Καλωσορίσματα

Γράφω συστηματικά «Καλώς ήρθες!», «Καλώς όρισες!» αλλά:

Στο ΛΝΕΓ:
καλωσορίζω ρ. μετβ. {καλωσόρισ-α, -τηκα, -μένος} υποδέχομαι (κάποιον) λέγοντας «καλωσόρισες»· (κατ' επέκτ.) υποδέχομαι (κάποιον) περιποιητικά: ο οικοδεσπότης τους καλωσόρισε στην είσοδο τού σπιτιού ΣΥΝ. καλοδέχομαι, δεξιώνω· ΦΡ. καλωσόρισες | καλωσορίσατε χαιρετισμός που λέγεται κατά την υποδοχή επισκέπτη, φιλοξενουμένου κ.λπ., δηλώνοντας ότι είναι ευπρόσδεκτος: μας υποδέχθηκε η μητέρα της λέγοντας «καλωσορίσατε, καλωσορίσατε». — καλωσόρισμα.

Στο ΛΚΝ:
καλωσορίζω [kalosorízo] Ρ2.1α : υποδέχομαι κπ. λέγοντάς του, «καλώς όρισες», και με επέκταση, τον υποδέχομαι με θερμές εκδηλώσεις: Πήγε στο σταθμό / βγήκε στην πόρτα, για να τους καλωσορίσει. Σε καλωσορίζω στο σπίτι μου, προσφώνηση σε κπ. που με επισκέπτεται για πρώτη φορά ή ύστερα από μεγάλο χρονικό διάστημα. || ευχή όταν υποδεχόμαστε κπ.: Kαλωσόρισες / καλωσορίσατε, καλώς όρισες, καλώς ορίσατε και ως ουσ. το καλωσόρισες / το καλωσορίσατε.

καλωσήρθες [kalosírθes] : ευχή όταν υποδεχόμαστε κπ.: Καλωσήρθες!, καλώς ήρθες, καλωσόρισες. || (ως ουσ.): Ήρθαν να πουν το καλωσήρθες.

Δεν το γράφει (το ΛΚΝ), αλλά να υποθέσουμε ότι σωστό είναι και το «Καλωσήρθατε». Στο ΛΝΕΓ, δεν υπάρχει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Υποθέτουμε όμως ότι, αν δεχτούμε το «Καλωσόρισες» με τη σημασία «Καλώς όρισες» (και όχι σαν μεταβατικό ρήμα, π.χ. «Τον καλωσόρισες ή ακόμα;», «Καλωσορίσατε τα νέα μέλη;»), τότε δεκτά πρέπει να είναι και από τα δύο λεξικά όλα τα υπόλοιπα, αφού με τον ίδιο τρόπο φτιάχτηκαν, εξίσου έχουν χάσει τον τόνο στο «Καλώς» και εξίσου συνηθισμένα είναι πια και τα τέσσερα.

Τι λέτε;


................................................................................
Σε περίπτωση που για άλλο λόγο μπήκατε σ' αυτό το νήμα, εδώ βρίσκεται το νήμα «Καλώς σας βρίσκω!».

nickel said:

Σε περίπτωση που για άλλο λόγο μπήκατε σ' αυτό το νήμα, εδώ βρίσκεται το νήμα «Καλώς σας βρίσκω!».

Click to expand...

Εγώ πάντως μπήκα για να σημειώσω ότι χρησιμοποιώ συστηματικά και δέχομαι κανονικά το (επιφώνημα, επί της ουσίας) καλωσήρθατε.

Εγώ ακολουθώ τον χωρισμό των λέξεων, γιατί μπορεί το συγκεκριμένο πρόσωπο να είναι το πιο συνηθισμένο, στην έκφραση, αλλά υπάρχουν και τα υπόλοιπα (καλώς ήρθε, καλώς ήρθαν, καλώς ήρθα). Επιφώνημα με πρόσωπα δεν είναι λίγο ασύμβατο με την γραμματική; Ή πρέπει να δεχτούμε ότι υπάρχουν έξι επιφωνήματα για το ίδιο πράγμα, απλά εκφράζουν διαφορετικά πρόσωπα; Και τα λεξικά πώς πρέπει να τα καταγράφουν; Ως ένα επιφώνημα, με την σημείωση ότι είναι κλιτό και μάλιστα κλίνεται σαν ρήμα ή σαν ξεχωριστά λήμματα;

Δεν είναι το πρώτο επιφώνημα με ενικό-πληθυντικό, πάντως:
άντε / άιντε / άντες (ενικ.) — αντέστε / αϊντέστε / άντεστε (πληθ.)
άμε / άμες (ενικ.) — άμετε / αμέτε / αμέστε (πληθ.)

