παράκτιος

Συνάδελφος υποστήριξε ότι το επίθετο "παράκτιος" πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για κάτι που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα (και κοντά στην ακτή), ενώ για ό,τι βρίσκεται στην ξηρά πρέπει να λέμε "παράλιος-παραλιακός".

Και ενώ πράγματι υπάρχουν συνάψεις όπου λέμε μόνο παραλιακός και όχι παράκτιος (παραλιακή λεωφόρος, παραλιακό ταβερνάκι) τα λεξικά δεν δέχονται τέτοια διάκριση. Αντιγράφω το ΛΚΝ
παράκτιος -α -ο [paráktios] Ε6 : που βρίσκεται ή που συμβαίνει κοντά σε ακτή θάλασσας: Παράκτιοι τουριστικοί σταθμοί. Παράκτια ναυσιπλοΐα / αλιεία. Παράκτια πυροβολεία.

Να προσθέσω ότι ΧΛΝΓ και ΛΝΕΓ αναφέρουν και τον όρο "παράκτια πετοσφαίριση" που είναι ο επίσημος για το μπιτς βόλεϊ.

Τι λέτε;

Παράκτιος, παράλιος και παραθαλάσσιος είναι όλα συνώνυμα. Ο συνάδελφός σου μάλλον στηρίζεται στο ότι ο όρος παράκτιος χρησιμοποιείται στην νομοθεσία για την αλιεία κοντά στην ακτή κι όχι από την ακτή (απ' όσο γνωρίζω). Εν τούτοις είναι λάθος η αποκλειστική χρήση. Ο όρος παράκτιος χρησιμοποιείται από άλλες επιστήμες για πράγματα που είναι κοντά στην ακτή (π.χ. παράκτια υδροφόρα στρώματα, παράκτια οικοσυστήματα).

sarant said:

Συνάδελφος υποστήριξε ότι το επίθετο "παράκτιος" πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για κάτι που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα (και κοντά στην ακτή), ενώ για ό,τι βρίσκεται στην ξηρά πρέπει να λέμε "παράλιος-παραλιακός".

Click to expand...

Ενδιαφέρουσα ιδέα. Δεν ισχύει στην πράξη. Δεν ξέρω και αν ίσχυσε ποτέ. Ό,τι πρέπει για συζήτηση εντυπωσιασμού φιλομαθών περί τα γλωσσικά.

Εγώ πάντως την εφαρμόζω αυτή τη διάκριση
Αφού ακτή είναι «το τμήμα της ξηράς που βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα», «παράκτιο» για κάτι που βρίσκεται πάνω στην ξηρά θα σήμαινε «αυτό που βρίσκεται δίπλα σε αυτό που βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα».

drsiebenmal said:

Ενδιαφέρουσα ιδέα. Δεν ισχύει στην πράξη. Δεν ξέρω και αν ίσχυσε ποτέ. ...

Click to expand...

Αυτό ακριβώς. Περίμενα τον δόκτορα να συμφωνήσω, γιατί μου έλειψε.

Ας προσθέσω και το λήμμα που έχει το ΜΗΛΝΕΓ, το καινούργιο κοσκινάκι μας:

παράκτιος -α και <λόγ.> -ος, -ο: Που είναι ή γίνεται κοντά στις ακτές

Χρήσεις

παράκτια ύδατα / οικοσυστήματα | Οι περισσότεροι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται με την παράκτια αλιεία

---

(ΣΥΝ παραθαλάσσιος, παραλιακός[SUB]1[/SUB], ΑΝΤ <λόγ.> μεσόγειος[SUB]I1[/SUB])

παράκτιες περιοχές / πόλεις | Στην παράκτια ζώνη της Ελλάδας και συγκεκριμένα στον κόλπο του Λαγανά γεννά τα αυγά της η καρέτα καρέτα

Ενόψει των Ολυμπιακών αγώνων οι υπεύθυνοι επιμελούνται το παράκτιο μέτωπο της Αττικής

---

παράκτιοι αλιείς / ψαράδες. Με αποκλεισμό των λιμανιών απειλούν οι παράκτιοι αλιείς
(= που δραστηριοποιούνται στα παράλια)

---

(ως ουσ.) Οι άνεμοι θα πνέουν ισχυροί στα παράκτια
(= στα παραλιακά) (ΑΝΤ <λόγ.> μεσόγειος[SUB]I2[/SUB])

