να ψάξω τη Δευτέρα για την προέλευση του ονόματος, αν δεν επείγεται κανείς.

drsiebenmal said:

...που οι Ρώσοι τον λένε Μεγάλο Παΐσιο (Паисий Великий).

Click to expand...

Κι εμείς το ίδιο: :)

Zazula said:

Στον Πάπυρο καλείται «Παΐσιος ο όσιος ο μέγας».

Click to expand...

pidyo said:

Αυτό είναι σίγουρα ρώσικη παρετυμολογία: το παις έχει παραγωγικό θέμα παιδ-, δεν μπορεί να δώσει Παΐσιος.

Click to expand...

Το ίδιο λέω κι εγώ. Να επισημάνω, ωστόσο, ότι στις ρωσικές ιστοσελίδες είδα την αναφορά σε детский, όχι στο παις — τη σύνδεση την έκανα μόνος μου, διότι δεν μπορώ να φανταστώ κάποια άλλη ελληνική λέξη με σημασία детский να παράγει κάτι κοντινότερο στο Παΐσιος.

Το Παΐσιος είναι η ελληνική μεταγραφή του αιγυπτιακού ονόματος Pishoy που αργότερα πήραν οι Σλάβοι.
Κοιτώντας εδώ στα wiki/Monasteries_named_after_Saint_Pishoy ...note that the Red Monastery near Souhag is also named after an Egyptian saint called Pishay. This saint is not to be confused with Saint Pishoy. (Επίσης υπάρχουν τύποι Bishoy και Bishay).
Παρότι οι δύο άγιοι είναι ξεχωριστοί, το όνομά τους μοιάζει να είναι παραφθορά της ίδιας εβραϊκής ρίζας.
Pishay -> Bishay -> Abshai -> Abishai_(biblical_figure), Αβεσσά, ανηψιός του Δαβίδ που το όνομά του σημαίνει "αββάς (πατέρας) του δώρου".