μπλουζ

Ξεκινώ με τη γνωστή επιφύλαξη: αν υπάρχει άλλο σχετικό νήμα, με παραπέμπετε εκεί. Έψαξα και δεν βρήκα, γι' αυτό ανοίγω νέο.

Δεν ξέρω πόσοι από σας θυμάστε τα μπλουζ. Και δεν εννοώ βέβαια τα νέγρικα τραγούδια, εννοώ τα αργά κομμάτια (γνωστά και ως σλόου) που χορεύαμε σφιχταγκαλιασμένοι και σεινάμενοι δεξιά-αριστερά στα εφηβικά πάρτυ, τέλη δεκαετίας 70 - αρχές δεκαετίας 80, απ' όσο ξέρω εγώ τουλάχιστον.

Η απορία μου είναι, από πού προερχόταν εκείνη η λέξη; Τα κομμάτια που χορεύαμε προφανώς δεν είχαν καμιά σχέση με τα νέγρικα blues, οπότε πώς μας προέκυψε; Η πιο απλή σκέψη είναι ότι κάποιος (ποιος άραγε; πού, πότε; ) μπέρδεψε τα slow με τα blues (γιατί όμως; ) και μετά για κάποιο λόγο (ποιον όμως; ) καθιερώθηκε έτσι. Άλλη σκέψη είναι ότι έτυχε όντως να χορεύονται έτσι (τουλάχιστον στο Ελλάντα της εποχής εκείνης) κάποια πραγματικά blues και μετά επεκτάθηκε ο όρος σε οτιδήποτε χορευόταν έτσι. Αυτές οι σκέψεις, πέρα από το ότι δεν μου δίνουν πραγματικά τις απαντήσεις, δεν με καλύπτουν κιόλας - δεν μου φαίνονται αρκετά πειστικές.

Στο slang.gr δεν έχει λήμμα μπλουζ, αλλά έχει σχετική αναφορά στο λήμματα ξένα και πυθία. Στο λήμμα λιώνω παντελόνια υπάρχει ο άγνωστος σε μένα όρος μπλουζ-μπαρ, που πολύ θα ήθελα να μάθω αν τον έχετε ακουστά και τι ακριβώς ήταν (υποθέτω όμως ότι αναφέρεται στα νέγρικα μπλουζ). Σε άλλα λήμματα υπάρχουν αναφορές σε μπλουζ, αλλά μόνο στα νέγρικα μπλουζ.

Νομίζω ότι αυτό το νήμα θέλει και μουσική εισαγωγή, εκτός από μουσικό επίλογο:

Σίγουρα! Αν λοιπόν θέλετε να ακούσετε κομμάτια που να χορεύονται μπλουζ, αυτά τα μπλουζ που αναφέρω στην αρχική ανάρτηση (δηλαδή από ρομαντικά έως και γλυκερά σλόου), δείτε ενδεικτικά εδώ:

Τα μπλουζ που χορεύαμε στα eighties και τα nineties

Αξέχαστα blues

Αυτό που ετοιμαζόμουνα να γράψω το λέει καλύτερα από μένα το Trésor de la Langue Française:

• BLUES, subst. masc.

MUS. Thème musical d'origine noire américaine dont la trame harmonique est très utilisée par les musiciens de jazz. − P. ext. Musique de jazz lente sur laquelle on danse : Dans les remous d'un blues fluvial, la grande Bénédicte avec son cher Gustave tournent lentement. M. Butor, Passage de Milan,1954, p. 223.

Rem. Attesté dans Lar. 20[SUP]e[/SUP], Lar. Lang. fr., Rob. et Quillet 1965.

Prononc. et Orth. : [blu:z]. Quillet 1965 admet blue ou blues. Homon. blouse[SUP]1,2[/SUP]. Étymol. et Hist. 1927 mus. et danse blues (Lar. mens., n[SUP]o[/SUP]244, p. 434 : Blues [...] le nom de cette danse vient d'une expression argotique utilisée par nos alliés américains pendant la Grande Guerre, et correspond à peu près à ce que nos soldats appelaient « cafard »). Angl. (the) blues forme abr. de la loc. blue devils littéralement « démons bleus » d'où « idées noires » [titre d'une farce de Colman, Blue Devils, a Farce, 1798 dans NED], attestée dep. 1807 dans DAE, s.v. blue et transposée par la suite à la musique nègre traduisant un état d'âme mélancolique, dep. 1912, à Memphis dans le Tennessee (Encyclop. Amer., t. 15, p. 768).