Και οι άνεμοι βέβαια δεν πνέουν μόνο μέσα στη θάλασσα, ούτε έχουμε πόλεις εκεί. Με την ευκαιρία, η σύμφραση «παράκτιες πόλεις» έχει 260 πραγματικά ευρήματα, μεταξύ αυτών και σε αρκετές έγκυρες πηγές, ελληνικές και ευρωπαϊκές.

dharvatis said:

Αφού ακτή είναι «το τμήμα της ξηράς που βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα», «παράκτιο» για κάτι που βρίσκεται πάνω στην ξηρά θα σήμαινε «αυτό που βρίσκεται δίπλα σε αυτό που βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα».

Click to expand...

Μόνο που η ακτή έχει κι άλλη πλευρά, στεριανή. Πάρ' το και αλλιώς, δηλαδή, από την άλλη μπάντα.

Μα ναι, προφανώς - αλλά αν έχεις λίγο Ελληγενή μέσα σου και φαντάζεσαι την ακτή ως ασαφή περιοχή και όχι ως γραμμή, αρχίζεις να αναρωτιέσαι «πού πρέπει να βρίσκεται κάτι για να θεωρείται παρ-άκτιο;», μετά συγχύζεσαι και καταλήγεις να γράφεις «παράλιος» και να ξεμπερδεύεις

daeman said:

Μόνο που η ακτή έχει κι άλλη πλευρά, στεριανή. Πάρ' το και αλλιώς, δηλαδή, από την άλλη μπάντα.

Click to expand...

Πολύ σωστά, και ας συνοψίσουμε ένα θεματάκι: ο παράκτιος μπορεί να βρίσκεται στη θάλασσα ή στη στεριά, ενώ ο παράλιος/ παραλιακός/ παραθαλάσσιος μπορεί να βρίσκεται μόνο στη στεριά (δεν είναι λογικό να βρίσκεται κοντά στη θάλασσα κάτι που βρίσκεται στη θάλασσα). Δεν είναι δηλαδή συμμετρικό το πρόβλημα και δεν θα συμφωνούσα με την απόλυτη συνωνυμία.

Το κυριότερο είναι όμως, κατά τη γνώμη μου, ότι το παράλιος είναι αμιγώς λόγιο, ενώ ούτε το παράκτιος έχει διαδοθεί στην κοινή χρήση. Για κάτι που βρίσκεται κάπου εκεί κοντά, η κοινή χρήση έχει κατά βάση δύο μόνο επίθετα: παραλιακός και παραθαλάσσιος. Η επέκταση της κοινής χρήσης του παράκτιος είναι υπαρκτή αλλά πολύ συγκρατημένη. Από τα δύο κοινόχρηστα επίθετα, το παραθαλάσσιος έχει υπερβολική ετυμολογική διαφάνεια για να επεκταθεί σε κάτι που βρίσκεται στη θάλασσα. Αντίθετα, λόγω ετυμολογικής αδιαφάνειας για τον σημερινό ομιλητή, το παραλιακός εμφανίζει κάποιες επεκτατικές τάσεις. Προσωπικά, το θυμάμαι περισσότερο στο επίρρημα: Δεν ανοίχτηκαν με το σκαφάκι, πήγαν παραλιακά.

Άρα τι; Σε επίσημα/ επιστημονικά/ λόγια κείμενα θα τηρούσα τη διάκριση, εκτός ίσως αν υπάρχει κάποια καθιερωμένη ορολογία. Αυτό όμως δεν θα ήταν αμφίπλευρο. Χαλαρότητα στη χρήση του παράκτιος, αλλά παράλιος για κάτι που βρίσκεται στη θάλασσα δεν θα το έλεγα ούτε με σφαίρες. Σε ρέουσα γλώσσα, θα έδειχνα ανοχή στο παραλιακός, ιδίως αν αναφέρεται στη ζώνη που περιλαμβάνει ταυτόχρονα την άκρη της στεριάς και την άκρη της θάλασσας.

Για το αξιοπερίεργο του πράγματος, ας προσθέσω επίσης και την ύπαρξη του ονομαστικά εμπνευσμένου καποδιστριακού δήμου Θιναλίων στην Κέρκυρα (που καταργήθηκε και μετατράπηκε σε καλλικρατική ΔΕ Θιναλίου).