Ναι, αλλά αυτό είναι η ίδια λέξη (άγω) και μόνο δύο πρόσωπα, η χρήση ενός εκ των οποίων έχει ξεθωριάσει (ο ενικός χρησιμοποιείται για πληθυντικό, πια, σε μη ιδιωματική γλώσσα).

Καλά, ό,τι πεις.

Καλημέρα

Όταν περάσαμε από τη δραχμή στο ευρώ ή όταν, π.χ., πέρασαν οι Βρετανοί στο δεκαδικό σύστημα, μπορεί κάποιος να γύρισε το διακόπτη, αλλά ο κόσμος πήρε λίγο καιρό να συνηθίσει το καινούργιο.

Στη γλώσσα παίρνει περισσότερο, άσε που σπάνια έχουμε κάποιον να γυρνά το διακόπτη. Δείτε τι γίνεται με το μονοτονικό, τι γίνεται με τις απλοποιημένες λέξεις.

Κάποια πράγματα, λοιπόν, αρκεί να διαπιστώνουμε ότι είναι και έτσι και αλλιώς. Ας καταθέτει κι ο καθένας τα επιχειρήματά του, τους λόγους που προτιμά το ένα ή το άλλο, το καταχωρίζω ή το καταχωρώ, και ας ερχόμαστε κάθε χρόνο να δούμε πού βρίσκονται τα πράγματα.

Έτσι και με τα επιφωνήματα καλωσήρθες, καλωσόρισες, καλωσήρθατε, καλωσορίσατε. Εγώ παλιότερα έλεγα ότι προτιμώ το «Καλώς όρισες» από το «Καλωσόρισες» επειδή το μονολεκτικό μού φαινόταν σαν αόριστος τού καλωσορίζω. Τώρα έχω περάσει στους υποστηρικτές των μονολεκτικών τύπων. Αυτό το πέρασμα από τις δύο λέξεις στη μία φαίνεται παραστατικότατα στο λήμμα καλωσήρθες του ΛΚΝ, όπου ορισμός τού καλωσήρθες είναι τα «καλώς ήρθες, καλωσόρισες»!
καλωσήρθες : ευχή όταν υποδεχόμαστε κάποιον: Καλωσήρθες!, καλώς ήρθες, καλωσόρισες. || (ως ουσ.): Ήρθαν να πουν το καλωσήρθες.

Δεν είναι υποχρεωτικό να γίνεται μονολεκτική μια επιφωνηματική ή μια επιρρηματική φράση, ας πούμε. Ελπίζω να μην παραμορφωθεί το «ως ευ παρέστης» ενώ το «τέλος πάντων» είναι πιθανό ότι θα το γράφω με δύο λέξεις όσο το τονίζω σαν δύο λέξεις. Αν κοιτάξουμε στο διαδίκτυο, περισσότεροι γράφουν ακόμα τα ουσιαστικά καλωσήρθες και καλωσόρισες σαν δύο λέξεις, όμως τα λεξικά αναγνωρίζουν σαν μονολεκτικά ουσιαστικά τα τρία απ’ αυτά που συζητάμε εδώ και λείπει μόνο το καλωσήρθατε.

Μπορούμε να δούμε και διαφορά στη σημασία: Καλώς ήρθες = Καλά έκανες και ήρθες. Καλωσήρθες, καλωσόρισες. Ένας τόνος στο καλωσόρισμα, μία λέξη. Έτσι δεν έγιναν μία λέξη (επιφώνημα και ουσιαστικό) τα καλημέρα, καληνύχτα, καλησπέρα;

nickel said:

Έτσι δεν έγιναν μία λέξη (επιφώνημα και ουσιαστικό) τα καλημέρα, καληνύχτα, καλησπέρα;

Click to expand...

