Η χρήση της γενικής κτητικής στα νέα ελληνικά

Καλησπέρα και πάλι

Έχω μια τελευταία απορία δημοτικού πριν ξεκινήσω τις απορίες του γυμνασίου
Λέει στην βικιπαίδεια στο άρθρο της γενικής:

https://el.wikipedia.org/wiki/Γενική

Στη γενική κτητική προσεγγίζει και ουσιαστικά ανήκει η γενική του δημιουργού (π.χ. οι Νόμοι του Σόλωνα, ο Νόμος του Νεύτωνα), η τοπική (σκοτώθηκε στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας) ή στη χρονική (θα έρθω του χρόνου, θα γίνει στα μέσα της εβδομάδας) καθώς και του σκοπού ή χρήσης (ποτήρι του νερού, καλάμι ψαρέματος).

Το ερώτημα μου είναι αν μπορούμε να πούμε αντί για «οι Νόμοι του Σόλωνα»

«Σόλωνα Νόμοι»

Η πρέπει να πάει αναγκαστικά στο «Σόλωνος νόμοι» που μου ακούγεται καθαρεύουσα…
πρόκειται για μια επικεφαλίδα και αυτός που «έχει το πράμα» τελειώνει σε «α» σαν τον Σόλωνα… γι’ αυτο το ανέφερα σαν παράδειγμα.

Ποια η γνώμη σας;
Ευχαριστώ!

Χαίρε! Όχι, δεν μπορείς να συνδυάσεις τύπους της δημοτικής σε σύνταξη της αρχαίας, εκτός αν θέλεις να διακωμωδήσεις κάτι. Αλλά σε σύγχρονο κείμενο δεν θα χρησιμοποιούσα την αρχαϊκή σύνταξη ακόμα κι αν ταίριαζαν οι τύποι των λέξεων — εκτός κι αν ήθελα να κάνω κάποιο στιλιστικό εφέ, π.χ. Κακογουστιάς εγκώμιον ή Βλακείας Εγκώμιον (κατά το Μωρίας Εγκώμιον).

nickel said:

Χαίρε! Όχι, δεν μπορείς να συνδυάσεις τύπους της δημοτικής σε σύνταξη της αρχαίας, εκτός αν θέλεις να διακωμωδήσεις κάτι. Αλλά σε σύγχρονο κείμενο δεν θα χρησιμοποιούσα την αρχαϊκή σύνταξη ακόμα κι αν ταίριαζαν οι τύποι των λέξεων — εκτός κι αν ήθελα να κάνω κάποιο στιλιστικό εφέ, π.χ. Κακογουστιάς εγκώμιον ή Βλακείας Εγκώμιον (κατά το Μωρίας Εγκώμιον).

Click to expand...

Είναι και λίγο χωρατό το κείμενο που ακολουθεί την επικεφαλίδα... Αλλά θα προτιμούσα να μην γράψω λάθος τον τίτλο.
Έχω εδώ ένα βιβλίο πχ.. που λέει στην πρώτη σελίδα:

Γρηγόριου Ξενόπουλου
ΑΠΑΝΤΑ

(απο εφημεριδα, δεν το εχω διαβασει )

Είναι στην δημοτική και με αρχαίου τύπου γενική κτητική... Δεν ακούγεται αστείο όμως επειδή αυτός που «του ανήκει το πράμα» τελειώνει σε «ος» στην ονομαστική;
Θα μπορούσαμε να πούμε δηλαδη ότι αυτός ο τύπος στέκει στην δημοτική μόνο αν «ακούγεται σωστό» αισθητικά;

skapeti said:

...
Θα μπορούσαμε να πούμε δηλαδη ότι αυτός ο τύπος στέκει στην δημοτική μόνο αν «ακούγεται σωστό» αισθητικα;

Click to expand...

