metafrasi banner

sibling

Wikipedia (sibling):
Siblings are people who share at least one parent. A male sibling is called a brother; and a female sibling is called a sister. (...) A "full sibling" (full brother or full sister) is a sibling with whom an individual shares the same biological parents. (...) A half sibling that shares the same mother (but different fathers) is known as a "uterine" sibling, whereas one that shares the same father, (but different mothers) is known as an "agnate" sibling. In law, the term consanguine is used in place of agnate. (...) Other terms for half siblings would be as follows: A child that has the same father but different mother is a paternal half-brother/sister. A child that has the same mother but different father is a maternal half-brother/sister. (...) "3/4 siblings" are half siblings who share one parent and whose non-shared parents are full siblings.

Και το άρθρο συνεχίζεται, αλλά αυτά είναι τα σημαντικότερα.

Βρίσκω αμφιθαλής, που όμως αντιβαίνει ευθέως στα παραπάνω. Αν αμφιθαλής είναι ο full sibling και ετεροθαλής ο half sibling, τότε δεν θα μπορούσε ο σκέτος sibling να βαφτιστεί ομοθαλής; Το βρίσκω από δω κι από κει χωρίς συσχέτιση με το sibling, σε μυθολογίες κλπ., δεν υπάρχει δε καθόλου στα δύο γνωστά μου γενικά λεξικά (ΛΚΝ, ΛΝΕΓ).

Το siblings, λέει το άρθρο της Wikipedia, φτιάχτηκε στις αρχές του 20ού αιώνα από τους ανθρωπολόγους για να καλύψει το γερμανικό Geschwister (πληθυντ.) Άρα σκέφτεται κανείς τα αδέρφια, ενικός το αδέρφι, αφαιρώντας, προκειμένου για ανθρωπολογικό κείμενο, τη συνδήλωση του αρσενικού γένους την οποία εμπεριέχει η λέξη αδέρφια στην τρέχουσα γλώσσα. Είναι κι αυτό μια κάποια λύση.

Από κάτι βιβλία κοινωνικής ανθρωπολογίας που έχω δεν βρήκα ούτε φυλλομετρώντας τα ρητή απάντηση ούτε κάποιο γλωσσάρι στο τέλος.
 
Υποθέτω ότι το σκέτο "sibling" χρησιμοποιείται συνήθως με την έννοια του "full sibling", γι' αυτό και το μεταφράζουν αμφιθαλής. Κατά τα άλλα είναι όπως τα λες.
 
Αδέρφια (που μπορεί να είναι είτε αμφιθαλή είτε ετεροθαλή), δεν υπάρχει άλλη λύση.
 

nickel

Administrator
Staff member
Αν αμφιθαλής είναι ο full sibling και ετεροθαλής ο half sibling, τότε δεν θα μπορούσε ο σκέτος sibling να βαφτιστεί ομοθαλής; Το βρίσκω από δω κι από κει χωρίς συσχέτιση με το sibling, σε μυθολογίες κλπ., δεν υπάρχει δε καθόλου στα δύο γνωστά μου γενικά λεξικά (ΛΚΝ, ΛΝΕΓ).
Ο Πάπυρος καταγράφει τον ομοθαλή, αλλά είναι συνώνυμο τού αμφιθαλής και ατύχησε επειδή είναι νεότερο και δεν το χρησιμοποιούν οι νόμοι.
 
Το siblings, λέει το άρθρο της Wikipedia, φτιάχτηκε στις αρχές του 20ού αιώνα από τους ανθρωπολόγους για να καλύψει το γερμανικό Geschwister (πληθυντ.) Άρα σκέφτεται κανείς τα αδέρφια, ενικός το αδέρφι, αφαιρώντας, προκειμένου για ανθρωπολογικό κείμενο, τη συνδήλωση του αρσενικού γένους την οποία εμπεριέχει η λέξη αδέρφια στην τρέχουσα γλώσσα. Είναι κι αυτό μια κάποια λύση.

Μια ερώτηση επί της ευκαιρίας, μιας και το έχω βρει μπροστά μου αρκετές φορές:
Το siblings, στον πληθυντικό, θα το πούμε αδέλφια.
Στον ενικό όμως; Χρησιμοποιούμε, με την ίδια σημασία, και το αδέλφι στον ενικό;

Το σχετικό λήμμα του ΛΝΕΓ λέει τα εξής:
αδέλφι κ. αδέρφι (το) 1. (εκφραστ. αντί του αδελφός) δηλώνει οικειότητα, στενή σχέση: γύρισε τ' αδέλφι μου από τη Γερμανία. [...] 3. (στον πληθ. αδέλφια, τα) [...] β. οι αδελφοί και οι αδελφές μαζί, το σύνολο των προσώπων με τα οποία έχει κανείς συγγένεια αδελφού ή αδελφής (ουδέτερη δήλωση των παραπάνω προσώπων χωρίς διάκριση φύλου) [...]

