cryptic species

Είδη που είναι διακριτά από βιολογική και γενετική άποψη, αλλά όχι από μορφολογική άποψη. Δηλαδή δεν ζευγαρώνουν μεταξύ τους και διαφέρουν στις αλληλουχίες των γονιδίων τους, αλλά μοιάζουν τόσο πολύ μορφολογικά ώστε οι επιστήμονες να μην μπορούν να τα διακρίνουν εξετάζοντας απλά τα μακροσκοπικά και μικροσκοπικά χαρακτηριστικά τους. Έτσι, παρέμεναν (ή εξακολουθούν να παραμένουν) "κρυμμένα".

Στο δίκτυο κυκλοφορεί άρκετα ο όρος "κρυπτικά είδη" (μεταγραφή του αγγλικού, προφανώς), και ξέρω ταξινόμους που τον χρησιμοποιούν. Διστάζω όμως να τον υιοθετήσω, γιατί δεν ξέρω αν στέκει γλωσσικά. Πώς σας φαίνεται;

Δεν ξέρω κατά πόσο θα προκληθεί σύγχυση με την κυριολεκτική σημασία του επιθέτου κρυπτικός στη ζωολογία· π.χ. διαβάζω στο Αμφίβια και ερπετά της Ελλάδας — Οδηγός αναγνώρισης για την αμφίσβαινα Blanus strauchi (Bedriaga, 1884): «Δεν είναι γνωστά πολλά στοιχεία για τη βιολογία αυτού του ζώου εξαιτίας του κρυπτικού προτύπου διαβίωσης που εφαρμόζει.»

Φαντάζομαι ότι η φράση αυτή σημαίνει πώς το συγκεκριμένο ζώο συνηθίζει να κρύβεται από εχθρούς και ζωολόγους. Μπορούμε για να αποδώσουμε αυτή τη σημασία να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη κρυπτικός;

Εμ, υποθέτω πως φυσικά και μπορούμε, καθότι οι συγγραφείς του βιβλίου είναι Καθηγητές (Αναπληρωτής ο ένας και Επίκουρος ο άλλος) στο Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ. Αλλά για το πώς ακριβώς ορίζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση το κρυπτικός θα προτιμούσα να έχω έναν έγκυρο ορισμό, γι' αυτό και με βλέπεις να μην κάνω υποθέσεις.

Θενκς ζαζ.

Κοίταξε κι εδώ, στον Κόμβο (βέβαια, άλλα φαινόμενα περιγράφονται, γλωσσικά· όμως ο ορισμός μοιάζει με τον δικό σου, τον βιολογικό):

Κρυπτικός, από το ελληνικό κρυπτός 'κρυφός'. [...] Μια κρυπτική γλώσσα είναι, λοιπόν, μια γλώσσα η οποία κρύβει το νόημά της από τους μη μυημένους.

Δόκτωρ, γιατί το κρυπτικός στη γλωσσική σημασία του να αφορά περισσότερο τη μία από την άλλη περίπτωση της Βιολογίας;

Το κρυπτικό, στο κρυπτικό πρότυπο διαβίωσης είναι προφανώς άμεσο παράγωγο της κρύπτης.

ΠαπΛεξ:
3. (φρ.) (βιολ.) «κρυπτικός χρωματισμός»· χρωματισμός που χρησιμεύει σε διάφορα ζώα για την απόκρυψή τους ή για την παραπλάνηση τών εχθρών τους.

Όταν το κρυπτικός σημαίνει «που χρησιμεύει στην απόκρυψη», δεν έχουμε πρόβλημα, έτσι; Το πρόβλημα είναι όταν σημαίνει «καλοκρυμμένος, απόκρυφος» (#1), φαντάζομαι.