Πώς όμως λες ότι έγινε η μετάβαση της χρήσης της λέξης από αυτά τα μπλουζ στα "άλλα" μπλουζ; Δηλαδή στα αργά ρομαντικά κομμάτια;

Η ταύτιση της λέξης blue με την μελαγχολία στα Αγγλικά είναι γνωστή. Όμως στα Ελληνικά δεν νομίζω να υπήρξε τέτοια ταύτιση - κάνω λάθος;

Να δεχτώ ότι τα κομμάτια αυτά - τα αργά ρομαντικά που χορεύαμε στα έιτις, όπως το Feelings και τα παρόμοια - έχουν μια δόση μελαγχολίας ή έστω νοσταλγίας ή τέλος πάντων γλυκερότητας που μπορεί να χαρακτηριστεί έως και μελαγχολική μερικές φορές. Όμως παρ' όλ' αυτά στα Αγγλικά δεν λέγονται blues. Στα Ελληνικά η λέξη λογικά θα πρέπει να πέρασε συνδεδεμένη κατευθείαν με τα "αυθεντικά" blues, όχι με τα αργά ρομαντικά κομμάτια, ούτε με την μελαγχολία αυτή καθαυτή.

Πώς λοιπόν έγινε η σύνδεση;

Εκτός κι αν εξαρχής στα Ελληνικά η λέξη "μπλουζ" σήμαινε (και) "μελαγχολική μουσική". Αλλά δεν ξέρω αν έχει καταγραφεί μια τέτοια χρήση.

Έχω την εντύπωση ότι σε ελληνικές ταινίες των 60s αναφέρονταν και σλόου» χοροί, αλλά κάποια στιγμή, ο όρος εξαφανίστηκε ως «παλαιικός» ή «μαμαδίστικος».

Το πιο παλιό λεξικό από όσα έχω και όπου βρίσκω λ. μπλουζ είναι το πρώτο των Τεγόπουλου-Φυτράκη, που το περιγράφει ως μελαγχολική και αισθηματική μουσική των νέγρων της Αμερικής (κάτι που κολλάει μια χαρά βέβαια και με τα μπλουζ της νεότητάς μας).

Στον Πάπυρο οι δύο σημασίες είναι:

1. ονομασία αμερικανικών τραγουδιών νεγρικής προέλευσης με μελαγχολική και παθητική μουσική
2. είδος λικνιστικού χορού σε αργό ρυθμό.

Μελέτη εδώ προς το παρόν:

http://www.blues-sur-seine.com/item/1059-dimanche-7-avril-initiation-a-la-danse-blues-a-15h.html


(Να μην ξεχάσουμε το υποκοριστικό, τα μπλουζάκια!)

drsiebenmal said:

Έχω την εντύπωση ότι σε ελληνικές ταινίες των 60s αναφέρονταν και σλόου» χοροί, αλλά κάποια στιγμή, ο όρος εξαφανίστηκε ως «παλαιικός» ή «μαμαδίστικος».

Click to expand...

Πράγματι, τα σίξτις (και σέβεντις) μιλούσαν για σλόου. Θα έλεγα ότι τα "μπλουζ" της δικής μου νεότητας (η δική σας δεν ξέρω κατά πότε πέφτει :twit: ) ενδεχομένως να είναι η φυσική συνέχεια εκείνων των σλόου. Γι' αυτό και αναφέρθηκα και στα σλόου στην αρχική μου ανάρτηση.

drsiebenmal said:

Το πιο παλιό λεξικό από όσα έχω και όπου βρίσκω λ. μπλουζ είναι το πρώτο των Τεγόπουλου-Φυτράκη, που το περιγράφει ως μελαγχολική και αισθηματική μουσική των νέγρων της Αμερικής (κάτι που κολλάει μια χαρά βέβαια και με τα μπλουζ της νεότητάς μας).

Click to expand...

Αν εννοείς κι εσύ όπως κι εγώ "μπλουζ" των έιτις και νάιντις, θα έλεγα ότι ναι μεν κολλάει το αισθηματική, αλλά το μελαγχολική όχι πάντα, ενώ σίγουρα δεν είναι μουσική των νέγρων (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούν και νέγροι να τα τραγουδήσουν - απλώς δεν είναι χαρακτηριστικά δική τους). Είναι ελαφριά ποπ τραγούδια, αργά και αισθησιακά, με ερωτικούς στίχους ως επί το πλείστον. Το στυλ τους εν γένει ήταν μάλλον ξενέρωτο, οπότε μάλλον "άσπρα" θα τα χαρακτήριζα παρά "νέγρικα".

Δηλαδή εντάξει, το Total eclipse of the heart και τα παρόμοια δεν τα λες νέγρικα - και όχι μόνο επειδή η Μπόνι Τάιλερ δεν είναι μαύρη.