Όχι. Αν κάτι ανήκει στη δημοτική ή στην καθαρεύουσα (ή στη λόγια ή στην αρχαία ή στη μεσαιωνική κλπ.) δεν κρίνεται από προσωπικές αισθητικές προτιμήσεις, αλλά από την ιστορική πορεία και τα εγγενή χαρακτηριστικά του, γενικά, και τις συλλογικές προτιμήσεις των φυσικών ομιλητών. Αν ο «δήμος» δεν χρησιμοποιεί πια τέτοια σύνταξη, ούτε τη χρησιμοποιούσε ευρέως ακόμα κι όταν επικρατούσε, τότε δημοτικό δεν είναι. Τέτοια σύνταξη βρίσκουμε να επιβιώνει με ακριβώς αυτή τη μορφή μόνο σε κάποιες τυποποιημένες φράσεις, απαράλλαχτες από τότε, π.χ. «απορίας άξιον», τις οποίες χρησιμοποιούμε έτσι ακριβώς, απολιθωμένες, συνήθως χωρίς κλίση. Γι' αυτό δεν λέμε π.χ. «απορίας άξια» —ούτε καν στον πληθυντικό του ίδιου γένους, του ουδέτερου, δηλαδή— και πάρα πολύ συχνά προσθέτουμε και το «ν» στο «άξιο», ώστε να φαίνεται από την κατάληξη ότι επαναλαμβάνουμε κάτι τυποποιημένο που, καλώς ή κακώς αλλά αναπόφευκτα πλέον, θα ξένιζε τ' αφτιά και τα μάτια μας σε γενική χρήση.

Μπορεί κάποιες σημερινές περιπτώσεις στη σύνταξη να προσεγγίζουν τη γενική κτητική ή να προέρχονται από αυτήν, π.χ. «τα κουμπιά της Αλέξαινας», αλλά δεν νομίζω να έγραφε ή να έλεγε κανείς σήμερα «Αλέξαινας κουμπιά» —ή «Παναγίας μάτια» αντί για «της Παναγιάς/Παναγίας τα μάτια»— χωρίς ν' ανασηκωθούν φρύδια απ' όσους το δουν ή να σκάσουν γελάκια απ' όσους το ακούσουν. Και βέβαια, το «Αλεξαίνης κομβία» (αλήθεια, πώς θα ήταν η Αλέξαινα, του Αλεξάνδρου κτήμα, αρχαϊστί; ) ή το «Παναγίας οφθαλμοί» μόνο λογομπαίχτες σαν εμένα θα το έλεγαν, πάντα για πλάκα, ποτέ στα σοβαρά). Ούτε «Σολωμού Άπαντα» αντί για «τα Άπαντα του Σολωμού» (όπως παραπάνω, παρατήρησε ότι και σε αυτή την τυποποιημένη φράση που επιβιώνει μόνο σε ειδικές, λόγιες χρήσεις, σαν απόηχος του παρελθόντος όπου και σαφώς παραπέμπει όποτε χρησιμοποιείται, δεν λέμε ποτέ «Σολωμού Απάντων»). Το «Σολωμού» για να μη νοθεύσει ο τονισμός «Ξενόπουλου/Ξενοπούλου» το ύφος καθώς εξετάζουμε το εν λόγω φαινόμενο. Και το «εν λόγω» που έγραψα το χρησιμοποιούμε, τη δοτική, μαζί με άλλες, αλλά και πάλι σαν απολίθωμα, δηλαδή αν πει κανείς «εν λόγοις» στον πληθυντικό, θα ξενίσει πάρα πολύ.

Λόγϊα λόγια, τ' αρχαία μας στολίδια, με μέτρο, εκεί που το μέτρο τα δέχεται.

daeman said:

Όχι.

Click to expand...

Στην ουσία όμως λέμε το ίδιο πράγμα, η αρχαίου τύπου γενική κτητική έχει απολιθωθεί αν θέλεις, στην δημοτική, για ονόματα που στην ονομαστική τελειώνουν σε --ος, αλλά εκείνα που τελειώνουν σε --α ακούγονται παράξενα. Είναι δηλαδή αισθητικό το θέμα, αλλά δεν έχει να κάνει με προσωπικό γούστο, αλλά με την αισθητική της δημοτικής γενικά όπως έχει στερεωθεί τις τελευταίες δεκαετίες.
Ευχαριστώ για της απαντήσεις

Σε εκείνο το

Γρηγόριου Ξενόπουλου
ΑΠΑΝΤΑ

δεν έχουμε καν φράση, αλλά έναν καθιερωμένο τύπο με τον οποίο αναγράφονται τα στοιχεία του βιβλίου στο εξώφυλλο ή σε βιβλιογραφία, όπου θα ήταν, ας πούμε:

Ξενόπουλου Γρ., Άπαντα

Στο εξώφυλλο μπορεί να δούμε το όνομα του συγγραφέα σε ονομαστική ή γενική πτώση και στη θέση του τίτλου... οτιδήποτε.