Καλημέρα. Ένας άσχετος με τις φυσικές επιστήμες, ακούγοντας «κρυπτικός», το μόνο που καταλαβαίνει είναι απόκρυφα νοήματα και κώδικες (Ντα Βίντσι ή άλλους). Το «κρυπτικός» έχει πολλών αιώνων ιστορία πίσω του, σε συμφραζόμενα θρησκευτικά αλλά και κοσμικά, για να δώσει τόπο [ωχ, μόλις διέπραξα τη γνωστή γκάφα του συρμού] και δεν μπορεί να δώσει τόπο σε νεοφερμένους όρους σαν τον «κρυπτικό τρόπο διαβίωσης». Δεν μπορούμε να βρούμε κάτι άλλο, φερειπείν «λαθραίος»;

Στην περίπτωσή μας, μάλλον ταιριάζει καλύτερα το κρυπτός ή το κρύφιος.

Υπάρχει ήδη το κρυπτόβια (ενν. είδη) για αυτά που «διαιτώνται κεκρυμμένα» (ΜΕΕ).

Themis said:

Στην περίπτωσή μας, μάλλον ταιριάζει καλύτερα το κρυπτός ή το κρύφιος.

Click to expand...

Αν εγώ πω ότι θα διάλεγα ανάμεσα σε κρυφά είδη και κρύφια είδη, θα καταλήξουμε στο δεύτερο;

Ας βάλω στη συζήτηση και το λήμμα από τη livepedia:

κρυπτικός -κρυπτική -κρυπτικό (επίθετο) [ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ :κρυπτ (κρύπτη) -ικός]
1. αυτός που έχει σχέση, ανήκει ή αναφέρεται στην κρύπτη
2. (ιατρ.) αυτός που έχει σχέση, ανήκει ή αναφέρεται στις κρύπτες των αμυγδαλών.

Το Λίντελ-Σκοτ-Κων/νίδη δίνει για το κρυπτικός "κατάλληλος προς απόκρυψιν" και το συσχετίζει με τη σημασία του κρύπτω "εν τη Ρητορική, σχηματίζων συλλογισμόν τοιούτον, ώστε ο εναντίος αφυλάκτως άγεται εις εναντίον συμπέρασμα".
Στην εποχή της καθαρεύουσας, το προκείμενο cryptic θα ήταν ασφαλώς "κρύφιος".

Όπως ήδη υπαινίχθηκαν nickel και Earion, τα διάφορα κρυπτο-, κρυφιο-, κ.λπ., εμένα με παραπέμπουν σε ιστορίες σαν αυτή της (κρυπτοζωολογίας, με όλες τις τραγικές συγχύσεις που κάτι τέτοιο συνεπάγεται. Υπάρχει λόγος να μπερδέψουμε είδη υπαρκτά με χιονάνθρωπους των Ιμαλαΐων και τσουπακάμπρες; Μάλλον, όχι. Πώς, όμως, γίνεται να το αποφύγουμε; Έ, εδώ σας θέλω! (εύσχημος τρόπος για να ομολογηθεί η πλήρης αδυναμία μου να προτείνω αξιόπιστη λύση)

Και, μη με δείρετε, εγώ θα πρότεινα κάτι στο στυλ "είδη κρυφίως παρόμοια/ παρεμφερή". ;)

Μα, δεν είναι «κρυφίως παρόμοια» — είναι εμφανώς παρόμοια και κρυφίως διαφορετικά! ;)

Themis said:

Στην περίπτωσή μας, μάλλον ταιριάζει καλύτερα το κρυπτός ή το κρύφιος.

Click to expand...

κρύφιος: Αυτός που κρατιέται κρυφός και δεν αποκαλύπτεται (κατά ΛΝΕΓ), ο κρύφα υπάρχων (κατά Δημητράκο), οπότε θα συμφωνήσω εδώ με τον Θέμη.

Zazula said:

Μα, δεν είναι «κρυφίως παρόμοια» — είναι εμφανώς παρόμοια και κρυφίως διαφορετικά! ;)

Click to expand...

Σωστός ο παίχτης! Mea culpa! :)