Έχω την εντύπωση ότι το λεξικό αυτό ανακατεύει τις δύο έννοιες. Ενδεχομένως ο ορισμός του να είναι μια ένδειξη προς την κατεύθυνση της απάντησης που αναζητώ: ίσως τότε η λέξη "μπλουζ" σήμαινε κάτι ανάμεσα στα δύο ή ίσως και τα δύο, και αργότερα οι έννοιες διαχωρίστηκαν.

AoratiMelani said:

Πράγματι, τα σίξτις (και σέβεντις) μιλούσαν για σλόου. Θα έλεγα ότι τα "μπλουζ" της δικής μου νεότητας (η δική σας δεν ξέρω κατά πότε πέφτει :twit: ) ενδεχομένως να είναι η φυσική συνέχεια εκείνων των σλόου. Γι' αυτό και αναφέρθηκα και στα σλόου στην αρχική μου ανάρτηση.
Αν εννοείς κι εσύ όπως κι εγώ "μπλουζ" των έιτις και νάιντις, [...]

Click to expand...

Εγώ βλέπω συστηματικό πσάρεμα εδώ...

Eγώ πάντως όταν ήμουν έφηβος στη δεκαετία του 70 (μ.Χ.) ήξερα μόνο "μπλουζ" για τα αργά λικνιστικά κομμάτια. Μετά έμαθα τα κανονικά μπλουζ και ότι τα άλλα λέγονται σλόου.

AoratiMelani said:

... Η πιο απλή σκέψη είναι ότι κάποιος (ποιος άραγε; πού, πότε; ) μπέρδεψε τα slow με τα blues (γιατί όμως; ) και μετά για κάποιο λόγο (ποιον όμως; ) καθιερώθηκε έτσι. Άλλη σκέψη είναι ότι έτυχε όντως να χορεύονται έτσι (τουλάχιστον στο Ελλάντα της εποχής εκείνης) κάποια πραγματικά blues και μετά επεκτάθηκε ο όρος σε οτιδήποτε χορευόταν έτσι. Αυτές οι σκέψεις, πέρα από το ότι δεν μου δίνουν πραγματικά τις απαντήσεις, δεν με καλύπτουν κιόλας - δεν μου φαίνονται αρκετά πειστικές.

Click to expand...

Δεν πρόλαβα πάρτι τη δεκαετία του '60 (υποθέτοντας ότι τότε o αργός και παθιάρικος, κολλητός χορός βαφτίστηκε στην Ελλάδα μπλουζ), έζησα όμως έφηβος τη δεκαετία του '70 και χόρεψα μπλουζ (που δεν ήταν απαραιτήτως μπλουζ, αλλά συνήθως ρομαντικές μπαλάντες), μέχρι το '77-'78 που βυθίστηκα για χρόνια στα πραγματικά μπλουζ —πρώτα λευκών, εισαγωγικά (με μέντορα εξ αποστάσεως κι εν αγνοία του τον Τζον Μάγιαλ όπως τον προφέραμε τότε) και μετά τα νέγρικα, αναζητώντας τις ρίζες αυτής της λαϊκής αμερικάνικης μουσικής που με είχε μαγέψει, κι εξακολουθεί, με την αμεσότητα, την απλότητα και το πάθος της.

daeman said:

...
Ένα πίπερμαν στον κύριο του #156. Και για μένα ένα βερμουτάκι, να στυλωθώ, να βρω το θάρρος να χορέψω μπλουζ με την ξανθιά συμμαθήτρια που χαλβαδιάζω από το δημοτικό, μόλις τελειώσει το Α Κάζα ντ' Ιρένε. Και φιστικάκια, ε; Αιγίνης, αν έχει. Κάνε, Θε μου, το θαύμα σου.

Click to expand...

Η εξήγηση νομίζω πως είναι συνδυασμός των δύο περιπτώσεων που αναφέρεις, Μελάνη, δηλαδή ότι κάποια στιγμή, κάποιος που χόρευε σλόου ρώτησε αυτόν που έβαζε μουσική σε κάποιο από εκείνα τα εφηβικά-νεανικά πάρτι τι είδους μουσική ήταν το κομμάτι που χόρευαν (που ήταν όντως μπλουζ, μουσικά, όπως π.χ. το Blue Jean Blues των ZZ Top που έβαλε στο δεύτερο ποστ ο Χαρβάτιους*), εκείνος απάντησε «Μπλουζ είναι» και κάπως έτσι ξεκίνησε η από στόμα σε στόμα κι από παρέα σε παρέα διάδοση του «μπλουζ» σαν νέου όρου για τον χορό που παλιότερα λεγόταν σλόου, υποβοηθούμενη ίσως αν ο νέος όρος έφτασε σύντομα σε κάποια παρέα που ήταν μέσα στα πράγματα, που διοργάνωνε πολλά και μεγάλα πάρτι. Είναι και η σημασία του blue για τη θλίψη, είναι και η συχνά θλιμμένη μουσική του αυθεντικού μπλουζ μαζί με τη συχνά ερωτική θεματολογία των στίχων του, κι επειδή τη δεκαετία του '70 αρχίσαμε να μαθαίνουμε λίγο καλύτερα αγγλικά (με καινούργια βιβλία στα φροντιστήρια, όχι πια με τον Divry), πιστεύω πως όλα αυτά επηρέασαν το υπό συζήτηση φαινόμενο.