Φυσικά, αλλά η ειδοποιός διαφορά είναι ότι αυτό είναι όνομα+όνομα = επιφώνημα, όχι όνομα+ρήμα = επιφώνημα.

Hellegennes said:

Φυσικά, αλλά η ειδοποιός διαφορά είναι ότι αυτό είναι όνομα+όνομα = επιφώνημα, όχι όνομα+ρήμα = επιφώνημα.

Click to expand...

Φαντάζομαι ότι οι γλωσσολόγοι δεν κολλάνε σε τέτοιες λεπτομέρειες. Οι γλωσσολόγοι τα βρίσκουν γραμμένα σαν μία λέξη, και δίνουν τις ερμηνείες που ξέρουν αυτοί.

Hellegennes said:

Φυσικά, αλλά η ειδοποιός διαφορά είναι ότι αυτό είναι όνομα+όνομα = επιφώνημα, όχι όνομα+ρήμα = επιφώνημα.

Click to expand...

1. Την τελευταία φορά που κοίταξα, πάντως, το καλώς ήταν επίρρημα — όχι όνομα. Υποθέτω πως έναν grammar nazi θα τον ενδιέφερε, γι' αυτό και το σημειώνω.

2. Και, μια που πιάσαμε το καλώς, ετοιμάσου και για μονολεκτικά επιφωνήματα με πολλαπλές εκδόσεις: τα καλώστον, καλώστην, καλώστους, καλώστες, καλώστα δίνουν ήδη δεκάδες χιλιάδες ευρήματα σε μονολεκτική γραφή. Αν και πρέπει ν' αναλάβει κάποιος μια σταυροφορία για να τους πει ότι δεν μπορεί, Kyrie, να έχουμε καταστρατήγηση του κανόνα επίρρημα+αντωνυμία ≠ επιφώνημα!

3. Όμως, εδώ που τα λέμε, μήπως ήρθ' επιτέλους η ώρα ν' αποκλειστούν απ' τη γλώσσα μιαρά επιφωνήματα, αποτελέσματα φρικαλέων οργίων με συμμετοχή πολλών μερών του λόγου, όπως λ.χ. [επίρρημα + επιφώνημα + όνομα + επίρρημα = επιφώνημα] ή [επίρρημα + σύνδεσμος + σύνδεσμος + επίρρημα = επιφώνημα] — που 'ναι οι δύο κυρίαρχες ετυμολογήσεις για το τρισαλίμονο;

4. Χώρια που πρέπει άμεσα ν' ανακοπεί η τάση για τέτοια πολυλογομερικά όργια, σαν κι εκείνο τ' ανομολόγητο στο οποίο συνέπραξαν ένα επιφώνημα ρηματικής προέλευσης, μια πρόθεση, ένα άρθρο κι ένα ουσιαστικό, μαζί με μια έκθλιψη και δύο εξακολουθητικές αφομοιώσεις, για να προκύψει το κατεξοχήν εκτονωτικό επιφώνημα: http://www.slang.gr/lemma/show/astadiala_1920.

5. Βέβαια, τουλάχιστο σε κανένα απ' τα παραπάνω δεν συμμετέχει ρήμα, οπότε ήμουν σχεδόν έτοιμος να κατανοήσω τυχόν ενστάσεις. Αλλ' αμέσως μετά θυμήθηκα ένα καίριας χρηστικότητας (και πάλι πολυλογομερικό) επιφώνημα — που και βασίζεται στο ρήμα των ρημάτων και έχει δύο παράλληλους τύπους: http://www.komvos.edu.gr/dictonline...d_TR=17435&the_lemma_id_KR=&the_lemma_id_GEO=.