Αντίστοιχο πρόβλημα υπάρχει και με το grandparent (ή μάλλον χειρότερο, γιατί εκεί δεν υπάρχει λέξη ούτε για τον πληθυντικό).
 
Ακριβώς αυτά είναι τα προβλήματα με το αδέρφι-αδέρφια. Πέραν αυτού, φυλλομετρώντας, όπως είπα, δεν πήρε το μάτι μου κανένα αδέρφι ούτε αδέρφια. Όσο για το ομοθαλής, nickel, ναι, κι εγώ από το γούγλη αυτό είχα καταλάβει στο περίπου. Αλλά σκέφτηκα ότι αφού εν πολλοίς περισσεύει ο όρος, θα μπορούσε να βαφτιστεί στην καινούργια σημασία τού απλού sibling (στο κάτω-κάτω, το αμφι- λέει "δύο", ενώ το ομο- δε λέει πόσοι). Επίσης, και ο όρος sibling φτιαχτός είναι. Αλλά βέβαια εδώ πρόκειται για όρο της ανθρωπολογίας (και της ζωολογίας), και δεν είμαι ανθρωπολόγος για να χρίζω όρους.
 
Κι εγώ το έχω αντιμετωπίσει πολλές φορές αυτό, και πάντα το λύνω κατά περίπτωση: μπορείς π.χ. να το κάνεις επίθετο ("το αδελφό άτομο"), ή να πεις "αδελφός/αδελφή" αν σου ταιριάζει και αν δεν ξέρεις το φύλο (που συχνά το ξέρεις).
 
Κι εγώ κάτι τέτοια κάνω, αλλά ώρες ώρες μου τη σπάει που δεν υπάρχει λέξη.
 
Εντάξει, με το ΛΝΕΓ. Να δούμε και το ΛΚΝ που το έχουμε και πιο εύκαιρο;
"αδέρφι το [aδérfi] & αδέλφι το [aδélfi] Ο44 (συνήθ. πληθ.) : 1.αδελφός
1α, χωρίς διάκριση φύλου
: Είναι τρία αδέρφια, ένα αγόρι και δύο κορίτσια. Ο Γιάννης και ο Γιώργος / ο Γιάννης και η Mαρία είναι αδέλφια. Mοιάζουν σαν αδέρφια, πάρα πολύ. || (προφ. στο εν.): Tι κάνει τ΄ ~ σου; 2. αδελφός1β: Όλοι οι άνθρωποι / οι χριστιανοί / οι Έλληνες είμαστε αδέλφια. Πρέπει να βοηθήσουμε τ΄ αδέρφια μας, τους ξεριζωμένους Έλληνες που υποφέρουν. Εμπρός, αδέρφια, να δουλέψουμε όλοι μαζί για τον τόπο μας. αδερφάκι το & αδελφάκι το YΠΟKΟΡ στη σημ. 1α" (οι υπογραμμίσεις δικές μου).

Μήπως περιπλέκουμε αναίτια τη ζωή μας; :)
 
Εμάς θα μας βόλευε πολύ "το αδέρφι", έλα όμως που τον αναγνώστη θα τον ξενίσει: "Ο ασθενής έπασχε από στεφανιαία νόσο, ασθένεια από την οποία είχε αποβιώσει και το αδέρφι του σε ηλικία 88 ετών"... θα γκρινιάξουν... :-(
 

nickel

Administrator
Staff member
Περιττό να πω ότι, ακόμα κι αν δεν με ενοχλήσει, θα νομίζω ότι εννοείς «ο αδελφός του».

Αλλά και τι να πούμε; «... από την οποία είχε αποβιώσει και το άλλο παιδί των γονιών του...»;
 

SBE

¥
Μια που λέμε για αδέρφια, σε ένα άρθρο σήμερα διαβασα brethren and sistren κι επειδή εγώ με τα μεσαιωνικά και με τα εκκλησιαστικά δεν τα πάω καλά, αλλά ούτε και με την σύγχρονη κουλτούρα απ'ό,τι φαίνεται το κοίταξα:

Both brethren and sistren were used in Middle English (12th to 15th centuries) simply as the plural forms of brother and sister. From about 1600, brothers began to take over from brethren (Shakespeare used both), except when referring to fellow members of a religious community, or a society or profession. It still has this meaning today, and you may also find it used in ironic or humorous contexts (e.g. our brethren in the popular national press).

Sistren, on the other hand, had fallen completely out of use by the middle of the 16th century. It has recently been revived, typically by feminist writers, with the new meaning 'fellow women' (e.g. Lead singer Beth starts out most shows with several shout-outs to her sistren). This use is not yet well established in standard English.
 