Blues with a feeling, that's what we had those days.

AoratiMelani said:

... Στο λήμμα λιώνω παντελόνια υπάρχει ο άγνωστος σε μένα όρος μπλουζ-μπαρ, που πολύ θα ήθελα να μάθω αν τον έχετε ακουστά και τι ακριβώς ήταν (υποθέτω όμως ότι αναφέρεται στα νέγρικα μπλουζ). ...

Click to expand...

Το μπλουζ-μπαρ δεν το ξέρω για όρο (παρότι για πολλά χρόνια ήμουν από τους τακτικότερους θαμώνες ενός από τα πιο χαρακτηριστικά μπλουζ μπαρ της Αθήνας, του Blues στην Πανόρμου, από το '81 που ξεκίνησε σε ένα ημιυπόγειο σε μια πάροδο στην αρχή της Πανόρμου πριν μετακομίσει παραπάνω, και μάλιστα έχω παίξει εκεί μαζί μ' έναν Αμερικανό, λευκό μπλουζίστα), απλώς μια σύμφραση, όπως λέμε τζαζ μπαρ, ντίσκο μπαρ ή ροκ μπαρ.

Έχω παρατηρήσει πάντως ότι το slang.gr δεν είναι και πολύ έγκυρο στις παλιές σλανγκιές, ευνόητα αφού κυρίως νέα παιδιά ασχολούνται εκεί.

---

* Άριστη επιλογή, Χαρβάτιε, γιατί το Blue Jean Blues είναι το πρώτο που μου ήρθε στο νου μόλις διάβασα το πρώτο ποστ της Μελάνης και πριν προλάβω να σκεφτώ να το προσθέσω, το είδα αποκάτω.

Εγώ τον χορό τον ήξερα επισήμως "μπλουζ" και ανεπισήμως "κολλητό". Από μια συζήτηση όμως προέκυψε ότι ο δεύτερος όρος ίσως λεγόταν μόνο σε αγοροπαρέες. Τα αρσενικά, ως γνωστόν, είναι ορθολογικά πλάσματα, που πάνε κατευθείαν στην ουσία των πραγμάτων.

...
Birth of the Blues - Ray Charles


Από τον δίσκο Genius + Soul = Jazz.


Shirley Bassey


Oh! They say some people long ago
Were searching for a diff'rent tune
One that they could croon
As only they can

They only had the rhythm so
They started swaying to and fro
They didn't know just what they had
And that is how the blues really began

They heard the breeze in the trees
Singing weird melodies
And they made that
The start of the blues

And from a jail came the wail
Of a down hearted frail
And they played that
As part of the blues

From a whippoorwill out on a hill
They took a new note
Pushed it through a horn
'til it was born into a blue note

And then they nursed it, rehearsed it
And gave out the news
That the southland
Gave birth to the blues

sarant said:

Eγώ πάντως όταν ήμουν έφηβος στη δεκαετία του 70 (μ.Χ.) ήξερα μόνο "μπλουζ" για τα αργά λικνιστικά κομμάτια. Μετά έμαθα τα κανονικά μπλουζ και ότι τα άλλα λέγονται σλόου.

Click to expand...

Ναι κι εγώ έτσι ακριβώς! :)

daeman said:

Η εξήγηση νομίζω πως είναι συνδυασμός των δύο περιπτώσεων που αναφέρεις, Μελάνη, δηλαδή ότι κάποια στιγμή, κάποιος που χόρευε σλόου ρώτησε αυτόν που έβαζε μουσική σε κάποιο από εκείνα τα εφηβικά-νεανικά πάρτι τι είδους μουσική ήταν το κομμάτι που χόρευαν (που ήταν όντως μπλουζ, μουσικά, όπως π.χ. το Blue Jean Blues των ZZ Top που έβαλε στο δεύτερο ποστ ο Χαρβάτιους*), εκείνος απάντησε «Μπλουζ είναι» και κάπως έτσι ξεκίνησε η από στόμα σε στόμα κι από παρέα σε παρέα διάδοση του «μπλουζ» σαν νέου όρου για τον χορό που παλιότερα λεγόταν σλόου, υποβοηθούμενη ίσως αν ο νέος όρος έφτασε σύντομα σε κάποια παρέα που ήταν μέσα στα πράγματα, που διοργάνωνε πολλά και μεγάλα πάρτι.