:)

1. Ok, λάθος μου. Επίρρημα+ρήμα. Αλλά αυτό δεν έχει τόση σημασία στον συλλογισμό μου.
2. Τούτα πρώτη φορά τα βλέπω ενωμένα. Δεν αμφιβάλλω ότι θα υπάρχουν στον ιστό, αλλά το ίδιο υπάρχει και οτιδήποτε άλλο φανταστείς. Υποστηρίζεις πως ό,τι είναι γραμμένο πρέπει να εκλαμβάνεται σαν μέρος της γλώσσας;

Τα άλλα που παρουσιάζεις έχουν μια δομική διαφορά από τα καλωσορίσματα: δεν είναι κλιτά και μάλιστα σαν ρήματα. Ενώ το γαμώτο περιέχει ρήμα, το ρήμα του συμπεριφέρεται σαν άκλιτο συνθετικό κι ούτε καν πρόκειται για κλιτή λέξη (γι' αυτό άλλωστε είναι και γαμώτο και όχι τογαμώ). Δηλαδή η ένστασή μου, όπως μπορείς να παρατηρήσεις και στο προηγούμενο μήνυμα, είναι ότι το καλωσόρισμα έχει πλήρως κλιτό μέρος κι αυτό το κλιτό μέρος δεν είναι καν ονοματικό αλλά ρηματικό:

"Καλως όρισα στην πατρίδα", σκέφτηκε ο Τάδε καθώς κατέβαινε απ' το αεροπλάνο.
Καλως όρισες, Γιώργο!
Καλως όρισε το ευρώ· αντίο δραχμή!
Καλως ορίσαμε στο φτωχικό σας!
Καλως ορίσατε στο φτωχικό μου!
"Καλως όρισαν" τα νέα μέτρα... ευτυχώς γιατί είχαμε κακομάθει με τόσο χρήμα!

Είναι λοιπόν ένα επιφώνημα που κρίνεται ακριβώς όπως το ρήμα του;

Hellegennes said:

Είναι λοιπόν ένα επιφώνημα που κρίνεται ακριβώς όπως το ρήμα του;

Click to expand...

Ουσιαστικά τα επιφωνήματα είναι δύο: καλωσήρθες, καλωσήρθατε. Τ' άλλα είναι τραβηγμένα απ' τα μαλλιά — υποστηρίζεις πως ό,τι είναι τραβηγμένο απ' τα μαλλιά πρέπει να εκλαμβάνεται σαν μέρος της γλώσσας;

Εγώ δεν θεωρώ ότι είναι τραβηγμένα από τα μαλλιά. Ούτε θα ήταν περίεργο να γραφτούν όλα αυτά σαν μία λέξη, ενώ το «Καλώς τους» δεν χρειάζεται να γίνει μία λέξη. Τραβηγμένη από τα μαλλιά θεωρώ την ανάγκη να αφαιρεθεί ο τόνος από το Καλώς. Ή θα το κρατήσουμε «Καλώς ορίσατε», όπως το γράφει πολύς κόσμος, ή «Καλωσορίσατε».

Για την έλλειψη τόνου ευθύνεται μία παράλειψη, πολλαπλασιασμένη με copy-paste.

Zazula, τα παραδείγματα τα έβαλα ακριβώς για να δείξω ότι είναι υπαρκτή η χρήση τους στον λόγο. Μπορεί να είναι ειδικές περιπτώσεις ή/και να σπανίζουν, όμως δεν είναι λάθος. Τα τριτοπρόσωπα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και αντί Β' προσώπου, με πλάγιο λόγο:

Μπαίνει ο σύζυγος, μιλάει η σύζυγος: καλώς όρισε η κολόνα του σπιτιού!
Μπαίνουν οι δυο κόρες, μιλάει ο πατέρας: καλώς όρισαν οι γυναίκες της ζωής μου!

Αν βρίσκεις το καλωσόρισμα τραβηγμένο, κάν' το καλώς ήρθε.

Πέραν αυτών, υπάρχει και ρήμα καλωσορίζω, πράγμα που κάνει conflict με το καλώς όρισες, κτλ, στον αόριστο. Λόγω σύνταξης, δεν τίθεται θέμα παρεξήγησης, αλλά για ποιον λόγο να χρησιμοποείται σαν μια λέξη, δεδομένων των άλλων αντιρρήσεων (που, σημειωτέον, δεν είναι μόνο δικές μου).