SBE

¥
Αλλά και τι να πούμε; «... από την οποία είχε αποβιώσει και το άλλο παιδί των γονιών του...»;

Από την οποία είχε αποβιώσει ...
...και άλλο παιδί της οικογένειας. Νομίζω ότι αυτό το έχω ξαναδεί κάπου.
...πρώτου βαθμού συγγενής του. Δεν αποδίδεις το νόημα, αλλά δε λες και ψέμματα.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Από την οποία είχε αποβιώσει ...
...πρώτου βαθμού συγγενής του. Δεν αποδίδεις το νόημα, αλλά δε λες και ψέμματα.
Φυσικά και ΛΕΣ ψέματα! Τα αδέλφια είναι συγγενείς δευτέρου βαθμού εκ πλαγίου, όχι —φυσικά— πρώτου βαθμού!
 
Σήμερα πουρνό-πουρνό, με τη βοήθεια των ψηγμάτων [snippets] του google books, αντιστοίχισα ευρήματα του siblings από ένα βιβλίο ανθρωπολογίας με την ελληνική του έκδοση, που την είχα μεταφράσει εγώ πριν από 15 χρόνια, και έβγαζε "αδέλφια". Ωστόσο όλα τα sibling (ενικός) που βρήκα στα ξένα ψήγματα ήταν του τύπου sibling sets, sibling group, οπότε πάλι αποδιδόταν σύνολα αδελφιών κοκ., πάντα στον πληθυντικό. Οπότε για τον ενικό δεν βρήκα παράδειγμα. (Εννοείται ότι η ελληνική έκδοση είχε περάσει από επιστημονική επιμέλεια.) Όταν κάποια στιγμή επικοινωνήσω με τους αρμοδίους, θα γράψω εδώ και για το sibling σε ενικό αριθμό, αν στο μεταξύ δεν έχει καταθέσει κανένας άλλος σχετική είδηση.
 
Μ' έβαλες κι εμένα να αρχίσω το ψάξιμο.
Λοιπόν κάποτε μου είχε τύχει το εξής:
The truth is that Ludwig van Beethoven was neither the ninth child nor the fifth child of his parents. He was the eldest - strictly the number two, but his elder sibling died in infancy, as was common in those days, and was not, so far as is known, blind or deaf or dumb or mentally retarded.
Το οποίο απέδωσα:
Η αλήθεια είναι ότι ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν δεν ήταν ούτε το ένατο ούτε το πέμπτο παιδί των γονεών του, αλλά το μεγαλύτερο -για την ακρίβεια, ήταν το δεύτερο στη σειρά, όμως ο μεγαλύτερος αδελφός του πέθανε κατά τη βρεφική του ηλικία, όπως συχνά συνέβαινε τότε, και δεν ήταν, απ' όσο γνωρίζουμε, τυφλός, κουφός, μουγγός ή διανοητικά καθυστερημένος.

Γιατί αδελφός και όχι αδελφή; Επειδή είχα μπει στη διαδικασία να ψάξω να βρω αν εκείνο το πρώτο παιδί που πέθανε ήταν αγόρι ή κορίτσι. Και θυμάμαι ότι δεν ήταν και τόσο εύκολο τελικά.

Σε άλλο σημείο του ίδιου βιβλίου, αν και όχι μεταφρασμένο από εμένα, υπήρχε η φράση:
We happily accept that we can love more than one child, parent, sibling, teacher, friend or pet.
όπου το πρόβλημα παρακάμφθηκε με προσφυγή στον πληθυντικό (αλλά και με μια μικρή ασυνταξία):
Αποδεχόμαστε ότι μπορούμε να αγαπάμε περισσότερα από ένα παιδιά, γονείς, αδέλφια, δασκάλους, φίλους ή κατοικίδια ζώα.
 

nickel

Administrator
Staff member
Στη δεύτερη περίπτωση του panadeli, είναι χρήσιμα τα επίκοινα παιδιά, γονείς, αδέλφια / children, parents, siblings. Στην πρώτη όμως είναι λίγο (ή πολύ) χαζό και στα αγγλικά. Αν το ξέρεις το φύλο του παιδιού, τι μας το κρύβεις;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Αν το ξέρεις το φύλο του παιδιού, τι μας το κρύβεις;
Πάντως αντιλαμβάνεσαι ότι άλλο η σειρά των παιδιών γενικά (siblings) κι άλλο η σειρά των γιων / θυγατέρων (brothers / sisters) — καθότι ο μεγαλύτερος γιος ενός ζευγαριού μπορεί να έχει τρεις, μεγαλύτερες από τον ίδιο, αδελφές.
 
Top