Click to expand...

Κάτι τέτοιο φαντάζομαι κι εγώ. Πολύ δύσκολο όμως να το επαληθεύσουμε.

daeman said:

Η εξήγηση νομίζω πως είναι συνδυασμός των δύο περιπτώσεων που αναφέρεις, Μελάνη, δηλαδή ότι κάποια στιγμή, κάποιος που χόρευε σλόου ρώτησε αυτόν που έβαζε μουσική σε κάποιο από εκείνα τα εφηβικά-νεανικά πάρτι τι είδους μουσική ήταν το κομμάτι που χόρευαν (που ήταν όντως μπλουζ, μουσικά, όπως π.χ. το Blue Jean Blues των ZZ Top που έβαλε στο δεύτερο ποστ ο Χαρβάτιους*), εκείνος απάντησε «Μπλουζ είναι» και κάπως έτσι ξεκίνησε η από στόμα σε στόμα κι από παρέα σε παρέα διάδοση του «μπλουζ» σαν νέου όρου για τον χορό που παλιότερα λεγόταν σλόου, υποβοηθούμενη ίσως αν ο νέος όρος έφτασε σύντομα σε κάποια παρέα που ήταν μέσα στα πράγματα, που διοργάνωνε πολλά και μεγάλα πάρτι. Είναι και η σημασία του blue για τη θλίψη, είναι και η συχνά θλιμμένη μουσική του αυθεντικού μπλουζ μαζί με τη συχνά ερωτική θεματολογία των στίχων του, κι επειδή τη δεκαετία του '70 αρχίσαμε να μαθαίνουμε λίγο καλύτερα αγγλικά (με καινούργια βιβλία στα φροντιστήρια, όχι πια με τον Divry), πιστεύω πως όλα αυτά επηρέασαν το υπό συζήτηση φαινόμενο.

Click to expand...

Κι εγώ πιστεύω ότι κάπως έτσι έγινε, όμως ήταν εντυπωσιακή η διάδοση της λέξης: για μια εικοσαετία περίπου, σχεδόν όλοι οι έφηβοι χρησιμοποιούσαμε λάθος όνομα για ολόκληρο μουσικό είδος!

daeman said:

Άριστη επιλογή, Χαρβάτιε, γιατί το Blue Jean Blues είναι το πρώτο που μου ήρθε στο νου μόλις διάβασα το πρώτο ποστ της Μελάνης και πριν προλάβω να σκεφτώ να το προσθέσω, το είδα αποκάτω.

Click to expand...

Ακριβώς - το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν αυτό το κομμάτι

dharvatis said:

για μια εικοσαετία περίπου, σχεδόν όλοι οι έφηβοι χρησιμοποιούσαμε λάθος όνομα για ολόκληρο μουσικό είδος!

Click to expand...

Είκοσι χρόνια έφηβος; Θέλει πολύ γινάτι
Για άλλες λεπτομέρειες ρωτήστε τον Χαρβάτη

Themis said:

Είκοσι χρόνια έφηβος; Θέλει πολύ γινάτι
Για άλλες λεπτομέρειες ρωτήστε τον Χαρβάτη

Click to expand...

Είναι και άλλοι, διαλεχτοί, που απ' την εφηβεία
τελείως δεν ξεφύγανε· έχει μια γοητεία
τα νιάτα σου να μην ξεχνάς, εκείνα τα ντουζένια
που κάναν' πάντα τη ζωή και φάνταζε πιο σένια

Υπάρχουνε καλύτερα από τα χρόνια κείνα
που δε σε μέλει τίποτα, μόνο η καρδιά της δείνα
του τάδε η συμπάθεια· να πας σ' ένα παρτάκι
και άμα αρχίξει ο χορός και παίξει ένα μπλουζάκι
ν' αγγίξεις και να μεθυστείς κρουστό και νιο το σώμα
ήβης γεμάτο με χυμούς που χείμαρροι ακόμα
τα πάντα πλημμυρίζουνε, στο διάβα τους τα παίρνουν
δίχως του πανδαμάτορα το χαλινό να στέργουν;

:clap::clap::clap::upz::upz::upz:!