Στην τελική, αν ανοίξουμε τον ασκό -ή τους ασκούς- του Αιόλου, βράσε ρύζι. Μετά το "καλωσόρισες", σειρά έχει το "καλωσασβρήκα", που εκτός από το ρήμα, κλίνεται και η αντωνυμία, δίνοντας 54 τύπους, μετά το "καλωσταδέχτηκα", έπειτα το "καλώστονμου", κατόπιν το "καλωσταματιαμασταδυό" και ύστερα το "τιναυταπουλές".

Ξαναλέω, με άλλα λόγια, ίσως:

• Δεν επιβάλλεται να γράφουμε «Καλωσήρθες»: έδειξα πώς το λεξικό εξηγεί το «Καλωσήρθες», με το «Καλώς ήρθες» στον ορισμό.
• Επίσης τα λεξικά καταγράφουν τη χρήση: είχαν ικανοποιητικά δεδομένα ώστε να καταγράψουν τα καλωσήρθες, καλωσόρισες, καλωσορίσατε και τους ξέφυγε το καλωσήρθατε. Δεν μπορούν να τα κρύψουν εφόσον προφανώς κάποιος θεώρησε ότι είναι αποδεκτοί τύποι.
• Τους θεώρησε αποδεκτούς όχι μόνο λόγω του αριθμού των ευρημάτων, αλλά και λόγω του ενός τόνου, επειδή οι δύο λέξεις προφέρονται σαν μία, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωση τού «Καλώς τα δέχτηκα» και των υπόλοιπων παραδειγμάτων σου.
• Ξέρουμε ότι πολλοί ενώνουν τέτοιες φράσεις με έναν τόνο, π.χ. καλώστους, σαναλέμε, παναπεί. Δεν είναι κανένα καινούργιο φαινόμενο.
• Ο καλός επιμελητής θα πρέπει κανονικά να δεχτεί και τα δύο — αυτή τη στιγμή.

Δεν διαφωνώ για το τι πρέπει να κάνει ο καλός επιμελητής. Ακόμα καλύτερα, δεν έχω καν γνώμη γι' αυτό. Από την αρχή είπα "εγώ κάνω αυτό" και δήλωσα την αντίρρησή μου με ερώτηση (δείτε στην πρώτη σελίδα).

Hellegennes said:

Zazula, τα παραδείγματα τα έβαλα ακριβώς για να δείξω ότι είναι υπαρκτή η χρήση τους στον λόγο. Μπορεί να είναι ειδικές περιπτώσεις ή/και να σπανίζουν, όμως δεν είναι λάθος. Τα τριτοπρόσωπα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και αντί Β' προσώπου, με πλάγιο λόγο:

Μπαίνει ο σύζυγος, μιλάει η σύζυγος: καλώς όρισε η κολόνα του σπιτιού!
Μπαίνουν οι δυο κόρες, μιλάει ο πατέρας: καλώς όρισαν οι γυναίκες της ζωής μου!

Αν βρίσκεις το καλωσόρισμα τραβηγμένο, κάν' το καλώς ήρθε.

Πέραν αυτών, υπάρχει και ρήμα καλωσορίζω, πράγμα που κάνει conflict με το καλώς όρισες, κτλ, στον αόριστο. Λόγω σύνταξης, δεν τίθεται θέμα παρεξήγησης, αλλά για ποιον λόγο να χρησιμοποείται σαν μια λέξη, δεδομένων των άλλων αντιρρήσεων (που, σημειωτέον, δεν είναι μόνο δικές μου).

Στην τελική, αν ανοίξουμε τον ασκό -ή τους ασκούς- του Αιόλου, βράσε ρύζι. Μετά το "καλωσόρισες", σειρά έχει το "καλωσασβρήκα", που εκτός από το ρήμα, κλίνεται και η αντωνυμία, δίνοντας 54 τύπους, μετά το "καλωσταδέχτηκα", έπειτα το "καλώστονμου", κατόπιν το "καλωσταματιαμασταδυό" και ύστερα το "τιναυταπουλές".

Click to expand...

Προφανώς μπερδεύεις τον όρο «σε επιφωνηματική χρήση» με τον όρο «επιφώνημα».